“Throne” of Apollo Amyklaios Provenance of the Stones: Preliminary Conclusions

Περίληψη

Ένας από τους στόχους που τέθηκαν στο τρέχον ερευνητικό πρόγραμμα του ιερού του Αμυκλαίου Απόλλωνα που διεξάγεται με τη διεύθυνση του καθηγ. Α. Δεληβορριά, είναι η εξακρίβωση της προέλευσης των λίθων που χρησιμοποιήθηκαν στην ανέγερση των κτηρίων και των υπόλοιπων λίθινων κατασκευών –αναλημματικών τοίχων, θεμελιώσεων κ.ά.– του χώρου. Για τον ασφαλή προσδιορισμό του υλικού, κυρίως του μαρμάρου στο οποίο έχουν λαξευθεί τα αρχιτεκτονικά μέλη του “Θρόνου” του Απόλλωνα και του “Βωμού”, ξεκίνησε συνεργασία με τον δρ Γιάννη Μανιάτη, διευθυντή του Εργαστηρίου Αρχαιομετρίας του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος» και τον συνεργάτη του κ. Δ. Ταμπακόπουλο.

Τα προκαταρκτικά συμπεράσματα αυτής της συνεργασίας είναι τα ακόλουθα. Κατ’ αρχάς από την απλή οπτική παρατήρηση των αρχιτεκτονικών μελών που βρίσκονται κατά χώραν ή φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σπάρτης και στην αποθήκη Αρδάμη της Ε´ ΕΠΚΑ, διαπιστώνεται η λάξευσή τους σε σκοτεινότερο και ανοικτότερο φαιό μαρμάρο, καθώς και σε λευκόφαιο (εικ. 1-3, 6, 8-11). Τα μάρμαρα αυτά φαίνονται συγγενή με εκείνα των γειτονικών λατομείων του Ταϋγέτου, στις θέσεις «Γυναίκα» και «Πλατυβούνι», και για τον λόγο αυτό έγινε δειγματοληψία, τόσο από τα αρχιτεκτονικά μέλη των οικοδομημάτων του Αμυκλαίου όσο και από θέσεις και των δύο αυτών λατομείων, προκειμένου να πραγματοποιηθεί ισοτοπική ανάλυση. Ιδιαίτερα πιθανή φαίνεται η προέλευση του μαρμάρου από το λατομείο στη θέση «Γυναίκα» που σύμφωνα με ενδείξεις ήταν σε λειτουργία ήδη κατά τους αρχαϊκούς χρόνους. Μάλιστα, το μάρμαρο των σύνθετων κιονοκράνων, όπως π.χ. του κιονοκράνου αρ. ευρ. 929 στο Μουσείο της Σπάρτης (εικ. 6), είναι πολύ πιθανό να προέρχεται από το λατομείο στη «Γυναίκα», όπου εντοπίζεται μάρμαρο σκοτεινού φαιού χρώματος που διατρέχεται από λεπτότατες, παράλληλες, κατακόρυφες φλέβες ακόμη σκοτεινότερου φαιού χρώματος. Ωστόσο, παρόμοιο μάρμαρο υπάρχει και στο «Πλατυβούνι», λείπουν όμως οι ενδείξεις για τόσο πρώιμη λειτουργία των λατομείων αυτής της θέσης. Εξάλλου, άγνωστη είναι μέχρι στιγμής η προέλευση του ανοιχτού χρώματος, λευκόφαιου, μαρμάρου που απαντά σε μερικά από τα αρχιτεκτονικά μέλη του Αμυκλαίου, όπως το τμήμα σίμης αρ. ευρ. 482β (εικ. 8) και το τμήμα θριγκού με τρίγλυφο και μετόπη αρ. ευρ. Λ 136 (εικ. 9). Τέλος το λευκόφαιο μάρμαρο των αρχιτεκτονικών μελών, όπως του κυματίου αρ. ευρ. Λ 421 (εικ. 10) και της σίμης αρ. ευρ. Λ 411 (εικ. 11), πιθανόν να προέρχεται από τα λατομεία των Δολιανών στην Αρκαδία. Ωστόσο, λατομεία λευκού μαρμάρου υπάρχουν και στη Μάνη, καθώς και στα Βρέσθαινα και στα Χρύσαφα της Λακωνίας. Μόνο όμως τα τελικά αποτελέσματα των ισοτοπικών αναλύσεων του «Δημόκριτου» θα μας δώσουν ασφαλείς απαντήσεις. Εξάλλου, στους αναλημματικούς τοίχους του ιερού έχει χρησιμοποιηθεί κροκαλοπαγής λίθος (εικ. 4-5) που απαντά στη γύρω περιοχή.