Η μάταιη θεραπεία (futile treatment): Ιατρική και θεολογική προσέγγιση

PDF (ελληνικά)
Publiée : Mar 23, 2021
DOI : https://doi.org/10.12681/bioeth.26533
Spiridon K Volteas
Διευθυντής Χειρουργικού τμήματος ΕΣΥ Ιπποκρατείου ΓΝΑ, Αθήνα, Ελλάδα.
Vasileios Fanaras
Επίκουρος Καθηγητής Βιοηθικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, Ελλάδα. Εμπειρογνώμονας Ηθικής και Δεοντολογίας, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Βρυξέλλες, Βέλγιο.
https://orcid.org/0000-0003-4962-3180
Résumé
Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στο θέμα της μάταιης θεραπείας (futile treatment) και προσεγγίζεται από την ιατρική και θεολογική άποψη, αποτελώντας πρωτότυπο εγχείρημα. Η δυσκολία της αντικειμενικοποίησης των κριτηρίων, τα οποία καθιστούν μια θεραπεία ως μάταιη εγείρει σημαντικά διλήμματα για την ιατρική ηθική και δεοντολογία, καθώς και για την εξέταση του θέματος από βιοηθική σκοπιά. Ταυτόχρονα στη συζήτηση εμφανίζονται και θεολογικές απόψεις, οι οποίες αφορούν την ασθένεια, τη διακοπή ή μη της θεραπείας, αλλά και τον επικείμενο θάνατο του ασθενούς. Η παρούσα δημοσίευση αποσκοπεί να συμβάλλει στο διάλογο και να αποτελέσει αφορμή για συζήτηση στον Ελλαδικό χώρο.
Article Details
  • Rubrique
  • Original Articles
Creative Commons License

Ce travail est disponible sous la licence Creative Commons Attribution 4.0 International .

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

  • Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution  CC BY 4.0 License, which allows for immediate free access to the work and permits any user to read, download, copy, distribute, print, search, or link to the full texts of articles, crawl them for indexing, pass them as data to software, or use them for any other lawful purpose. Appropriate credit must be given by citing the author(s) and the original publication in this journal.
  • Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g. post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

We encourage authors to deposit their articles, as well as data underlying the publications, in institutional and/or other appropriate subject repositories.

Bioethica permits and encourages authors to archive the final publication pdf  in institutional (e.g. the repository of the National Hellenic Research Foundation) or other appropriate subject repositories (e.g. SSOAR repository for social sciences),  in compliance with institutional and/or funder open access policies, after publication in the BIOETHICA. Authors must provide bibliographic details that credit publication in the journal, as well as related funding details (when applicable).

Lists of institutional and other subject-based academic open access repositories can be found listed by country at the registry http://opendoar.org/countrylist.php   

If your institution does not possess a repository you may deposit a copy of your paper at no cost with www.zenodo.org , the repository supported for open access research in the EU by the European Commission, through the project OpenAIRE (www.openaire.eu )

Téléchargements
Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.
Références
Ahmad, F., binti Muhammad, M., Abdullah, A. A. (2011). Religion and Spirituality in Coping with Advanced Breast Cancer: Perspectives from Malaysian Muslim Women. Journal of Religion and Health 50(1), 36-45.
Ankeny, R.A., Clifford, R., Christopher F C Jordens, C.F.C., Ian H Kerridge, I.H., Rod Benson, R. (2005). Religious perspectives on withdrawal of treatment from patients with multiple organ failure. MJA 183(11/12).
Akhu-Zaheya, L. M., Alkhasawneh, E. M. (2012). Complementary alternative medicine use among a sample of Muslim Jordanian oncology patients. Complementary Therapies in Clinical Practice 18(2), 121-126.
Appel, J.M. (2005). Defining death: When phy-sicians and families differ. Journal of Medical Ethics 31(11), 641-642.
Chan, Τ. W., Desley Hegney, D. (2012). Buddhism and Medical Futility. Journal of Bioethical Inquiry 9(4), 433-8.
Clarfield, A. M., Gordon, M., Markwell, H., Alibhai, S.M.H. (2003). Ethical Issues in End-of-Life Geriatric Care: The Approach of Three Monotheistic Religions—Judaism, Catholicism, and Islam. Journal of the American Geriatrics Society 51(8), 1149-1154.
Cantor, M.D., Braddock C.H., Derse, A.R., Edwards, D.M., Logue, G.L., Nelson, W., Prudhomme, A.M., Pearlman, R.A., Reagan, J.E., Wlody, G.S., Fox, E. (2003). Do-Not-Resuscitate Orders and Medical Futility, Author Affiliations Article Information. Arch Intern Med 163(22), 2689-2694.
Daar JF (1995). Medical futility and implications for physician autonomy. Am J Law Med 21, 221- 240.
Downar, J., You, J.J., Bagshaw, S.M., Golan, E., Lamontagne, F., Burns, K., Kavita, S.S., Seely, A., Meade, M., Fox-Robichaud, A., Cook, D., Turgeon, A.F., Dodek, P., Xiong, W., Fowler, R., on behalf of the Canadian Critical Care Trials Group (2015). Nonbeneficial Treatment Canada. Definitions, Causes, and Potential Solutions from the perspective of Healthcare Practitioners. Critical Care Medicine 43: 270-81.
Eijkholt. Μ. (2020). Medicine’s collision with false hope: The False Hope Harms (FHH) argument. Διαθέσιμο στο https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/bioe.12731?utm_source=TrendMD&utm_medium=cpc&utm_campaign=Bioethics_TrendMD_0&sid=WOL_tmd1b, ανάκτηση 10.02.2021.
Επίσημα κείμενα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας (Κρήτη,16 έως 25 Ιουνίου 2016), Η Αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας εις τον σύγχρονον κόσμο, Στ’ «Η αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας εν μαρτυρία αγάπης εν διακονία», παράγραφοι 11 και 12. Διαθέσιμο στο www.oac.gr, ανάκτηση 10.02.2021.
Fosarelli, P. (2008). Prayers and Rituals at a Time of Illness and Dying: The Practices of Five World Religions. West Conshohocken, Templeton Press.
Gambel. E. (2006). Does professional autonomy protect medical futility judgememts? Διαθέσιμο στο https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1467-8519.2006.00480.x, ανάκτηση 10.02.2021.
Goodman, C. (2014), Ethics in Indian and Tibetan Buddhism, in The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.). Διαθέσιμο στο http://plato.stanford.edu/ archives/ fall2014/entries/ethics-indian-buddhism/, ανάκτηση 10.02.2021.
Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Ειδική Συνοδική Επιτροπή Βιοηθικής, «Ευθανασία», Δελτίον Τύπου (14.12.2000). Διαθέσιμο στο http://www.bioethics.org.gr/03 c.html#3, ανάκτηση 10.02.2021.
Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Ειδική Συνοδική Επιτροπή Βιοηθικής, «Βασικές θέσεις επί της ηθικής της Ευθανασίας» (06.11.2002). Διαθέσιμο στο http://www.bioethics.org.gr/03_b.html#4, ανάκτηση 10.02.2021.
Jox, R.J., Schaider, A., Marckmann, G., Borasio, G.D. (2012). Medical futility at the end of life: the perspectives of intensive care and palliative care clinicians. Journal of Medical Ethics 38(9), 540-5.
Kearns, A.J., Gordijin, B., (2018). Withholding and life-saving treatment: ordinary/extraorninary means. Analiza i Egzystencja 42. Διαθέσιμο στο https://www.researchgate.net/publication/328946897_Withholding_and_Withdrawing_Life-Saving_Treatment_OrdinaryExtraordinary_Means_Autonomy_Futility
Kearns and Gordijn 2018, ανάκτηση 10.02.2021.
Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας, ν. 3418/2005, ΦEK A/287, 28.11.2005, διαθέσιμο στο https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-3418-2005, ανάκτηση 10.02.2021.
Lascaratos, J., Poulakou-Rebelakou, E., Marketos, S. (1999). Abandonment of terminally ill patients in the Byzantine era. An ancient tradition? Journal of Medical Ethics 25, 254-258.
Lazenby, M., Khatib, J. (2012). Associations among Patient Characteristics, Health-Related Quality of Life, and Spiritual Well-Being among Arab Muslim Cancer Patients. Journal of Palliative Medicine 15(12), 1321-1324.
Luce, J. M. (2010). End-of-Life Decision Making in the Intensive Care Unit. Am J Respir Crit Care Med 182, 6-11.
Luce, J.M., Wachter, R.M. (1994). The ethical appropriateness of using prognostic scoring systems in clinical management. Crit Care Clin 10, 229-241.
Μαλάμη, Μ. Α. (2018). Η συναίνεση του ασθενούς στις ιατρικές πράξεις. Μια ανοιχτή πληγή. Crime Times, Κέντρο Μελέτης του Εγκλήματος, 6. Διαθέσιμο στο http://www.crimetimes.gr/h-synainesh-tou-asthenoys-stis-iatrikes-prakseis/, ανάκτηση 10.02.2021.
Moore, R. E. (2014). Religious Practices and Considerations for Cancer
Treatment of Christian, Jewish, Islamic, and Buddhist Patients. Honors Projects 291. Διαθέσιμο στο https://scholarworks.gvsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1344&context=honorsprojects, ανάκτηση 10.02.2021.
Narayan, M.C.M. (2006). Caring For Patients Of Diverse Religious Traditions: Catholicism. Home Healthcare Nurse 24(3), 183-186.
Niebroj, L. (2006). The influence of religious beliefs on health care: Between medical futility and refusal of treatment. J Physiol Pharmacol 57 (Supp 4), 241.249. Διαθέσιμο στο https://www.researchgate.net/publication/6724413, ανάκτηση 02.02.2021.
Νικολάου Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής. (2009). Εξαντλητικές Παρεμβάσεις στις ΜΕΘ, Όροι και Όρια, Παράταση ζωής ή Παρεμπόδιση Θανάτου; Ηθικοί Προβληματισμοί. Διαθέσιμο στο http://www.bioethics.org.gr/Paratasizois%20parempodisithnatou.pdf, ανάκτηση 10.02.2021.
Νικολάου Μητροπολίτου Φθιώτιδος. (2003). Η θέσις της Εκκλησίας επί του θέματος της Ευθανασίας. Διαθέσιμο στο http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/eisigiseis/nikolaou_efthanasia.htm, ανάκτηση 10.02.2021.
Patterson, S., Balducci, L., Meyer, R. (2002). The book of Job: A 2,500-year-old current guide to the practice of oncology; The nexus of medicine and spirituality. Journal of Cancer Education 17(4), 237-40.
Pearce, M. J., Coan, A. D., Ii, J. E. H., Koenig, H. G., & Abernethy, A. P. (2012). Unmet spiritual care needs impact emotional and spiritual well-being in advanced cancer patients. Supportive Care in Cancer 20(10), 2269-2276.
Piers, R.D., Azoulay, E., Ricou, B., Dekeyser Ganz, F., Decruyenaere, J., Max, A., Michalsen, A., Maia, P.A., Owczuk, R., Rubulotta, F., Depuydt, P., Meert, A.P., Reyners, A.K., Aquilina, A., Bekaert, M., Van den Noortgate, N.J., Schrauwen, W.J., Benoit, D.D., for the APPROPRICUS Study Group of the Ethics Section of the ESICM (2011). Perceptions of appropriateness of care among European and Israeli intensive care unit nurses and physicians. JAMA 28; 306(24), 2694-703.
Saric, L., Prkic, I., Jukic, M., (2017). Futile treatment - a review. Journal of Bioethical Inquiry 14, 329-337.
Schneiderman, L. J., Jecker, N. S., Jonsen, A. R. (1990). Medical Futility: Its Meaning and Ethical Implications. Annals of Internal Medicine 112(12), 949-954.
Schnipper LE, Smith TJ, Raghavan D, Blayney, D.W., Ganz, P.A., Mulvey, T.M., Dana S. Wollins, D.S. (2012). American Society of Clinical Oncology identifies five key opportunities to improve care and reduce costs: The Top Five list for oncology. J Clin Oncol 30, 1715-1724.
Stanford University (2009). Court Cases Relevant to Futile Treatment. Διαθέσιμο στο http://web.stanford.edu/~mvr2j/sfsu09/extra/court%20cases%20futile%20treatment, ανάκτηση 10.02.2021.
Steinberg, A. (2003a). Medicine. In Encyclopedia of Jewish Medical Ethics (Vol. 2, pp. 633-649). Jerusalem, Israel: Feldheim Publishers.
Steinberg, A. (2003b). Terminally ill. In Encyclopedia of Jewish Medical Ethics (Vol. 3, pp. 1046-1088). Jerusalem, Israel: Feldheim Publishers.
Sprung, C.L., Cohen, S.L., Sjokvist, P., Baras, M., Bulow, H.H., Hovilehto, S., Ledoux, D., Lippert, A., Maia, P., Phelan, D., Schobersberger, W., Wennberg, E., Woodcock, T., for the Ethicus Study Group (2003). End-of-life practices in European intensive care units: the Ethicus Study. JAMA 13; 290(6), 790-7.
Studdert, D.M., Mello, M.M., Burns, J.P., Puopolo, A.L., Galper, B.Z., Truog, R.D., Brennan, T.A. (2003). Conflict in the care of patients with prolonged stay in the ICU: types, sources, and predictors. Intensive Care Med 29(9), 1489-97.
Szawarski, P. (2016). Classic cases revisited: Mr David James, futile interventions and conflict in the ICU. J Intensive Care Soc 17(3), 244-251.
Tan, S.Y., Chun, B., Kim, E. (2003). Creating a medical futility policy. Health Progress 14-20. Διαθέσιμο στο https://www.chausa.org/publications/health-progress/article/july-august-2003/creating-a-medical-futility-policy, ανάκτηση 10.02.2021.
Terra, S.M. (2006). Approach to Medical Futility in a Community Hospital: Is Use of a Prognostic Scoring System Applicable? The Internet Journal of Allied Health Sciences and Practice 4(4). Διαθέσιμο στο https://nsuworks.nova.edu/cgi/viewcontent.cgi?referer=https://scholar.google.gr/&httpsredir=1&article=1128&context=ijahsp/, ανάκτηση 10.02.2021.
Terra, S.M., Powell, S.K. (2012). Editorial: Is a Determination of Medical Futility Ethical? Professional Case Management 17(3), 103-106.
Truog, R.D., Campbell, M.L., Curtis, R., Haas, C.E., Luce, J.M., Rubenfeld, G.D., Rushton, C.H., Kaufman, D.C. (2014). Recommendations for end-of-life care in the intensive care unit: A consensus statement by the American College of Critical Care Medicine. Διαθέσιμο στο https://www.aarc.org/wp-content/uploads/2014/08/recommendations-for-eol-in-icu-accm.pdf, ανάκτηση 10.02.2021.
Tonelli, M.R. (2007). What medical futility means to clinicians. HEC Forum 19(1), 83-93.
White, D.B., Pope, T.M. (2012). The Courts, Futility, and the Ends of Medicine. JAMA 307(2), 151-152.
Wiist, W. H., Sullivan, B. M., St George, D. M., Wayment, H. A. (2012). Buddhists’
Religious and Health Practices. Journal of Religion and Health 51(1), 132-47.
Willmott, L., White, B.P., Gallois, C., Parker, M., Graves, N., Winch, S., Callaway, L., Shepherd, N., Close, E. (2016). Reasons doctors provide futile treatment at the end of life: A qualitative study. Journal of Medical Ethics. Διαθέσιμο στο http://eprints.qut.edu.au/95734/, ανάκτηση 10.02.2021.
Woll, M. L., Hinshaw, D. B., Pawlik, T. M. (2008). Spirituality and Religion in the Care of Surgical Oncology Patients with Life-Threatening or Advanced Illnesses. Annals of Surgical Oncology 15(11), 3048-3057.