Κοινωνική Πολιτική και Βιοπολιτική. Από την ταξική αντιπαράθεση στη «μικροφυσική της εξουσίας»

PDF
Δημοσιευμένα: juil. 10, 2017
DOI: https://doi.org/10.12681/sp.10598
Λέξεις-κλειδιά:
Βιοπολιτική Ταξική Ανάλυση Κοινωνική Πειθάρχηση Επικίνδυνες Τάξεις Προνοιακός Καπιταλισμός
Θανάσης Αλεξίου
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Περίληψη

Αφού πρώτα ορίσουμε το περιεχόμενο και τις λειτουργίες της κοινωνικής πολιτικής καθώς και το ιστορικο-θεωρητικό πλαίσιο στη συνέχεια θα αναδείξουμε τις επιστημολογικές και μεθοδολογικές προκείμενες που πλαισιώνουν την αναλυτική κατηγορία της βιοπολιτικής. Η ανάδειξη αυτή κάνει νόημα: α) επειδή ολοένα και πιο συχνά η κοινωνική πολιτική προσδιορίζεται ως βιοπολιτική, και β) επειδή η ουσιοκρατική αντίληψη για την εξουσία που ενυπάρχει στο «παράδειγμα» της βιοπολιτικής, αποσπά την κοινωνική πολιτική από την ταξική αντιπαράθεση για την πρόσβαση σε σπάνιους πόρους και μέσα και την  μεταφέρει στο λαβύρινθο των σχέσεων εξουσίας. Ουσιαστικά έχουμε να κάνουμε με αλλαγή «παραδείγματος» καθώς στην περίπτωση της βιοπολιτικής δεν υπάρχουν ούτε συμπαγή κοινωνικά υποκείμενα, δηλαδή κοινωνικές τάξεις, ούτε κεντρικοί πόλοι εξουσίας (κράτος, κεφάλαιο, υπερεθνικοί οργανισμοί κ.λπ.). Εδώ οι ταξικές σχέσεις είναι περισσότερο απότοκο των εξουσιαστικών σχέσεων. Συνεπώς η διευθέτηση των μεθοδολογικών ζητημάτων που προκύπτουν πρωτίστως από την πληθωριστική χρήση της βιοπολιτικής, θα προσδιορίσει με σαφέστερο τρόπο την αναλυτική ικανότητα και την εγχειρηματικότητά της σε ζητήματα κοινωνικής πολιτικής. 

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Θανάσης Αλεξίου, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Καθηγητής, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Αναφορές
Agamben, G. (2005), Homo Sacer. Κυρίαρχη εξουσία και γυμνή ζωή, Αθήνα: Scripta.
Αλεξίου, Θ. (2013), «Η ταξική διάσταση της κοινωνικής δράσης : ταξική (συλλογική) δράση και κινηματική (αθροιστική) βάση», Μαρξιστική Επιθεώρηση PRAXIS 4, σσ. 9-25.
Αλεξίου, Θ. (2007), «Νέα μεσαία στρώματα και κράτος πρόνοιας: Από τη συναίνεση στη διένεξη», Σύγχρονα Θέματα 96, σσ. 47-58.
Bourdieu, P. (2002), Η διάκριση. Κοινωνική κριτική της καλαισθητικής κρίσης, Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
Bratsis, P. (2008), «Ο Νίκος Πουλαντζάς και η οντολογική θέση του κράτους», στο Μ. Αγγελίδης, Σ. Δημητρίου, Α. Λαβράνου (επιμ.), Θεωρία, αξίες και κριτική. Αφιέρωμα στον Κοσμά Ψυχοπαίδη, Αθήνα: Πόλις-Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα.
Burns, E. (χ.χ.), Ευρωπαϊκή Ιστορία. Εισαγωγή στην Ιστορία και τον Πολιτισμό της νεότερης Ευρώπης, Θεσσαλονική: Παρατηρητής.
Carnoy, M.(1990), Κράτος και πολιτική θεωρία, Αθήνα: Οδυσσέας.
Clarke, S. (2013), «Ο μαρξισμός, η κοινωνιολογία και η θεωρία του κράτους στον Πουλαντζά», Μαρξιστική Επιθεώρηση PRAXIS 4, σσ.26-74.
Dörner, K. (1995), Bürger und Irre. Zur Sozialgeschichte und Wissenschaftssoziologie der Psychiatrie, Hamburg:EVA.
Dreyfus, H. L., P. Rabinow (1982), Michel Foucault:Beyond Structuralism and Hermeneutic (with an Afterword by Michel Foucault), Chicago: University of Chicago Press.
Dews, P. (1984), “Power and Subjectivity in Foucault”, New Left Review 144, σσ.72-95.
Esping-Andersen, C. (2006), Οι τρείς κόσμοι του καπιταλισμού της ευημερίας, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Guérin, D. (1980), Anarchismus. Begriff und Praxis, Frankfurt:Suhrkamp.
Gough, J. (2008), Η πολιτική οικονομία του κοινωνικού κράτους, Αθήνα: Σαββάλας.
Γράβαρης, D. (2008), «Πολιτική (και) οικονομία. Η γενεαλογία μιας σχέση», στο Μ. Αγγελίδης, Σ. Δημητρίου, Α. Λαβράνου (επιμ.), Θεωρία, αξίες και κριτική. Αφιέρωμα στον Κοσμά Ψυχοπαίδη, Αθήνα: Πόλις-Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα.
Fetscher, I. (1999), “Der soziale Staat”, Der Spiegel 27, 1999.
Foucault, M. (2012), H γέννηση της βιοπολιτικής. Παραδόσεις στο Κολλέγιο της Γαλλίας (1978-1979), Αθήνα: Πλέθρον.
Foucault, M. (1999), “Wie wird Macht ausgeübt?” στο J. Engelmann (ed.), Michel Foucault. Botschaften der Macht. Der Foucault-Reader. Diskurs und Medien, Stuttgart: DVA.
Φουκώ, M. (1989), Επιτήρηση και τιμωρία. Η γέννηση της φυλακής, Αθήνα: Εκδόσεις Ράππα.
Foucault, M. (1987), Η αρχαιολογία της γνώσης, Αθήνα: Εξάντας.
Φουκώ, M. (1987), Εξουσία, γνώση και ηθική, Αθήνα: Ύψιλον.
Foucault, M. (1987), “The Ethic of Care for the Self as a Practice of Freedom” στο J. Bernauer and D. Rasmussen (eds), The Final Foucault, Cambridge, Massachussetts:MIT Press.
Φουκώ, M. (1978), Ιστορία της σεξουαλικότητας. Η δίψα της γνώσης, τομ. 1, Αθήνα:Εκδόσεις Ράππα.
Ηabermas, J. (1993), Ο φιλοσοφικός λόγος της νεωτερικότητας, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Φουκώ, Μ. ( 1982), Ιστορία της σεξουαλικότητας, τομ. 1, η δίψα της γνώσης, Αθήνα:Εκδόσεις Ράππα.
Harvey, D. (2007), Νεοφιλελυθερισμός: Ιστορία και παρόν, Αθήνα: Καστανιώτης.
Hobsbawm E.J. (1998), Η εποχή του κεφαλαίου (1848-1875),Αθήνα:Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
Howarth, D. (2008), Η έννοια του λόγου, Αθήνα:Πολύτροπον.
Κερεστεντζή, Σ. (2000), «Η Εργατική Κατοικία κατά τον Πρώτο Αιώνα της Εκβιοµηχάνισης στη ∆υτική Ευρώπη: Η Περίπτωση της Γερµανίας», Τεχνικά Χρονικά 1-2, σσ. 31-43.
Leary, D. E. (1976), “Michael Foucault, an Historian of the Sciences Humaines”, Journal of the History of the Behavioral Sciences, 12, σσ.286-93.
Lemke, Th. (2008), Gouvernementalität und Biopolitik, Wiesbaden:VS.
Lister, R. (1997), «Το φύλο και η Ανάλυση της Κοινωνικής Πολιτικής», στο G. Lewis, S. Gewirtz & J. Clarke (επιμ.), Kοινωνική Πολιτική. Μια άλλη προσέγγιση, Αθήνα: Gutenberg.
Macherey, P. (2012), Από τον Κανγκιλέμ στον Φουκώ. Η δύναμη των κανόνων, Αθήνα: Εκδ. Πλέθρον.
Medich, H. (2011) “Anfänge und Vorausetzungen des organisierten Kapitalismus in Großbritannien 1873-1914” στο H.A. Winkler (επιμ.), Organisierte Kapitalismus. Vorausetzungen und Anfängen, Göttingen:Vandenhoeck und Ruprecht.
Merquior, J. G. (2002), Foucault, Aθήνα:Εκδόσεις Παττάκη.
Moorris, L. (1994), Dangerous Classes:The Underclass and Social Citizenship, London: Routledge.
Μπελαβίλας, Ν. (2012)»Οι πρώτοι οικισμοί εργατών στην Ελλάδα. Λάυριο, Δραπετσώνα,Ελευσίνα»,courses.arch.ntua.gr/fsr/.../Ergatikoi_Oikismoi_Dec_2012_N_Belavilas.p... (πρόσβαση 19-9-2015).
Negri, Τ., Lazzarato, Μ., Virno, P. (1998), Umherschweifende Produzenten. Immaterielle Arbeit und Subversion, Berlin: ID-Verlag.
Πολάνυι, K. (2001), Ο Μεγάλος μετασχηματισμός. Οι κοινωνικές και πολιτικές απαρχές του καιρού μας, Θεσσαλονίκη:Νησίδες
Πουλαντζάς, Ν. (2006), Φασισμός και Δικτατορία.Η Τρίτη Διεθνής αντιμέτωπη με τον φασισμό, Αθήνα: Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς-Θεμέλιο.
Rabinow, R. (1986), The Foucault Reader, Harmondsworth:Penguin.
Ρότρυ, Ρ. (2000), Η αριστερή σκέψη στην Αμερική του 20ου αιώνα, Αθήνα:Πόλις.
Rubin, I. (1994), Ιστορία οικονομικών θεωριών, Αθήνα: Κριτική.
Σενελλάρ, M. (2012), «Τοποθέτηση του μαθήματος», στο M. Foucault, H γέννηση της βιοπολιτικής. Παραδόσεις στο Κολλέγιο της Γαλλίας (1978-1979), Αθήνα: Πλέθρον.
Smart, B. (1988) «Michel Foucault:υποκείμενα εξουσίας, αντικείμενα γνώσης», στο Πετμεζίδου, M. (επιμ.), Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, τόμ.ΙΙ, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Thompson, E. P. (1987), Die Enstehung der englischen Arbeiterklasse, Zweiter Band, Frankfurt: Suhrkamp.
Τίλλυ, Τσ. (2008), Εξαναγκασμός, κεφάλαιο και ευρωπαϊκά κράτη 990-1992 μ.χ., Θεσσαλονίκη: Κυρομάνος.
Treiber, H., Steinert, H. (2005), Die Fabrikation des zuferlässiger Menschen. Über die “wahlverwandschaft” von Kloster-und Fabrikdisziplin, Münster: Westfälisches Dampfboot.
Τσίρος, N. (1996), «Ο Foucault για την εξουσία:Περιγραφή των μεθοδολογικών κριτηρίων, της εννοιολογικής ανάπτυξής της καθώς και συστηματική ομαδοποίηση των κριτικών της», Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών 19, σσ.49-70.
Virno, P. (2007), Γραμματική του Πλήθους. Για μια ανάλυση των σύγχρονων μορφών ζωής, Αθήνα:Αλεξάνδρεια-Οδυσσέας.
Weber, M. (2005), Οικονομία και κοινωνία. Κοινωνιολογικές έννοιες, Αθήνα:Σαββάλας.
Winkler, H.A. (2011), Βαϊμάρη. Η ανάπηρη Δημοκρατία 1918-1933, Αθήνα:Πόλις.
Wehler, H. U. (2011) “Der Aufstieg des organisierten Kapitalismus und der Interventionstaates in Deutschland” στο H.A. Winkler (επιμ.), Organisierte Kapitalismus. Vorausetzungen und Anfängen, Göttingen:Vandenhoeck und Ruprecht.
Wrigh, E.O. (1985), Clasees, London: Verso Editions.
Wüst, W. (1996), “ Die gezüchtigte Armut. Sozialer Disziplinierungsanspruch in den Arbeits- und Armenanstalten der „vorderen“ Reichskreise”, Zeitschrift des Historischen Vereins für Schwaben 89, 1996. σσ. 95-124.