H έννοια της φροντίδας στην κοινωνική πολιτική και η σχέση της με το φύλο: από το δυϊσμό στη σύνθεση και στη διαφορά

pdf
Δημοσιευμένα: Ιαν 11, 2023
Κυριακή Λαμπροπούλου
Πάντειο Πανεπιστήμιο, Συνήγορος του Πολίτη
Περίληψη

Η προσέγγιση της φροντίδας στην κοινωνική πολιτική από τη σκοπιά του φύλου έχει αποτελέσει το κεντρικό σημείο αναφοράς της μέχρι σήμερα θεώρησης του ζητήματος, όχι μόνο γιατί οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία των φορέων φροντίδας, αλλά και γιατί η αποδόμηση της έννοιας της φροντίδας στις επιμέρους διαστάσεις της, όπως επίσημη-ανεπίσημη, αμειβόμενη-μη αμειβόμενη, η φροντίδα ως σχέση-δραστηριότητα, αγγίζει την ίδια την εννοιολόγηση του φύλου. Στόχος του παρόντος άρθρου είναι η θεώρηση του τρόπου που έχει γίνει αντιληπτή η σχέση φύλου και φροντίδας στη θεωρία της κοινωνικής πολιτικής. Επιχειρείται μια περιοδολόγηση, με κριτική επισκόπηση σχετικών θεωρητικών προσεγγίσεων από τις αρχές της δεκαετίας του 80 μέχρι σήμερα, με στόχο τη διερεύνηση των ορίων τους, τόσο για την κατανόηση της θέσης των φύλων στη φροντίδα όσο και κατά προέκταση των μοντέλων κοινωνικής προστασίας που αυτές συνεπάγονται.


 

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Ξενόγλωσση
Antonnen, A. and Sipilä, J. (1996). ‘European Social Care Services: is it possible to identify models?’, Journal of European Social Policy, vol.6, no.2.
Baldock, J. (1993). ‘Patterns of Change in Delivery of Welfare in Europe’, in Taylor-Gooby, P. and Layson, R . (eds.), Markets and Managers, Buckingham: Open University press.
Beland, D. and Mahon, R. (2016). Advanced introduction to Social Policy, Northampton:Edward Elgar.
Bettio, F and Plantenga, J. (2004).‘Comparing Care Regimes in Europe’ Feminist Economics, Volume 10, Issue 1, pp. 85-113.
Bhattacharya, T. (2017). Social Reproduction Theory, London:Pluto Press.
Bhattacharya,T (2020).‘Social Reproduction and the Pandemic’ https://www.dissentmagazine.org/online_articles/social-reproduction-and-the pandemic-with-tithi-bhattacharya.
Borchost, A and Siim, B. (1997). ‘Women and the Advanced Welfare State: A New Kind of Patriarchy’, in Sasson, A. (ed), Women and the State, London:Hyman Unwin.
Cass, B. (1994). ‘Citizenship, Work and Welfare: the Dilemma for Australian Women’, Social Politics, vol.1, no. 1.
Ciccia, R. and Sainsbury, D. (2018). Gendering welfare state analysis: tensions between care and paid work, Journal of Politics and Gender , vol 1, no 1–2
Dalley, G. (1988). Ideologies of Caring, Busingstoke: McMillan.
Daly, M. and Lewis, J. (2000). ‘The concept of social care and the analysis of contemporary welfare state’, British Journal of Sociology,Vol. 51, Issue No. 2.
Daly, M. (2020). Gender Inequality and Welfare States in Europe, Cheltenham: Edward Elgar.
Daatland, O. (1997). Social Protection for the Older People in Norway, Oslo: NOVA Institute.
Esping-Andersen, G. (1990). The Three Worlds of Welfare Capitalism, Cambridge: Polity Press.
Esping-Andersen, G. (1999). The Incomplete Revolution:Adapting to Women’s New Roles, Cambridge:Polity Press
EUROCARERS (2021). Impact of the Covid-19 outbreak on informal carers across Europe, FinalReport.
Fine, M. and Glencinning, C. (2005). “Dependence, Independence or Interdependence? Revisiting the Concepts of ‘Care’ and ‘Dependency’, Ageing and Society, vol. 25, no. 4.
Finch, J. and Groves, J. (1980). 'Community Care and the Family; A Case of Equal Opportunities', Journal of Social Policy, issue 9.
Finch, J. (1984). 'Commumity Care: Developing non Sexist Alternatives', Critical Social Policy, no.9.
Fraser, N. (1994). ‘After the Family Wage: Gender, Equality and the Welfare State’, Political Theory, Vol 22, no. 4.
Fraser, Ν. (2016). ‘Capitalism’s Crisis of Care’, Dissent, vol.63, no.4.
Glendinning, C. & McLaughlin, E. (1994).’Paying for Care in Europe: Is There a Feminist Approach?’ in Hantrais, L. and Mangen, S.(eds.) Concepts and Contexts in International Comparisons: Family Policy and the Welfare of Women,Loughborough: Cross National Research Group.
Gornick, J.& Meyers,M. (2009).”Gender Equality: Transforming Family Divisions of Labor’ in Volume 6, Real Utopias Project, New York: Verso Press.
Graham, H. (1991). 'The Concept of Caring in Feminist Research: The Case of Domestic Service', Sociology, vol.25, no.1.
Graham, H. (1983). 'Caring: A Labour of Love', in Finch and Groves (eds.) A Labour of Love, London: Routledge.
Gunaratnam, Y. (1993). ‘Breaking The Silence: Asian carers in Britain’in Bornat, J.; et.al (eds) Community Care – A Reader. London:Macmillan.
Jenson, J. (1997).‘Who Cares? Gender and Welfare Regimes’, Social Politics, vol.4, no.2.
Keith, L. (1992). ‘Who Cares Wins ?’, Disability, Handicap and Society, vol. 7, issue 2.
Knijn, T. and Kremer, M. (1997). ‘Gender and the Caring Dimension of Welfare States: towards inclusive citizenship’, Social Politics, vol.4, no.3.
Korpi, W. (2000). ‘Faces of inequality : Gender, class and patterns of inequality in Different Welfare states’, Social Politics,I ssue 7:127-191.
Lampropoulou, K. (2000), Formal Support for Informal Carers in Norway: Gender, Contextuality and Diversity, Working Paper, Mannheim Centre for European Social Research, University of Mannheim.
Langan, M. and Ostner, I. (1991). ‘Gender and Welfare’, in Room, G. (ed.) Towards a European Welfare State, Bristol: School of Advanced Urban Studies.
Leira, A. (1993). ‘Concepts of Care: Loving, Thinking and Doing’, in Twigg J. (ed.) Informal Carers in Europe, York: SPRU.
Lewis, J. and Daly, M. (1998). ‘Introduction: Conceptualising Social Care in the Context of Welfare Restructuring’ in Lewis, J. (ed) Gender, Social Care and Welfare State Restructuring in Europe, Aldershot: Ashgate Publishing Ltd.
Lewis, J. (1992). ‘Gender and the Development of Welfare Regimes’, Journal of European Social Policy, vol. 2, no.3.
Lingsom, S.(1997). The Substitution Issue: Care Policies and their Consequences for the Family Care, Oslo: Nova Institute.
Lister, R. (1994). ‘She has other duties’- women, citizenship and social security’ in Baldwin, S. and Falkingham, J. (eds.) Social Security and Social Change,
Harvester: Wheatsheaf.
Lister, R. (1999) ‘Reforming Welfare Around the Work Ethic’, Policy and Politics, vol.27, no.2.
Leitner, S. (2003). ’Varieties of familialism: The caring function of the family in comparative perspective’, European Societies, 5:4, 353-375.
McCall, L. and Orloff, A (2005). ‘Introduction to Special Issue of Social Politics : "Gender, Class, and Capitalism", Social Politics, 12(2):159-169
Michel, S. and Peng, I. (2012). Gender, Migration, and the Work of Care: A Multi-Scalar Approach to the Pacific Rim, Basigstoke: Palgrave McMillan
Mishra, J. & Akins, F. (1998). ‘The welfare State and Women: Structure, Agency and Diversity’, Social Politics, vol.5, no.3.
Morris, J. (1993). Independent Lives, Busingstoke: MacMillan.
Moss, P. and Cameron, C. (2001). Mapping of Care Services and the workforce, Care Work in Europe, EU report.
Neysmith, S. et.al (eds) (2013) Beyond Caring Labour to Provisioning Work, Toronto: University of Toronto Press.
O’Connor, J. (1993). ‘Gender, Class and Citizenship in the Comparative Analysis of Welfare State Regimes: Theoretical and Methodological Issues’, British Journal of Sociology, vol. 44, no. 3.
O’Connor, J. (2013). Gender, citizenship and welfare state regimes in the early twenty-first century: ‘incomplete revolution’ and/or gender equality ‘lost in translation’. in Patricia Kennett (ed). A HANDBOOK OF COMPARATIVE SOCIAL POLICY, Cheltenham: Edward Elgar.
Orloff, A. (1993). ‘Gender and the Social Rights of Citizenship’, American Sociological Review, vol.58.
Orloff, Α. & Laperrière, M. (2020), Gender. Oxford Handbook of the Welfare State: Oxford University Press
Lewis, J. and Ostner, I (1994). Gender and the evolution of European social policies, Bremen: Zentrum für Sozialpolitik
Parker, G. and Seymour, J. (1998). ‘Male Carers in Marriage: re-examing feminist analysis of informal care’ in Popay, J. and Hearn, J. (eds.), Men, Gender Divisions and Welfare, London: Routledge.
Parker, G. and Clarke, H. (2002). Making the Ends Meet: Do Carers of Disabled People Have a Common Agenda?, Policy and Politics vol. 30, no. 3.
Pateman, C. (1989). The Disorder of Women, Cambridge: Polity Press.
Rostgaard, T. and Torben, F. (1998). Caring for Children and Older People – a Comparison of European Policies and Practices,Copenhagen:Danish National Institute of Social Research.
Ruddick,S, (1980) ‘Maternal Thinking’, Feminist Studies, 6 (2) βλ. και Ruddick, S. (1989). Maternal Thinking, Towards a Politics of Peace, London: Women Press.
Philips. J (2007). Care, Cambridge:Polity Press.
Sainsbury, D. (1994). Gendering Welfare States, London: Sage.
Saraceno, C. & Keck, W. (2010). ‘Can we identify intergenerational policy regimes in Europe?’, European Societies, Vol. 12, Issue.5.
Sebaï F. & Vercellone C. (1994). Ecole de la régulation et critique de la raison économique, Futurantérieur: L' Harmattan.
Shaver, S. (ed.) (2018). Handbook on Gender and Social Policy, Cheltenham:Edward Elgar.
Siim, B. (1994).‘Engendering democracy: social citizenship and political participation for women in Scandinavia’, Social politics, Volume 1, Issue 3, pp. 286-305.
Taylor-Gooby, P. (1991). ‘Welfare State Regimes and Welfare Citizenship’, Journal of European Social Policy, vol. 1, no.2.
Thomas, C. (1993). ‘De-Constructing Concepts of Care’, Sociology, Volume 27 Issue 4, pp. 649–669.
Ungerson, C. (1983a). 'Why do Women Care' in Finch and Groves (eds), A Labour of Love, London: Routledge.
Ungerson, C. (1983b). 'Women and Caring: Skills, Tasks and Taboos' in Gamarnikov and Morgan, D (eds), The Public and the Private, London:Verso.
Ungerson, C. (1987). Policy is Personal, London: Tavistock.
Ungerson, C. (1990). Gender and Caring, London: Harvester.
Ungerson, C. (1995). ‘Gender, Cash and Informal Care: European Perspectives and Dilemmas’, Journal of Social Policy, vol. 24, no.1.
Wærness, K. (1979). ‘The Invisible Welfare State; Women’s Work at Home’ Acta Sociologica, supplement.
Wærness, K. (1984). ‘Caring as Women Work in the Welfare State’ in Holter, A. (ed.) Patriarchy in a Welfare Society, Oslo: Norwegian University Press.
Wærness, K. (1987). ‘On the Rationality of Caring’ in Sasson, A. (ed.) Women and the State, London: Unwin and Hyman.
Wærness, K. (1994). ‘Women and the Welfare State: Common and Conflicting Interests in the 1990s’ in Simonen, L. (ed.) När Gränserna Flyter, Stockholm: Stakes Institutt.
Wærness, K. (1998). ‘The Changing ‘Welfare Mix’ in Childcare and Care for the Frail Elderly in Norway’ in Lewis, J. (ed.). Gender, Social Care and Welfare State Restructuring in Europe, Aldershot: Ashgate Publishing Ltd.
Walby, S. (2020). ‘Varieties of Gender Regimes’, Social Politics, 27(3), pp. 414-431.
Walker, A.(1987). ‘Enlarging the Caring Capacity of the Community: Informal Support Networks and the Welfare State’, International Journal of Health Services, 17(3), 369-386
Williams, F. (2018). ‘Intersectionality, gender and social policy’, in Shaver, S.
(ed.), Handbook on Gender and Social Policy, Cheltenham:Edward Elgar.
Eλληνόγλωσση
Kαραμεσίνη, Μ. και Συμεωνάκη, Μ. (επ.) (2019). Συμφιλίωση εργασίας και οικογένειας στην Ελλάδα, Αθήνα: Nήσος.
Λαµπροπούλου, Κ. (1998) ‘Οι Μητέρες ως Φορείς Φροντίδας Παιδιών µε Ειδικές Ανάγκες στην Ελλάδα: Αποκλεισµός και Ενσωµάτωση στα Πλαίσια της Κοινωνικής Πολιτικής’, δηµοσιευµένο στα πρακτικά του συνεδρίου Kοινωνικές Ανισότητες και Κοινωνικός Αποκλεισμός, Αθήνα: Ιδρυμα Σάκη Καράγιωργα.
Λαµπροπούλου, Κ. (1999). Φύλο και Φροντίδα:Προβληµατισµοί και Αναθεωρήσεις στη Σύγχρονη Κοινωνική Πολιτική, στο Σακελλαρόπουλος, Θ. (επ.), Η Μεταρρύθµιση του Κοινωνικού Κράτους, Αθήνα: Κριτική.
Λαμπροπούλου, Κ. (2019). Φύλο, εργασία και ‘κρίση της φροντίδας: εννοιολογικές αναζητήσεις και αναθεωρήσεις στη σύγχρονη κοινωνική πολιτική, Εισήγηση στο 2ο Συνέδριο της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου «Οι Κοινωνικές Επιστήμες σήμερα. Διλήμματα και προοπτικές πέρα από την κρίση», 06-09 Ιουνίου 2019, Μυτιλήνη (δημοσιευμένο στα πρακτικά του συνεδρίου, Μάρτιος 2021).
Λαμπροπούλου, Κ. (2020). Φύλο, Φροντίδα και Κοινωνική Πολιτική: Θεωρητικές και Εμπειρικές διαστάσεις, εισήγηση στο 7ο Συνέδριο της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρίας «Κοινωνίες μετά την κρίση, κοινωνίες χωρίς κρίση;», 23-25 Σεπτεμβρίου 2020, Αθήνα (δημοσιευμένο στα πρακτικά του συνεδρίου, Iανουάριος 2022).
Tronto, J. (2011). Για μια πολιτική της Μέριμνας σ’ έναν ευάλωτο κόσμο, Αθήνα: Πόλις.