Πολιτικά κόμματα και ιδεολογική πλαισίωση της κρίσης του Κοινωνικού Κράτους: Η περίπτωση των μεταρρυθμίσεων του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα (2009-2022)

Τεύχος 19
pdf (greek)
Δημοσιευμένα: Feb 5, 2025
DOI: https://doi.org/10.12681/sp.37118
Λέξεις-κλειδιά:
Social Insurance Reform Political parties Ideological discourse Welfare State
Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος
Πάντειο Πανεπιστήμιο
Παναγιώτα Ανδρέου
Πάντειο Πανεπιστήμιο
Περίληψη

Tο συγκεκριμένο άρθρο μελετά την εξέλιξη του ιδεολογικού λόγου που εκφέρουν τα πολιτικά κόμματα ως τμήμα των πολιτικών πρακτικών που τα τελευταία αναπτύσσουν για τη διαχείριση των εκάστοτε μεταρρυθμίσεων της κοινωνικής πολιτικής και συγκεκριμένα του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης. Eπιχειρείται μία περιοδολόγηση της Μεταπολίτευσης, ανάλογα με την πολιτική πρακτική που ακολουθείται από τα πολιτικά κόμματα σε σχέση με το ΣΚΑ. Διακρίνονται, τέσσερις περίοδοι: η περίοδος της διεκδίκησης ευσήμων (1974-1990), η περίοδος της επιλεκτικής αποφυγής ψόγου (1990-2009), η περίοδος των επιβαλλόμενου εξωτερικού καταναγκασμού (2009-2018) και, τέλος, η περίοδος της αρνητικής διεκδίκησης ευσήμων (2019-2022). Το άρθρο εμβαθύνει ιδιαίτερα στη μελέτη των τελευταίων δύο περιόδων όπου αναλύονται σε βάθος οι πολιτικές τακτικές και ο ιδεολογικός λόγος τόσο της Κυβέρνησης, όσο και της Αντιπολίτευσης όπως αποτυπώνεται στα πρακτικά των κοινοβουλευτικών συζητήσεων. Η ποιοτική αυτή ανάλυση του ιδεολογικού λόγου  των πολιτικών κομμάτων όπως αυτός αρθρώνεται στις   κομβικές μεταρρυθμίσεις του ΣΚΑ, κατά τις δύο τελευταίες περιόδους, πραγματοποιείται με βάση τη βιβλιογραφία που υπάρχει σχετικά με τις τακτικές μείωσης πολιτικού κόστους που επιφέρουν οι επιχειρούμενες μεταρρυθμίσεις.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Ξενόγλωσση
Elmelund-Præstekær Ch. & Emmenegger P. (2013). "Strategic Re-Framing as a Vote Winner: Why Vote-Seeking Governments Pursue Unpopular Reforms". Scandinavian Political Studies, 36(1): 23-42.
Ferrera ,M. (1996). "The southern model of welfare in social Europe", Journal of European Social Policy, 6 (1): 17-37.
Burnstein P. (2003). "The impact of Public Opinion on Public Policy: A Review and an Agenda". Political Research Quarterly, 56(1): 29-40.
Castles, F.(2006). "The Welfare State and Democracy: On the development of Social Security in Southern Europe, 1960-1990" in Gunther,R.,Diamandouros, N,.Sotiropoulos,D.(επιμ.)(2006), Democracy and the state in the New Southern Europe, Οξφόρδη: Oxford University Press:42-86.
Conti N., Hutter S. & Nanou K. (2017)." Party competition and political representation in crisis: An introductory note". Party Politics, 24(1): 3-9.
Cox R. H. (2001). "The Social Construction of an Imperative: Why Welfare Reform Happened in Denmark andthe Netherlands but Not in Germany". World Politics, 53(3): 463-498.
Elmelund-Praestekaer & Baggesen Klitgaard M. (2012). "Policy or Institution? The political choice of retrenchment strategy". Journal of European Public Policy, 19(7):1089-1107.
Elmelund-Præstekær, C., Klitgaard, M., & Schumacher, G. . (2015). "What wins public support? Communicating or obfuscating welfare state retrenchment". European Political Science Review, 7(3): 427-450.
EPC Working Group on Ageing and Sustainability. (2020). The Swedish pension system and pension projections until 2070. Ανάκτηση από https://economy-finance.ec.europa.eu/system/files/2021-05/se_-_ar_2021_final_pension_fiche.pdf
Giger N. &, Nelson M. (2010). "The electoral consequences of welfare state retrenchment: Blame avoidance or credit claiming in the era of permanent austerity?" European Journal of Political Reasearch, 50(1): 1-23.
Hopkin, J. & Blyth, M. (2019). "The Global Economics of European Populism: Growth Regimes and Party System Change in Europe". Government and Opposition, 54(2):193-225.
Kersbergen,V,K, Manow,P, (επιμ.)(2009), Religion, Class Coalitions and Wlefare States, Κέμπριτζ: Cambridge University Press.
Korpi, W.(1983), The Democratic Class Struggle, Λονδίνο:Routledge
Kuipers S. (2006). The Crisis imperative. Crisis Rhetoric and Welfare State Reform in Belgium and the Netherlands in the early 1990s. Άμσερνταμ: Amsterdam University Press.
Mares,I.(2003), The Politics of Social Risk: Business and Welfare State Development, Κέμπρτιζ:Cambridhe University Press.
Mavrogordatos,G.(1984), The Greek Party System: A case of "Limited but Polarised Pluralism"? στο Bartolini,S. Mair,P.(επιμ.)(1984), Party Politics in Contemporary Western Europe, Λονδίνο:Frank Cass:156-170.
Petmesidou, M.(1991). "Statism, social policy and the middle classes in Greece", Journal of European Social Policy, 1:31-48.
Pierson P. (1994). Dismantling the Welfare State? Reagan, Thatcher, and the Politics of Retrenchment. Κέμπριτζ:Cambridge University Press.
Pierson P. (1996). "The New Politics of the Welfare State". World Politics ,48(2): 143-179.
Sartori, G.(1976). Parties and Party Systems: A framework for analysis Κέμπριτζ:Cambridge University Press.
Seferiades,S(1986), "Polarization and Nonproportionality: The Greek Party System in the Postwar Era", Comparative Politics, 19(1):69-93.
Stiller S. (2010). "Ideational Leadership: Key to Overcoming Welfare State Resistance to Change" στο S. Stiller, Ideotional leadership in German Welfare State Reform, Άμστερνταμ: Amsterdam Univeristy Press: 21-44.
Stiller S. (2010). Ideotional leadership in German Welfare State Reform. Amsterdam Univeristy Press.
Swenson A. P. (2004). Varieties of Capitalist Interests: Power, Institutions, and the Regulatory Welfare State in the United States and Sweden. Studies in American Political Development, 18: 1-29.
Triantafillou,P.(2007). "Greece: Political competition in a majoritarian system" στο Immergut,E, Anderson,K. Schulze,I.(επιμ.)(2007). West European Pension Politics, Οξφόρδη:Oxford University Press:97-150.
Weaver K. (1986). The Politics of Balme Avoidance. Journal of Public Policy, 371-398.
Wenzelburger G. & Horisch F. (2015). Framing Effects and Comparative Social Policy Reform: Comparing Blame Avoidance Evidence From Two Experiments. Journal of Comparative Policy Analysis: Research and Practice,18(2): 157-175.
Ελληνόγλωσση
Αλεξόπουλος, Α.(2023)" Η δομή των μεταρρυθμιστικών νόμων στην Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία", Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, υπό δημοσίευση.
Βασιλόπουλος, Π., & Βερναρδάκης Χ. (2015). Η εκλογική αποχή στην Ελλάδα: 2000-2019. Επιστήμη και Κοινωνία: Επιθεώρηση Πολιτικής και Ηθικής Θεωρίας, σσ. 1-24.
Βούλγαρης, Γ, Νικολακόπουλος, Η.(επιμ.)(2014), Ο Διπλός εκλογικός σεισμός, Αθήνα: Θεμέλιο
Βουδούρης Δ., Εβερτ Μ., Καρατζάς Χ., (1976). Νέες Θέσεις. Ανάλυση ιδεολογικών αρχών της Ν.Δ., Αθήνα: Νέα Πολιτική.
Γράβαρης, Δ.(1996), "Το χτίσιμο του κοινωνικού κράτους: Από τον κομματικό λόγο στις κρατικές πολιτικές" στο Σπουρδαλάκης,Μ.(επιμ.)(1996). ΠΑΣΟΚ, Κόμμα-Κράτος-Κοινωνία, Αθήνα: Πατάκη:91-121
Γιαννίτσης,,Τ.( 2007), Το ασφαλιστικό ως ορφανό πολιτικής και μία Διέξοδος , ΑΘήνα: Πόλις.
Downs, A.(1997/1957), Οικονομική Θεωρία της Δημοκρατίας, Αθήνα: Παπαζήσης
Esping-Andersen C. (2014). Οι τρείς κόσμοι του καπιταλισμού και της ευημερίας . Αθήνα: Τόπος.
Θεοδωρουλάκης Μ. (2021). Εισαγωγή Συστήματος Κεφαλαιοποιητικής Επικουρικής Σύνταξης στην Ελλάδα: Ιδεοληπτική, ξεπερασμένη και αμφιβόλου αποτελέσματος πρόταση με υψηλό κόστος. Αθήνα: ΕΝΑ Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών.
Καζάκος, Π. (2001), Ανάμεσα σε Κράτος και Αγορά. Αθήνα:Παττάκης
Κουμαριανός,Β.(2023), Η Κοινωνική ασφάλιση ως θεσμός αλληλεγγύης, Αθήνα:Τόπος.
Κουμαριανός, Β.( 2018): "Η ελληνική κοινωνική ασφάλιση την περίοδο της κρίσης", στο Δημουλάς, Κ, Κουζής, Γ.(επιμ.)(2018) Κρίση και Κοινωνική Πολιτική, Αθήνα: Τόπος: 151-170.
Κωτσονόπουλος Λ. (2016). Η Χαμένη συναίνεση: Κοινωνικό Κράτος, Καπιταλισμός και Δημοκρατία. Ιδρυμα Σάκη Καράγιωργα.
Κωτσονόπουλος, Λ,(2008)."Το ασφαλιστικό ως πρόβλημα νομιμοποίησης: Αναζητώντας τις πλευρές ενός "αντικειμενικού" ζητήματος", στο Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα:(2008), Δημοκρατία και κρατικές πολιτικές στην Ελλάδα, Αθήνα:ΙΣΚ:403-420.
Μαυρουδέας,Σ.(2018), "Προγράμματα οικονομικής προσαρμογής για την Ελλάδα: Προέλευση, Δομή, Συστηματικές αποτυχίες και οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις" στο Δημουλάς, Κ, Κουζής, Γ.(επιμ.)(2018) Κρίση και Κοινωνική Πολιτική, Αθήνα: Τόπος: 103-120.
Μπέτσης Β. & Ρόμπολης Σ. (2016). Η οδύσσεια του Ασφαλιστικού: Αποδιάρθρωση, σύγκρουση γενεών και μία λύση. Αθήνα: Λιβάνης.
Mουζέλης, Ν, Παγουλάτος ,Γ,(2003),"Κοινωνία πολιτών και ιδιότητα του πολίτη στη μεταπολεμική Ελλάδα", Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, 22(1): 5-29.
ΠΑΣΟΚ,1981, Διακήρυξη Κυβερνητικής Πολιτικής, Συμβόλαιο με τον Λαό.
Παπαβλασόπουλος, Ε.(2004). Η ανασυγκρότηση του ελληνικού συντηρητισμού: Η οργάνωση της Νέας Δημοκρατίας 1974-1993, Διδακτορική Διατριβή: ΕΚΠΑ.
Παπαθεοδώρου, Χ.(2018)." Φτώχεια και λιτότητα στην Ελλάδα της κρίσης: Η ενδυνάμωση του νεοφιλελευθερισμού και η συρρίκνωση του συστήματος κοινωνικής προστασίας" στο Δημουλάς, Κ, Κουζής, Γ.(επιμ.)(2018) Κρίση και Κοινωνική Πολιτική, Αθήνα: Τόπος:
Πετμεζίδου Μ. (2014). Πρόλογος. Στο E.-A. C., Οι τρείς κόσμοι του καπιταλισμού και της ευημερίας (σσ. 9-54). Αθήνα: Τόπος.
Σημίτης, Κ.(1989): Η πολιτική της οικονομικής σταθεροποίησης, Αθήνα: Γνώση.
Σκλαβούνος Σ. Ιωάννης. (2020). «Νεο-ολιγαρχική» πολιτική; Ιδιότητα του πολίτη,. Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, σσ. 83-123.
Ταστσόγλου Μ. (2022). Η ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού στον περί μνημονίων λόγο: Ανάλυση λόγου των κυβερνητικών στελεχών από το 2010 εώς το 2018. Αθήνα: Παπαζήση.