Από τις ανεκπλήρωτες μεταρρυθμίσεις της κοινωνικής πρόνοιας στον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ)

PDF (ελληνικά)
Published: Dec 28, 2021
DOI: https://doi.org/10.12681/sp.29090
Κωνσταντίνος Γεώρμας
Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης
Abstract

Ο τομέας της κοινωνικής πρόνοιας στην Ελλάδα έχει ένα μακρύ ιστορικό από ανολοκλήρωτες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες. Κατά τη διάρκεια ιδιαίτερα της Μεταπολίτευσης, οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες έπασχαν ή και αναιρούνταν από το γεγονός της απουσίας τολμηρών εγχειρημάτων που να αναιρούν τον πελατειακό-κορπορατιστικό χαρακτήρα των πολιτικών του τομέα και τον οργανωτικό του κατακερματισμό. Η σύναψη των μνημονίων συντέλεσε στο να ξεπεραστεί το συγκεκριμένο εμπόδιο, με την παράλληλη εισαγωγή του ελαχίστου εγγυημένου εισοδήματος, αλλά και τον επαναπροσανατολισμό της επιδοματικής πολιτικής στους έχοντες τη μεγαλύτερη ανάγκη. Επιπλέον, στοιχείο κρίσιμης σημασίας ήταν η μεταρρύθμιση της φορολογικής διοίκησης, αλλά και του ασφαλιστικού συστήματος. Έτσι, δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για την «αφανή» μεταρρύθμιση του τομέα της κοινωνικής πρόνοιας. Ο Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ) αποτέλεσε ένα από τα επιστεγάσματα αυτών των πολιτικών. Αφενός προσέφερε τη δυνατότητα να ικανοποιηθούν συγκεκριμένες διοικητικές απαιτήσεις για το νέο τοπίο στην επιδοματική προνοιακή πολιτική, και, αφετέρου, η πύκνωση των προνοιακών δράσεων κατέστησε αναγκαία την ύπαρξή του, έτσι ώστε να γίνει περισσότερο απο- τελεσματική, διαφανής, δίκαια και με αξιοπρέπεια προς τον πολίτη η παροχή τους.

Article Details
  • Section
  • Articles
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution Non-Commercial License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.

Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g. post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

Authors are permitted and encouraged to post their work online (preferably in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work.

Downloads
Download data is not yet available.
References
Ελληνόγλωσση
Αμίτσης, Γ. (2016). Εμβληματικές πρωτοβουλίες διαφύλαξης της κοινωνικής συνοχής την εποχή των μνημονίων. Το υπόδειγμα της Εθνικής Στρατηγικής Κοινωνικής Ένταξης, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.
Αμίτσης, Γ. (2001). Αρχές οργάνωσης και λειτουργίας του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας. Το Ελληνικό μοντέλο των κοινωνικών υπηρεσιών και η Ευρωπαϊκή εμπειρία, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.
Βενιέρης, Δ. (2003). «Αποσύνθεση και ανασύνθεση κοινωνικής πολιτικής: Η Ελληνική εμπειρία», στο Βενιέρης, Δ. και Παπαθεοδώρου, Χρ. (επιμ.), Η Κοινωνική Πολιτική στην Ελλάδα. Προκλήσεις και Προοπτικές, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.
Βενιέρης, Δ. (2018). «Κοινωνική πολιτική σε χώρα χωρίς ‘πατρίδα’», στο Δημουλάς, Κ. και Κουζής, Γ. (επιμ.), Κρίση και Κοινωνική Πολιτική. Αδιέξοδα και Λύσεις, Εκδόσεις Τόπος.
Βουλή των Ελλήνων (2012). Νέα φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός. Πολιτικές καταπολέμησης και καθιέρωσης ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, Ειδική Συνεδρία Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων, Αθήνα.
Γιαννίτσης, Τ. (2020). Ασφαλιστικό, ανάπτυξη, μακροοικονομία. Οι κρίσιμες διασυνδέσεις, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα.
Γιαννίτσης, Τ. (2016). Το ασφαλιστικό και η κρίση, Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα.
Γιαννίτσης, Τ. (2007). Το ασφαλιστικό (ως ορφανό πολιτικής) και μια διέξοδος, Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα.
Κοντιάδης, Ξ.(1997). Η κοινωνική διοίκηση στην Ελλάδα, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή.
Κοντιάδης, Ξ. (2006). «Η δικτύωση των κοινωνικών υπηρεσιών και ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης», Κοινωνική Συνοχή και Ανάπτυξη, 1(1), σελ. 49-66.
Κοντιάδης, Ξ. και Απίστουλας, Δ. (2006). Μεταρρύθμιση του κοινωνικού κράτους και τοπική αυτοδιοίκηση, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.
Κοντός, Δ. (2009). Υπόθεση εργασία, Εκδόσεις Γαβριηλίδη, Αθήνα.
Ματσαγγάνης, Μ. (2011). Η κοινωνική πολιτική σε δύσκολους καιρούς. Οικονομική κρίση, δημοσιονομική λιτότητα και κοινωνική προστασία, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα.
Ματσαγγάνης, Μ. (2004). Η κοινωνική αλληλεγγύη και οι αντιφάσεις της. Ο ρόλος του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος σε μια σύγχρονη κοινωνική πολιτική, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα.
Ομάδα εργασίας (2007). «Μία πρόταση για την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος κοινωνικής υποστήριξης και ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος», στο ΕΚΚΕ, Το κοινωνικό πορτραίτο της Ελλάδας 2006, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, Ινστιτούτο Κοινωνικής Πολιτικής, Αθήνα.
Πετμεζίδου-Τσουλουβή, Μ. (1992). Κοινωνικές ανισότητες και κοινωνική πολιτική, Εκδόσεις Εξάντας, Αθήνα.
Σούρλας, Γ. (2019). Αλήθειες και μύθοι για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Για μια νέα ανάγνωση του κοινωνικού κράτους στην Ελλάδα, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.
Σπυροπούλου, Ν. (2007). «Η πολιτική του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος στο ελληνικό κράτος πρόνοιας», στο ΕΚΚΕ, Το κοινωνικό πορτραίτο της Ελλάδας 2006, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, Ινστιτούτο Κοινωνικής Πολιτικής, Αθήνα.
Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (2018). Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη, Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Διεύθυνση Κοινωνικής Ένταξης και Κοινωνικής Συνοχής, Αθήνα, Οκτώβριος 2018.
Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας (2014). Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο για την Κοινωνική Ένταξη, Αθήνα.
Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (2008). Οι στοχευμένες πολιτικές καταπολέμησης της φτώχειας στο ελληνικό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας. Προς ένα νέο μοντέλο κοινωνικής δικαιοσύνης, Αθήνα.
Φερώνας, Αν. (2013). Ο εξευρωπαϊσμός της κοινωνικής πολιτικής. Θεωρητικό πλαίσιο, μεθοδολογικά προβλήματα και η ελληνική εμπειρία, Εκδόσεις Διόνικος, Αθήνα.
Ξενόγλωσση
European Commission, (2009). Joint Report on social protection and social inclusion 2009, European Commission, Directorate General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities.
OECD (2013). Greece: Reform of social welfare programmes, OECD.
Spanou, C. (2014). ‘Administrative elites and the crisis: What lies ahead for the senior civil service in Greece?’, International Review of Administrative Sciences, 80(4), pp. 709-725.
World Bank (2016). Greece social welfare review. Output D4: Preliminary policy recommendations (Second Report), Social Protection and Labour Global Practice, World Bank.
World Bank (2017). Greece social welfare review. Output D5: Reforming social welfare in Greece.
Ziomas D., Bouzas, N. and Ntontis, D. (2004). Group of non-governmental experts in the fight against poverty and social exclusion, First report 2004, Assessment of implementation of the Greek NAPincl 2003-2005, Institute of Social Policy, EKKE.
Νομοθεσία
Ν.Δ. 57/1973 (ΦΕΚ Α΄ 149), «Περί λήψεως μέτρων κοινωνικής προστασίας των οικονομικώς αδυνάτων και καταργήσεως των διεπουσών τον θεσμό της απορίας διατάξεων».
Ν.Δ. 162/1973 (ΦΕΚ Α΄ 227), «Περί μέτρων προστασίας υπερηλίκων και χρονίως πασχόντων ατόμων».
Π.Δ. 544/1977 (ΦΕΚ Α΄178), «Περί Οργανισμού του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών».
Ν. 2082/1992 (ΦΕΚ Α΄ 158), «Αναδιοργάνωση της κοινωνικής πρόνοιας και καθιέρωση νέων θεσμών κοινωνικής προστασίας».
Ν. 2345/1995 (ΦΕΚ Α΄ 213), «Οργανωμένες Υπηρεσίες Παροχής Προστασίας από Φορείς Κοινωνικής Πρόνοιας και Άλλες Διατάξεις».
Ν. 3631/2008 (ΦΕΚ Α΄ 6), «Σύσταση Εθνικού Ταμείου Κοινωνικής Συνοχής και άλλες διατάξεις».
Ν. 3852/2010 (ΦΕΚ Α΄ 87), «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης».
Ν. 4368/2016 (ΦΕΚ Α΄21/21.02.2016), «Μέτρα για την επιτάχυνση του κυβερνητικού έργου και άλλες διατάξεις».
N. 4445/2016 (ΦΕΚ Α΄236), «Εθνικός Μηχανισμός Συντονισμού, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Πολιτικών Κοινωνικής Ένταξης και Κοινωνικής Συνοχής, ρυθμίσεις για την κοινωνική αλληλεγγύη και εφαρμοστικές διατάξεις του N. 4387/2016 (Α΄ 85) και άλλες διατάξεις».
ΚΥΑ υπ’ αριθμ. Φ.80000/57604/15285 (ΦΕΚ Β΄ 4318/30.12.2016), «Οργανωτική δομή, αποστολή, αρμοδιότητες και στελέχωση του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΓΑ) (ΝΠΔΔ)».
Ν. 4520/2018 (ΦΕΚ Α΄30/22.02.2018), «Μετεξέλιξη του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων σε Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ) και λοιπές διατάξεις».