Μετασχηματισμοί και αλληλεπιδράσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης και του κοινωνικού κράτους στην Ελλάδα (1974-2001)

pdf (greek) (ελληνικά)
Published: Feb 5, 2025
DOI: https://doi.org/10.12681/sp.38723
Keywords:
Local administration social policy social transformation Greece 1974-2001
Stavros Pantazopoulos
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
https://orcid.org/0000-0003-0581-8242
Abstract

This study analyzes the interactions between central administration, local administration, and social policy actors in Greece from 1974 to 2001. It focuses on the relationship between local administration and the welfare state, highlighting the impact of legislative reforms on administrative and social structures. The research reveals trends towards decentralization, the influence of the European Union, and the challenges of implementing social policies. Based on a critical analysis of legislative documents and literature, it underscores the need to strengthen local government autonomy and improve the effectiveness of social protection policies.

Article Details
  • Section
  • Articles
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution Non-Commercial License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.

Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g. post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

Authors are permitted and encouraged to post their work online (preferably in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work.

Downloads
Download data is not yet available.
References
Ελληνόγλωσση
Αρανίτου, Β., Παπαβλασόπουλος, Ε. & Σπουρδαλάκης, Μ. (2011). «From multilevel governance to the ‘Memorandum’. The chronicle of a fully anticipated crisis». The Greek Review of Social Research, 134, σελ. 37–50. https://doi.org/10.12681/grsr.29.
Bale, Τ. (2011). Πολιτική στις χώρες της Ευρώπης. Αθήνα: Κριτική.
Βενετσανοπούλου, Μ. (2002). Η θεσμική διαδρομή της Ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης. Αθήνα: Σάκκουλας.
Βούλγαρης, Γ. (2002). Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης 1974-1990. Αθήνα: Θεμέλιο.
Γαλανός, Γ. και συν. (2023). Οδικός Χάρτης για μια δομική διοικητική μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα. Αθήνα: διαΝΕΟσις.
Γιαννίτσης, Τ. (2007). Το ασφαλιστικό (ως ορφανό πολιτικής) και μια διέξοδος. Αθήνα: Πόλις.
Δαφέρμος, Γ. & Παπαθεοδώρου, Χ. (2011). «Το παράδοξο της κοινωνικής πολιτικής στην Ελλάδα: Γιατί η αύξηση δαπανών για την κοινωνική προστασία δεν μείωσε τη φτώχεια;». Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, 1, σελ. 5–36.
Εμμανουήλ, Δ. (2016). «Η κοινωνική πολιτική κατοικίας στην Ελλάδα: Οι διαστάσεις μιας απουσίας». The Greek Review of Social Research, 120, σελ. 3–35. https://doi.org/10.12681/grsr.9496.
ΕΥΣΕΚΤ (2005). Έκθεση αξιολόγησης των μέτρων και δράσεων που συμβάλλουν στη συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, Αποτελέσματα προέρευνας. Αθήνα.
Ζερβού, Φ. (2009). Η εξέλιξη και προβληματισμός για τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος. Έκθεση 58. Αθήνα: ΚΕΠΕ.
Κακριδή-Φερράρι, Μ. (2021). «Η καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας». Στο Γεωργακόπουλος, Θ. (επιμ.), 10 μεταρρυθμίσεις που άλλαξαν την Ελλάδα. Αθήνα: διαΝΕΟσις, σελ. 117–124.
Καλεράντε, Ε., Πλιόγκου, Β., Ελευθεράκης, Θ. & Τζάρτζας, Γ. (επιμ.) (2022). Θεωρητικός λόγος και Πολιτικές Πρακτικές στις Διαδικασίες Αξιολόγησης. Τόμος Α’. Αθήνα: Γρηγόρης.
Καμπούρη, Ν., Μαρινούδη, Σ. & Πετράκη, Γ. (2020). Φύλο, κράτος πρόνοιας και ανθεκτικότητα στην κρίση. Αθήνα: Νήσος.
Κοντιάδης, Ξ. & Απίστουλας, Δ. (2006). Μεταρρύθμιση του κοινωνικού κράτους και τοπική αυτοδιοίκηση. Συντονισμός και δικτύωση των δομών κοινωνικής πολιτικής σε τοπικό επίπεδο. Αθήνα: Παπαζήσης.
Κουραχάνης, Ν. (2017). Κοινωνικές Πολιτικές Στέγασης. Η ελληνική υπολειμματική προσέγγιση. Αθήνα: Παπαζήσης.
Μακρυδημήτρης, Α. (1999). Διοίκηση και Κοινωνία. Η Δημόσια Διοίκηση στην Ελλάδα. Αθήνα: Θεμέλιο.
Μαλούτας, Θ. (1990). Αθήνα, κατοικία, οικογένεια. Αθήνα: Εξάντας.
Μάνου-Πανταζοπούλου, Ε. (1999). Στοιχεία Διοικητικού Δικαίου. Αθήνα: Έλλην.
Μπέσιλα-Βήκα, Ε. (1998). Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως φορείς της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Αθήνα: Σάκκουλας.
Μπέσιλα-Βήκα, Ε. (2019). Τοπική αυτοδιοίκηση. 4η έκδοση. Αθήνα: Σάκκουλας.
Οικονόμου, Χ. (2004). Πολιτικές υγείας στην Ελλάδα και τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Αθήνα: Διόνικος.
Οικονόμου, Χ. (2005). «Υγεία και πολιτική στην Ελλάδα κατά τη μεταπολεμική περίοδο (1950-1983)». Στο Σακελλαρόπουλος, Θ. (επιμ.), Οικονομία και πολιτική στη σύγχρονη Ελλάδα. Αθήνα: Διόνικος.
Πανταζόπουλος, Σ. (2024α). Κοινωνικός μετασχηματισμός και κοινωνικό κράτος: Από το τοπικό στο υπερεθνικό. Αθήνα: Διόνικος.
Πανταζόπουλος, Σ. (2024β). Κοινωνικός μετασχηματισμός στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης 1974-2001. Η νεοελληνική κοινωνία σε ιστορική προοπτική. Αθήνα: Διόνικος.
Παπαδημητρίου, Γ., (1993). Η τοπική αυτοδιοίκηση στη σύγχρονη δημοκρατία. Αθήνα: Σάκκουλας.
Παπαθεοδώρου, Χ. & Πετμεζίδου, Μ., (2004). «Ανισότητα, φτώχεια και αναδιανομή μέσω των κοινωνικών μεταβιβάσεων: η Ελλάδα σε συγκριτική προοπτική». Πετμεζίδου, Μ. & Παπαθεοδώρου, Χ., (επιμ.), (2004). Φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός. Αθήνα: Εξάντας.
Προβατά, Α.Κ., (2013). Η ελληνική εκπαιδευτική πολιτική και η Ενωμένη Ευρώπη (1981-2011). Αθήνα: Παπαζήσης, σσ. 129-132.
Ρομπόλης, Σ. & Ρωμανιάς, Γ., (2004). «Κρατικές πολιτικές στην κοινωνική ασφάλιση». Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, (2004). Κοινωνική αλλαγή στη σύγχρονη Ελλάδα (1980-2001). Αθήνα.
Σακελλαρόπουλος, Θ. & Οικονόμου, Χ., (2006). «Εθνικές προτεραιότητες και ευρωπαϊκές προκλήσεις στη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής προστασίας και απασχόλησης στην Ελλάδα, 1980-2004». Social Cohesion and Development, 1 (1), 5-36.
Σακελλαρόπουλος, Θ. (2011α). Ζητήματα Κοινωνικής Πολιτικής. Αθήνα: Διόνικος.
Σακελλαρόπουλος, Θ., (επιμ.), (2011β). Η Κοινωνική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αθήνα: Διόνικος.
Σακελλαρόπουλος, Θ. & Οικονόμου, Χ., (2006). «Εθνικές προτεραιότητες και ευρωπαϊκές προκλήσεις στη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής προστασίας και απασχόλησης στην Ελλάδα, 1980-2004». Κοινωνική Συνοχή και Ανάπτυξη, 2006 1 (1), 5-36.
Σκαμνάκης, Χ., (2006). Ο ρόλος των Φορέων της Αυτοδιοίκησης στην άσκηση Κοινωνικής Πολιτικής. Η περίπτωση των φορέων της Αχαΐας. Αθήνα: Gutenberg.
Σκαμνάκης, Χ., (2012). «Η κοινωνική πολιτική από την αυτοδιοίκηση. Μεταξύ διεύρυνσης και διάσπασης της κοινωνικής προστασίας; Μια αναφορά στην ελληνική περίπτωση». Θανοπούλου, Μ., Πετμεζίδου, Μ., Στρατηγάκη, Μ., (επιμ), (2012). Όψεις Κοινωνικής Δυναμικής, μελέτες χαριστήριες στην καθηγήτρια Κούλα Κασιμάτη. Αθήνα, Gutenberg.
Σκαμνάκης, Χ. (2020). Η κοινωνική πολιτική στην αυτοδιοίκηση. Αθήνα: Διόνικος.
Σκαμνάκης, Χ. & Πανταζόπουλος, Σ. (2015). «Κοινωνική προστασία και αυτοδιοίκηση, η εξέλιξη ενός διπλού ελλείμματος». Region & Periphery, 3, σελ. 89–116.
Σπανού Κ., Ρήγος, Α., Σπουρδαλάκης, Μ., (επιμ.), (1997). Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Προσδοκίες και Προοπτικές. Αθήνα: Σάκκουλας.
Συμεωνίδης, Γ., (2020). «Τα οικονομικά της Κοινωνικής Ασφάλισης». Παπαθεοδώρου, Χ. & Σακελλαρόπουλος, Θ., (επιμ.), (2020). Τα οικονομικά της Κοινωνικής Πολιτικής. Αθήνα: Διόνικος.
Σωτηρόπουλος, Δ.Α., (2007). Κράτος και Μεταρρύθμιση στη Σύγχρονη Νότια Ευρώπη: Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία. Αθήνα: Ποταμός.
Σωτηρόπουλος, Δ.Α., (2009). «“Όψις Βαβυλωνίας”: Ερμηνείες της Μεταπολεμικής ανάπτυξης του κράτους πρόνοιας στην Ελλάδα». Η Κοινωνική Πολιτική στην Ελλάδα: Προκλήσεις και Προοπτικές. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Σωτηρόπουλος, Δ.Π., (2018). «Το ιστορικό βάθος της ελληνικής πολιτικής κρίσης, 1961-2012. Εποπτεύοντας στη διαχρονία τις πολιτικές σχέσεις στην Ελλάδα της νεωτερικότητας». Μπιτσάνη, Ε.Π., Μαυρέας, Κ., Σωτηρόπουλος, Δ.Π., Τσέκος, Θ.Ν., (2018). Θεσμοί και πολιτικές τον καιρό της κρίσης. Διοίκηση, κοινωνία, υγεία και οι επιπτώσεις της κρίσης. Αθήνα: Παπαζήσης.
Τάσσης, Χ., (2022). Σοσιαλισμός και πολιτική εξουσία σήμερα. Αθήνα: Διόνικος, σσ.117-124.
Τόμπρος, Ν. & Πανταζόπουλος, Σ., (2012). «Δημόσια και ιδιωτική μέριμνα για τα ορφανά του Αγώνα στο νεότευκτο ελληνικό κράτος: Τα Ορφανοτροφεία της Αίγινας και της Άνδρου». ΛΓ ́ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο, 25-27 Μαΐου 2012. Θεσσαλονίκη: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία.
Τριανταφυλλοπούλου, Α., (2004). Οι Επιχειρήσεις των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αθήνα: ΕΕΤΑΑ.
Υπουργείο Οικονομικών. (1991). Κοινωνικός Προϋπολογισμός. Αθήνα.
Φερώνας, Α., (2005). «Οι τοπικοί φορείς στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού: Προβλήματα και προοπτικές». Τσομπάνογλου, Γ.Ο., Κορρέ, Γ., Γιαννοπούλου, Ι., (επιμ.), (2005). Κοινωνικός αποκλεισμός και πολιτικές ενσωμάτωσης. Αθήνα: Παπαζήσης.
Φερώνας, Α., (2005). Ο εξευρωπαϊσμός της κοινωνικής πολιτικής. Θεωρητικό πλαίσιο, μεθοδολογικά προβλήματα και η ελληνική εμπειρία. Αθήνα: Διόνικος.
Χλέπας, Ν.Κ. (1994). Η πολυβάθμια αυτοδιοίκηση. Θεωρητικές αναζητήσεις και θεσμικές μεταμορφώσεις. Αθήνα: Σάκκουλας.
Χλέπας, Ν.Κ., (2002). «Αποκέντρωση και Αυτοδιοίκηση στο νέο Σύνταγμα: Η Αναθεώρηση των Συνταγματικών Ρυθμίσεων για την Αποκέντρωση και την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Συναινετική Κατοχύρωση του “Μεταρρυθμιστικού Κεκτημένου”». Μακρυδημήτρης, Α., Χλέπας, Ν.Κ., Ζυγούρα, Ο., (επιμ.), (2002). Η Διοίκηση και το Σύνταγμα. Αθήνα: Σάκκουλας.
Χλέπας, Ν.Κ., (2017). «Αυτοδιοίκηση και αποκέντρωση: Προς αναδιάταξη της “ανταγωνιστικής συναλληλίας”;». Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, 15, 36–67. https://doi.org/10.12681/hpsa.15172.
Χλέπας, Ν.Κ., (2018). «Τοπική και Περιφερειακή Διοίκηση και Ηγεσία: Μια ανασκόπηση». Μπιτσάνη, Ε.Π., Μαυρέας, Κ., Σωτηρόπουλος, Δ.Π., Τσέκος, Θ.Ν., (2018). Θεσμοί και πολιτικές τον καιρό της κρίσης. Διοίκηση, κοινωνία, υγεία και οι επιπτώσεις της κρίσης. Αθήνα: Παπαζήσης.
Χριστοφιλοπούλου, Π., (1996). «Νομαρχιακή διοίκηση και αυτοδιοίκηση στο ελληνικό πολιτικό σύστημα». Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, 7(1), 124–153. https://doi.org/10.12681/hpsa.15277
Ξενόγλωσση
Emmanuel, D. (1990). “Trends in housing markets and finance and housing systems in the 1980s: the case of Greece”, Urban Studies, 27 (6), pp. 931-949.
Evers, A. & Svetlik, I. (1991). New welfare mixes in care for the elderly: Vol. 3 Canada France Germany Italy United Kingdom. Vienna: European Centre for Social Welfare Policy and Research.
Ferrera, M. (1996). “The ‘southern model’ of welfare in social Europe”, Journal of European Social Policy, 25 (1), pp. 17–37.
Goldsmith, M. (2002). “Central Control over Local Government. A Western European Comparison”, Local Government Studies, 28 (3), pp. 91–112.
Heinelt, H. & Hlepas, N., (2006). «Typologies of local government systems». Back, H. Heinelt, H., Magnier, A., (Eds), (2006). The European Mayor. Wiesbaden: VS Verlag, pp.21–42.
Hendriks, F. (2010). Vital Democracy: A Theory of Democracy in Action. Oxford: Oxford University Press.
Hesse, J. & Sharpe, L.J. (1991). “Local government in international perspective – some comparative observations”. In Hesse, J. & Sharpe, L.J. (eds.), Local Government. London: Sage.
Hlepas N.K. (2003). «Local Government Reform in Greece». Kersting N. & Vetter, A., (eds.), (2003). Reforming Local Government in Europe Closing the Gap between Democracy and Efficiency. Opladen: Leske & Budrich.
Hlepas, N.K. & Getimis, P. (2010). “Greece: A Case of Fragmented Centralism and ‘Behind the Scene’ Localism”. In Lidström, A., Hendriks, F. & Loughlin, J. (eds.), The Oxford Handbook of Local and Regional Democracy in Europe. Oxford: Oxford University Press, pp. 410–433.
Ladner, A., Keuffer, N. & Baldersheim, H. (2016). “Measuring Local Autonomy in 39 Countries (1990–2014)”, Regional & Federal Studies, 26 (3), pp. 321–357. https://doi.org/10.1080/13597566.2016.1214911.
Le Grand, J. & Bartlett, W., (eds.), (1993). Quasi Markets and Social Policy. Macmillan.
Loughlin, J. (2004). “Greece: Between ‘Enosis’ and Decentralization”. In Loughlin, J. (ed.), Sub-national Democracy in the European Union. Oxford: Oxford University Press.
Loughlin, J. & Peters, B.G., (1997). «State traditions, administrative reform and regionalization». Keating, M. & Loughlin, J., (eds.), (1997). The Political Economy of Regionalism. London: Frank Cass, pp. 41–62.
Matsaganis, M., Ferrera, M., Capucha, L. & Moreno, L. (2003). “Mending nets in the south: anti‐poverty policies in Greece, Italy, Portugal and Spain”, Social Policy & Administration, 37 (6), pp. 639–655. https://doi.org/10.1111/1467-9515.00363.
Page, E.C. & Goldsmith, M., (eds.), (1987). Central and Local Government Relations. London: Sage.
Rooij, R., (2002). «The Impact of the European Union on Local Government in the Netherlands». Journal of European public Policy. v.9 n.3 pp.447-467.
Sakellaropoulos, T., (2004). «The open method of coordination: A sound instrument for the modernization of the European Social Model». Sakellaropoulos, T. & Berghman, J., (eds.), (2004). Connecting welfare diversity within the European Social Model. Antwerpen: Intersentia.
Tsaousis, D. & Hatzigianni, A., (1990). Social and spatial conditions for the operation of KAPI as an institution connecting the elderly with the community. Athens: Panteion University / KEKMOKOP.