On the Methodology of the Analytic Method: Historical Account, Epistemological Suggestions, Stages

Περίληψη

Σε αυτή την εργασία επιχειρούμε να διαχειριστούμε με επάρκεια ένα από τα κρίσιμα βασικά χαρακτηριστικά της επιστήμης, διεισδύοντας  σε έναν από τους δύο ακρογωνιαίους λίθους που υποβαστάζουν το συνολικό δόμημά της, όντας στη βάση του πλέγματος της θεωρητικής και εφαρμοσμένης επιστημονικής μεθόδου: πρόκειται για τη συνιστώσα μεθοδολογία που είναι συνοπτικά γνωστή υπό την επωνυμία «αναλυτική μέθοδος». Σε αυτήν την προσπάθεια, ωστόσο, γίνεται σύντομα προφανές ότι οι άμεσες ομοιότητες, αμοιβαιότητες και συμπληρωματικότητες με τον άλλο ακρογωνιαίο λίθο, γνωστό και υπό την επωνυμία «αφηρημένη μέθοδος», πρέπει επίσης να καθοριστούν ταυτόχρονα. Οι δύο μοιράζονται τις ίδιες ανάγκες και συμπεριφορές, ενώ πρέπει επίσης να είναι αμοιβαία αποσαφηνισμένες και πλαισιωμένες ως προς τις εσωτερικές συνεκτικές και αμοιβαίες αντιθέσεις τους, ώστε να διασφαλίζεται η ορθή θεωρητική τους κάλυψη, η εποικοδομητική εφαρμογή και η αμοιβαία στεγανότητα συνολικά.

Έτσι, και οι δύο καταλήγουν να συζητούνται εν παραλλήλω. Προς τον σκοπό αυτό, αναζητούνται, εκφράζονται και προβάλλονται απλές και διαισθητικά ελκυστικές προτάσεις όσον αφορά τα βασικά χαρακτηριστικά τους, το εύρος και τα όριά τους, τόσο γενικά όσο και, κυρίως, ειδικά μεταξύ τους. Προσδιορίζονται τα καθοριστικά τους σημεία και οι βασικές απαιτούμενες προδιαγραφές τους, προτείνονται τα λειτουργικά τους πρότυπα και προδιαγράφονται τα στάδια της εφαρμογής τους, σύμφωνα με μια σκιώδη, μεν, αλλά αυστηρή σταδιακή διαδικασία διάσπασης και συναρμολόγησης, με προέλευση από τη στοιχειώδη συνδυαστική ανάλυση και θεωρία συνόλων. Όλα αυτά απεικονίζονται στα ακολουθητέα σχηματικά στάδια σε δύο διαφωτιστικά αναλυτικά παραδείγματα, επιλεγμένα  έτσι ώστε να μετέχουν κρίσιμων όψεων του αφαιρετικού σκέλους.

Δύο συναφή ζητήματα προσεγγίζονται κατά την πορεία διά μέσου του παρόντος τόνου αναζήτησης, δηλαδή εκείνα που αφορούν βασικές προϋποθέσεις της χρησιμοποιούμενης λογικής, όσο και της σύγχυσης και διγλωσσίας που υποκρύπτονται στον όρο «θεωρία» (αντιπβ. «θεωρίες») αλλά και της συνακόλουθης γλωσσογενούς αμφισημίας ως προς τις έννοιες. Σχετικά πάλι με το βασικό μας θέμα, η ανάλυση είναι η διάσπαση μιας  «οντότητας» στα «συστατικά» της, και η σύνθεση είναι η ανάδρομη προς αυτήν λειτουργία, ή η «επιστροφή» από τα «συστατικά» πίσω στην «οντότητα». Ομοίως, η «αφαίρεση» είναι η πορεία από μίαν οντότητα προς τους «εμφωλευμένους» αναβαθμούς αλληλοδιάδοχων όλο και γενικότερων κατηγοριών, ενώ η «δομή» είναι η επιστροφή από τις γενικότερες κατηγορίες προς όλο και στενότερες εμπεριεχόμενες συλλογές οντοτήτων, με τρόπο ώστε η κάθε μία τους να εμφανίζει  ομοιόμορφα «μερικές εκδηλώσεις» του εν λόγω κατηγορικού χαρακτηριστικού.

Το σημασιολογικό πλαίσιο και οι συνολοθεωρητικές του επιπτώσεις είναι υψίστης σημασίας εδώ. Ό,τι ορισμικά λαμβάνεται ως ενότητα, στην κάθε περίπτωση, είναι θέμα επιλογής και αμοιβαίας και δεσμευτικής συμφωνίας μεταξύ των μερών που διεξάγουν τη μελέτη και την επ' αυτής συζήτηση. Πέρα από αυτό, μιλώντας πιο σχηματικά, η αναλυτική μέθοδος αφορά «ανατομικές αυτοψίες» εντός ενοτήτων που αποτελούν στοιχεία ή μέλη συνόλων, ενώ η αφαιρετική μέθοδος αφορά χαρακτηριστικά κατηγορήματα που συνδέουν σύνολα τέτοιων «ενοτήτων» και των εμφωλευμένων υπερ- και υποσυνόλων τους. Κλείνουμε σκιαγραφώντας την κατά στάδια εφαρμογή της μεθόδου, όπως αυτή φαίνεται παραδειγματικά σε δύο μελέτες περιπτώσεων: μία από το χώρο των Πολιτιστικών Μελετών, σχετικά με ένα μοντέλο εστιασμένο  στην πρωτογενή τριφυή τελετουργία των παραστατικών τεχνών [ΚΛΜ], το οποίο παρουσιάζεται ολόκληρο μαζί με την επιπλέον κάλυψη μερικών καίριων παράπλευρων θεμάτων και συνοδεύεται από βασικές σκέψεις για το τριμελές σύνολο των υλικών ή αποτελεστικών τεχνών [ΧΨΩ], ενώ ακολουθεί μελέτη περίπτωσης από τη Βιοηθική, σχετικά με όλα τα πιθανά μερικά και συνδυαστικά συστατικά σε μοντέλα συγκατάθεσης.