Ο ορισμός του φυσικού νόμου στο έργο του Thomas Hobbes, Λεβιάθαν

PDF
Δημοσιευμένα: Μαρ 25, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/ethiki.22748
Παναγιώτα Βάσση
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη
Δεν διατίθεται περίληψη
Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:

  1. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.

  1. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.

  1. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας (See The Effect of Open Access).
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Παναγιώτα Βάσση, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Τμήμα Φιλοσοφίας, ΕΚΠΑ, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια
Αναφορές
Λεβιάθαν ή Ύλη, Μορφή και Εξουσία μιας Εκκλησιαστικής και Λαϊκής Κοινότητας. Το όνομα Λεβιάθαν αλιεύτηκε σκόπιμα από την Παλαιά Διαθήκη (Βιβλίο του Ιώβ). Η εβραϊκή λέξη αναφέρεται στο θαλάσσιο, ακατανίκητο κήτος Λεβιάθαν (παν υψηλόν ορά, αυτός δε βασιλεύς πάντων των εν τοις ύδασιν», Ιώβ, ΜΑ’, 26) και συνεκδοχικά χρησιμοποιείται από τον Hobbes για να υποδηλώσει την υπεροχή του απόλυτου μονάρχη.
Βλ. Μανόλη Αγγελίδη, «Εισαγωγή στις θεωρίες της πολιτικής», Θεωρίες της Πολιτικής και του Κράτους, Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, μτφρ. Μανόλη Αγγελίδη, Θανάση Γκιούρα, Σαββάλας, Αθήνα, 2005, σελ. 22.
Οι άλλες δύο παραδοσιακές «συμβολαιακές» θεωρίες περιέχονται στα εξής
έργα: John Locke, Two treatises of Government, 1690 και Jean Jacques Rousseau, Du Contrant Social, 1762.
Αιμίλιου Μεταξόπουλου, «Εισαγωγικά στην ανάγνωση του Hobbes» στο Τόμας Χομπς, Λεβιάθαν, μτφρ. Γρηγόρη Πασχαλίδη, Αιμίλιου Μεταξόπουλου, Γνώση, Ἀθήνα, 2006, σελ. 11.
Προσανατολιομένος κυρίως στους Francis Bacon και Galileo Galilei ο Hobbes επεξεργάστηκε μια επιστημονική φιλοσοφία, μέθοδος της οποίας ήταν «η ορθολογική ανακάλυψη αποτελεσμάτων» και η θεώρηση του κόσμου και του ανθρώπου ως «μηχανής» με κύριο χαρακτηριστικό της την κίνηση.
Η διαμάχη νομιναλισμού- ρεαλισμού είναι κυρίαρχη στη μεσαιωνική φιλοσοφία και στους πρώτους νεότερους χρόνους. Η προτίμηση στα nomina κι όχι στα realia δεικνύει τη ρήξη με το σχολαστικιστικό πνεύμα και τη συνακόλουθη ροπή προς τον σχετικισμό.
Γιώργου Ν. Πολίτη, Το δικαίωμα της πολικής ανυπακοής και η φιλοσοφία του John Locke, Έννοια, Αθήνα, 2004, σελ. 38: «(ο όρος χρησιμοποιείται αναλυτικά)...με τρόπο και μεθοδολογία που δεν αναζητεί την ιστορική στιγμή της εμφάνισης της πολιτικής κοινωνίας, αλλά την αποκρυσταλλωμένη αλήθεια σχετικά με το αίτιο, τον αυθεντικό
λόγο ύπαρξης του θεσμού τής πολιτικής κοινωνίας».
Τόμας Χομπς, Λεβιάθαν, εισαγ. Αιμίλιου Μεταξόπουλου, μτφρ. Γρηγόρη Πασχαλίδη, Αιμίλιου Μεταξόπουλου, Γνώση, Αθήνα, 2006, σελ. 195.
Ό.π., σελ. 196.
Ό.π., σελ. 198.
Ό.π.
Αιμίλιου Μεταξόπουλου, ό.π., σελ. 41.
Ό.π., σελ. 51.
Jus naturale: φυσικό δικαίωμα. «Είναι η ελευθερίᾳ που διαθέτει κάθε άνθρωπος να χρησιμοποιήσει την ισχύ του κατά βούλησῃ για να συντηρήσει τη φύση του, δηλαδή τη ζωή του, και κατ' ακολουθία η ελευθερία να κάνει οτιδήποτε που κατά την κρίση και τον Λόγο του θᾳ θεωρήσει καταλληλότερο μέσο γι᾿ αυτό το σκοπό». Lex naturalis: νόμος της φύσης. "Είναι μια εντολή ή ένας γενικός κανόνας, που έχει ανακαλυφθεί μέσω του Λόγου και απαγορεύει στον άνθρωπο να κάνει κάτι, που θᾳ καταστρέψει τη ζωή του ή που θᾳ τον στερήσει από τα μέσα συντήρησής της, κι ακόμα του απαγορεύει να παραλείπει όσα ο ίδιος θεωρεί απαραίτητα για τη διατήρησή της". Τόμας Χομπς, ό.π., σελ. 199.
Τόμας Χομπς, ό.π., σελ. 200.
Ό.π.
Ὅ.π., σελ. 202.
α) Πρόδηλα: λέξεις που αναφέρονται στο παρόν ή στο μέλλον (υποσχέσεις), β) Συναγόμενα: λέξεις, πράξεις, σιωπές και γενικά «...οτιδῄποτε εκφράζει επαρκώς τη βούληση του συμβαλλομένου». Τόμας Χομπς, ό.π., σελ. 203.
Ό,π., σελ. 204.
Ὅ.π., σελ. 206.
Ό.π.
Ό.π., σελ. 210.
Ό.π., σελ. 210.
Ό.π., σελ. 213.
"...Για γα αποκτήσουν νόημα τα ονόματα δίκαιο και άδικο πρέπει να υπάρξει μια εξαναγκαστική εξουσία, που να επιβάλλει σε όλους εξίσου την τήρηση των συμβάσεων, απειλώντας τους με τιμωρία μεγαλύτερη του οφέλους που προσδοκούν να αποκομίσουν από την αθέτησή τους". Τόμας Χομπς, ό.π.
Ό.π., σελ. 214.
Ό.π., σελ. 217.
Ό.π., σελ. 217.
Ό.π.
Ὁ.π., σελ. 219.
Ό.π.
Ὁ.π., σελ. 220.
Ό.π., σελ. 219.
Ό.π., σελ. 220.
Ό.π., σελ. 225.
Ό.π., σ. 242.
Ό.π., σελ. 226.
Ό.π.
Ό.π.
Παναγιώτη Ν. Πανταζάκου, Ἔνστικτο και ελευθερία κατά τον Τόμας Χομπς, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2006, σελ. 51.
"Η επιστήμη των νόμων της φύσῃς είναι η μοναδική και αληθινή ηθική φιλοσοφία. Διότι η ηθική φιλοσοφία δεν ειναι παρά η επιστήμή του τι ειναι καλό και τι κακό για την αμοιβαίᾳ συναναστροφή και την κοινωνία του αγθρώπιγου είδους" Τόμας Χομπς, ό.π., σελ. 227.
«Η περί αρετής και κακίας επιστήμη είναι η ηθική φιλοσοφία: έπεται συνεπώς, ότι η αληθής διδασκαλία για τους νόμους της φύσης είναι η αληθής ηθική φιλοσοφία», Τόμας Χομπς, ό.π., σελ. 227.
Τόμας Χομπς, ό.π., σελ. 228.
Γιώργου Ν. Πολίτη, ό.π., σελ. 40.
Ό.π., σελ. 390.
Διαθέτουν, δηλαδή, κοινά ένστικτα, πάθη, επιθυμίες και την κοινή δυνατότητα του Λόγου.
Βλ. νεοπλατωνική σχολή του Καίμπριτζ με κύριους εκπροσώπους της τους
Ralph Cudworth και Henry More.
H κριτική του Cumberland.
«Πώς γεννιούνται στο πνεύμα του ανθρώπου το δίκαιο, η ηθική, η θρησκεία; Έτσι τίθεται τώρα το πρόβλημα, με το οποίο μπαίνουμε στο χώρο της φιλοσοφίας του Διαφωτισμού», W. Windelband - H. Heimsoeth, Εγχειρίδιο Ιστορίας της Φιλοσοφίας, Β΄τόμος, μτφ. Ν. Μ. Σκουτερόπουλου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1986, σελ. 213.
Βλ. Hannah Arendt, Περί Βίας, εισαγ.- μτφ. Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2000.
«Έτσι, από το γεγονός ότι, πράγματι, οι άνθρωποι φροντίζουν για το ατομικό συμφέρον τους και τη ζωή τους...ο Hobbes πέφτοντας θύμα τῃς φυσιοκρατικής πλάνης, φαντάστηκε ότι οι άνθρωποι πρέπει, επίσης, να κάνουν ότι εξυπηρετεί το προσωπικό συμφέρον τους και ικανοποιεί το ἐνστικτό τους για τη διατήρησή τους στη ζωή», Θεοδόσιου Μ. Πελεγρίνη, Φιλοσοφία και Αμϕισβήτηση. Για το Θεό, τη Γνώση και την Ηθική
Πράξη, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1996, σελ. 287.
Όπως λ.χ. οι συνθήκες ανασφάλειας ή ασφάλειας.
Βλ. καντιανές κατηγορικές προσταγές.
Αναφερόμαστε κυρίως στο έργο του Κarl Popper, Conjectures and Refutations.
Κλειστό σύστημα: προϋποθέτει μία αναπόδεικτη αρχή, βάσει της οποίας εκτυλίσσεται το ηθικό σύστημα.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)