Ο Ηγεμόνας και η ανθρωπολογία των θεσμών στον Μέγα Φώτιο και στον Μακιαβέλι

PDF
Δημοσιευμένα: Jul 6, 2022
DOI: https://doi.org/10.12681/ethiki.30739
Λέξεις-κλειδιά:
Αξιοσύνη Χάρισμα Βία Ηγεμόνας Θεσμός
Κωνσταντίνος Καρουσάκης
Περίληψη

Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος (810-891) και ο Νικολό Μακιαβέλι (1469-1527), αν και έγραψαν σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους, εντάσσονται σε μία κοινή παράδοση του γραμματειακού είδους των κατόπτρων ηγεμόνος. Τα κάτοπτρα ηγεμόνος αποτελούν παραινέσεις για την τέχνη του κυβερνάν. Ουσιαστικά, συμβουλεύουν τον ηγεμόνα για το πώς να κυβερνήσει καλλιεργώντας τις αρετές του. Μέσα από τα δύο συμβουλευτικά έργα αναφαίνεται η σχέση ηθικής και πολιτικής, η οποία κατ’ επέκταση μας παρέχει μία σαφή εικόνα της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας τους. Οι δύο στοχαστές απαντούν υπόρρητα στο ερώτημα τι συνιστά ανθρώπινη φύση, ποια είναι η θέση της μέσα στον κόσμο, πώς αυτή εκδιπλώνεται μέσα στη διαλεκτική των θεσμών και ιδιαίτερα πως επηρεάζεται το πρόσωπο του ηγεμόνα. Παρά τις διαφορές των δύο στοχαστών, μπορούμε να κατανοήσουμε, μέσα από τις συμβουλές τους, την έγνοια τους να διατηρηθεί και να προφυλαχτεί η θέση του ηγεμόνα. Παράλληλα, όμως, εντοπίζουμε την απόδοση μιας υφέρπουσας, μεγάλης δύναμης στα χέρια των πολιτών, η οποία μπορεί εν δυνάμει να χρησιμοποιηθεί εναντίον των κατόχων της εξουσίας, αν δεν νιώθουν ικανοποιημένοι από το κυβερνητικό τους έργο.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:

  1. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.

  1. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.

  1. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας (See The Effect of Open Access).
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Holman, Cristopher. “Machiavelli’s philosophical anthropology.” The European Legacy vol. 21, issue 8 (2016): 771.
Rahe, Paul A. “In the shadow of Lucretious: The epicurian foundations of Machiavelli’s political thought.” History of political thought vol. 28, no. 1 (Spring 2007): 3.
Αριστοτέλης. Πολιτικά βιβλία Ι & ΙΙ. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος, 2006.
Καραμανώλης, Γιώργος Ε. Η Φιλοσοφία του πρώιμου Χριστιανισμού. Αθήνα: Οκτώ, 2017.
Κονδύλης, Τ. Νικολό Μακιαβέλλι Έργα. Αθήνα: Κάλβος, 1984.
Κορναράκης, Κωνσταντίνος. “Τι εστίν έργον άρχοντος: Επισημάνσεις διαχρονικής αξίας από τον ι. Φώτιο περί των όρων και προϋποθέσεων του άρχειν (στην επιστολή του προς τον ηγεμόνα της Βουλγαρίας Μιχαήλ- Βόριδα).” Στο Η προσωπικότητα και η θεολογία του Μεγάλου Φωτίου: Επίσημοι Λόγοι Εκφωνηθέντες επί τη ιερά Μνήμη του κατά τα έτη 1970-2010, επιμ. Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Αθήνα: Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, 2011.
Λουδοβίκος, Νικόλαος. Η κλειστή πνευματικότητα και το νόημα του εαυτού: Ο μυστικισμός της ισχύος και η αλήθεια φύσεως και προσώπου. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 1999.
Μακιαβέλι, Νικολό. Ο Ηγεμόνας. Eισαγωγή Θ. Μπαμπάλης. Αθήνα: Ατραπός, 2003.
Μακρής, Σπύρος. Niccolo Machiavelli «virtu» και ερμηνευτικά κάτοπτρα: Σπουδή στην νεώτερη και σύγχρονη θεωρία του Ρεπουμπλικανισμού. Αθήνα: Ι. Σιδέρης, 2009.
Παΐδας, Κωνσταντίνος. Η Θεματική των Βυζαντινών “Κατόπτρων Ηγεμόνος” της πρώιμης και Μέσης περιόδου (398-1085): Συμβολή στην πολιτική θεωρία των Βυζαντινών. Αθήνα: Γρηγόρη, 2017.
Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Φώτιος. Ο Ηγεμών. Eισαγωγή Ι. Πλεξίδας. Αθήνα: Αρμός, 2007.