Η κριτική της θεωρίας της πάλης των τάξεων από τον Κ. Παπαϊωάννου


Δημοσιευμένα: Feb 28, 2023
Λέξεις-κλειδιά:
Μαρξ Πάλη των τάξεων Γραφειοκρατία Σοβιετικός μαρξισμός
Σπύρος Κουτρούλης
Περίληψη

Ο Κώστας Παπαϊωάννου αναπτύσσει την κριτική στη θεωρία των τάξεων του Μαρξ  σε μια σειρά έργων του. Η πλέον τεκμηριωμένη και αναλυτική ερμηνεία του περιλαμβάνεται στο έργο του Μαρξ και μαρξισμός, αλλά και στη Γένεση του Ολοκληρωτισμού, όσο και στο Κράτος και φιλοσοφία – ο διάλογος Μαρξ-Χέγκελ. Η θεωρία της πάλης των τάξεων προβάλλεται από τη μαρξική σκέψη ως το κλειδί για να κατανοήσουμε την εξέλιξη της ιστορίας. Όμως, ο Μαρξ δεν είχε καταλήξει σε μια θεωρία αλλά σε τρείς τουλάχιστον,  διαφορετικές μεταξύ τους. Η πρώτη περιέχεται στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, η δεύτερη στην Αθλιότητα της φιλοσοφίας και η τρίτη στα Grundrisse, ενώ, αν σταθούμε περισσότερο στο υπόλοιπο έργο του Μαρξ (όπως η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, όπου η μικρή αγροτική ιδιοκτησία αναδεικνύεται ως  η προϋπόθεση της κρατικής γραφειοκρατίας), είναι βέβαιο ότι θα ανακαλύψουμε αρκετές παραλλαγές τους. Βεβαίως, το σημαντικό διανοητικό επίτευγμα του Κ. Παπαϊωάννου, που αρτίωσε στο έργο αυτό, είναι η περιγραφή της δημιουργίας μιας νέας τάξης, της γραφειοκρατίας, από ένα εξω-οικονομικό στοιχείο· τον ολοκληρωτικό έλεγχο  της κοινωνίας από το κράτος, του κράτους από το κόμμα και του κόμματος από μια περιορισμένη ομάδα. Στη διαδικασία αυτή σπουδαίο ρόλο έπαιξαν και στελέχη όπως ο Τρότσκι,  που στη συνέχεια θα εξοβελιστούν, αφού, όμως, πρώτα θα στρατιωτικοποιήσουν την οικονομική ζωή και θα επιβάλουν παντού τη στρατιωτική πειθαρχία. Πλέον «η “νέα τάξη” που δημιουργήθηκε πάνω στη βάση της αποκλειστικής μονοπώλησης της πολιτικής εξουσίας, άρχισε να μεταμορφώνεται σε μια άρχουσα κοινωνική τάξη με την κλασική μαρξιστική έννοια του όρου».


 


Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Μαρξ, Καρλ. Grundrisse-Βασικές γραμμές της κριτικής της πολιτικής οικονομίας, τόμος Α’. Πρόλογος-μετάφραση-σημειώσεις Διονύσης Διβάρης. Αθήνα: εκδόσεις Στοχαστής, 1984.
Μαρξ, Καρλ. Η αθλιότητα της φιλοσοφίας. Μτφρ. Γεωργία Δεληγιάννη-Αναστασιάδη. Αθήνα: εκδόσεις Γερ. Αναγνωστίδη.
Μαρξ, Καρλ, & Φρίντριχ Ένγκελς. Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος. Μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης. Αθήνα: εκδόσεις Ερατώ, 1997.
Παπαϊωάννου, Κώστας. Η γένεση του ολοκληρωτισμού-οικονομική υπανάπτυξη και κοινωνική επανάσταση. Επ. Γ. Καραμπελιάς. Αθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2017.
Παπαϊωάννου, Κώστας. Κράτος και φιλοσοφία-ο διάλογος Μαρξ-Χέγκελ. Αθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1990.
Παπαϊωάννου, Κώστας. Μαρξ και μαρξισμός, τόμος Ι. Πρόλογος Ρεϋμόν Αρόν. Μτφρ. Β. Τομανάς — Χ. Σταματοπούλου. Αθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2009.