test Διαστάσεις Αποτελεσματικής Μεντορικής Καθοδήγησης Υποψήφιων Θεολόγων Εκπαιδευτικών στην Πρακτική Άσκηση|Ελληνική περιοδική έκδοση για τη Θρησκευτική Εκπαίδευση (ΕλΘΕ)

Διαστάσεις Αποτελεσματικής Μεντορικής Καθοδήγησης Υποψήφιων Θεολόγων Εκπαιδευτικών στην Πρακτική Άσκηση

PDF
Δημοσιευμένα: нояб. 27, 2025
DOI: https://doi.org/10.12681/gjre.41826
Λέξεις-κλειδιά:
Πρακτική Άσκηση ανατροφοδότηση κατευθυντική Μεντορική Καθοδήγηση αναστοχαστική Μεντορική Καθοδήγηση
Μανώλης Παπαϊωάννου
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
https://orcid.org/0000-0001-9821-6480
Περίληψη

Στο άρθρο παρουσιάζονται ερευνητικά ευρήματα, για τη μορφή της Μεντορικής Καθοδήγησης που υπηρετεί αποτελεσματικά τη μάθηση των Υποψήφιων Εκπαιδευτικών (ΥΕ) στην Πρακτική Άσκηση (ΠΑ). Η έρευνα πραγματοποιήθηκε ως μελέτη περίπτωσης στην ετήσια ΠΑ στο Τμήμα Θεολογίας Αθηνών (2021-22). Διερευνήθηκαν οι αντιλήψεις 77 φοιτητών/-τριών και 53 Μεντόρων Εκπαιδευτικών (ΜΕ), που έλαβαν εθελοντικά μέρος σε αυτήν. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω του διεθνώς αξιόπιστου εργαλείου μέτρησης των πρακτικών καθοδήγησης «Mentoring for Effective Teaching» και μέσω συνεντεύξεων ομάδων εστίασης και στις δύο πλευρές της καθοδήγησης. Η επεξεργασία των ποσοτικών δεδομένων έγινε με χρήση SPSS, ενώ για τα ποιοτικά δεδομένα διενεργήθηκε θεματική ανάλυση και συμμετοχή ανεξάρτητων κριτών. Βρέθηκε ότι οι ΥΕ αξιολογούν ως πολύ θετικούς παράγοντες της Μεντορικής Καθοδήγησης στην ΠΑ τα προσωπικά χαρακτηριστικά των ΜΕ, την επίδειξη διδασκαλιών, την υποστήριξή τους για το Πρόγραμμα Σπουδών, τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της διδακτικής πράξης, και φυσικά τη σταθερή ανατροφοδότηση. Ως περισσότερο αποτελεσματική μορφή Μεντορικής Καθοδήγησης αναδεικνύεται η σύνθεση κατευθυντικών και στοχαστικών προσεγγίσεων ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες των εκπαιδευόμενων, με στόχο την προοδευτική τους αυτονομία. Το συγκεκριμένο παιδαγωγικό πλαίσιο Μεντορικής Καθοδήγησης μπορεί να αποτελέσει πρότυπη πρακτική για τον σχεδιασμό προγραμμάτων εκπαίδευσης εκπαιδευτικών, αλλά και να λειτουργήσει ως επιστημονική βάση για την εκπόνηση αντίστοιχων ερευνητικών πρωτοβουλιών, σχετικά με την προετοιμασία των εκπαιδευτικών ή ακόμα και την αξιολόγηση της μαθησιακής διαδικασίας στα σχολεία.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Επιστημονικά άρθα
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Μανώλης Παπαϊωάννου, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ο Μανώλης Παπαϊωάννου σπούδασε θεολογία στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας του ΕΚΠΑ (1998) και υπηρετεί ως θεολόγος εκπαιδευτικός (επιτυχών ΑΣΕΠ 2005). Είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος ειδίκευσης στις «Επιστήμες της Αγωγής και Θρησκευτική Εκπαίδευση» (2018) και Διδακτορικού τίτλου σπουδών με θέμα: «Μεντορική Καθοδήγηση (Mentoring) ως σχέση και μέθοδος εκπαίδευσης νέων εκπαιδευτικών» από το Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ (2024). Έχει υπάρξει Μέντορας αλλά και επιμορφωτής Μεντόρων εκπαιδευτικών θεολόγων στο πλαίσιο του προγράμματος της Πρακτικής-Διδακτικής Άσκησης φοιτητών/τριών Τμήματος Θεολογίας ΕΚΠΑ, στο οποίο ασκεί συντονιστικό υποστηρικτικό έργο από το 2016 μέχρι σήμερα. Υπήρξε μέλος της ομάδας του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής για την εκπόνηση των νέων Προγραμμάτων Σπουδών και του σχετικού υποστηρικτικού υλικού για το μάθημα των Θρησκευτικών στο Γυμνάσιο (2021-2022).

Αναφορές
Aderibigbe, S. (2014). Collaborative Mentoring Pedagogy in Initial Teacher Education: Lessons from a Scottish Context. International Teacher Education: Promising Pedagogies (Part A), 22, 383-401. https://doi.org/10.1108/S1479-368720140000022001
Aderibigbe, S., Gray, D. S., & Colucci-Gray, L. (2018). Understanding the nature of mentoring experiences between teachers and student teachers. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 7(1), 54-71. https://doi.org/10.1108/IJMCE-04-2017-0028
Ambrosetti, A., & Dekkers, J. (2010). The Interconnectedness of the Roles of Mentors and Mentees in Pre-service Teacher Education Mentoring Relationships. Australian Journal of Teacher Education, 35(6), 42-55. http://dx.doi.org/10.14221/ajte.2010v35n6.3
Ανδρούσου, Α., & Τσάφος, Β. (2013). Εκπαιδεύοντας εκπαιδευτικούς ως μέντορες μελλοντικών εκπαιδευτικών σε ένα διερευνητικό αναστοχαστικό πλαίσιο. Στο Α. Ανδρούσου, & Σ. Αυγητίδου (Επιμ.), Η πρακτική άσκηση στην αρχική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών: Ερευνητικές προσεγγίσεις. Δίκτυο Πρακτικών Ασκήσεων - ΤΕΑΠΗ, ΕΚΠΑ (σσ. 360-395).
Attard Tonna, M., Bjerkholt, E., & Holland, E. (2017). Teacher mentoring and the reflective practitioner approach. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 6(3), 210-227. https://doi.org/10.1108/IJMCE-04-2017-0032
Becker, E. S., Waldis, M., & Staub, F. C. (2019). Advancing student teachers’ learning in the teaching practicum through Content-Focused Coaching: A field experiment. Teaching and Teacher Education, 83, 12-26. https://doi.org/10.1016/j.tate.2019.03.007.
Beek, G. J., Zuiker, I., & Zwart, R. C. (2019). Exploring mentors' roles and feedback strategies to analyze the quality of mentoring dialogues. Teaching and Teacher Education, 78(1), 15-27. https://doi.org/10.1016/j.tate.2018.10.006
Bird, L., & Hudson, P. (2015). Investigating a model of mentoring for effective teaching. Journal of Teaching Effectiveness and Student Achievement, 2(2), 11-21. Ανάκτηση 10 15, 2023, από https://eprints.qut.edu.au/83687/
Βλάχου, Ε., & Μάνεσης, Ν. (2019). Η Συμβολή της Μεντορικής Σχέσης στην Προσωπική και Επαγγελματική Ανάπτυξη των Υποψήφιων Εκπαιδευτικών. Έρευνα στην Εκπαίδευση, 8(1), 77-91. https://doi.org/10.12681/hjre.20495
Clutterbuck, D. (2014). Everyone needs a mentor (5η Έκδ.). London: Chartered Institute of Personnel and Development.
Cohen, E., Hoz, R., & Kaplan, H. (2013). The practicum in preservice teacher education: a review of empirical studies. Teaching Education, 24(4), 345-380. https://doi.org/10.1080/10476210.2012.711815
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας (Νέα συμπληρωμένη και αναθεωρημένη εκδ.). (Σ. Κυρανάκης, Μ. Μαυράκη, Χ. Μητσοπούλου, Π. Μπιθάρα, & Μ. Φιλοπούλου, Μεταφρ.) Αθήνα: Μεταίχμιο.
Crasborn, F., Hennissen, P., Brouwer, N., Korthagen, F., & Bergen, T. (2011). Exploring a two-dimensional model of mentor teacher roles in mentoring dialogues. Teaching and Teacher Education, 27, 320-331. https://doi.org/10.1016/j.tate.2010.08.014
Ellis, N., Alonzo, D., & Nguyen, H. (2020). Elements of a quality pre-service teacher mentor: A literature review. Teaching and Teacher Education, 92, 103072. https://doi.org/10.1016/j.tate.2020.103072
European Commission/EACEA/Eurydice. (2021). Teachers in Europe. Careers, Development and Well-being. Eurydice Report. Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://data.europa.eu/doi/10.2797/997402
Ευρωπαϊκή Επιτροπή/EACEA/Ευρυδίκη. (2015). Το Επάγγελμα του Εκπαιδευτικού στην Ευρώπη: Πρακτικές, Αντιλήψεις, και Πολιτικές. Έκθεση Δικτύου Ευρυδίκη. Λουξεμβούργο: Γραφείο Δημοσιεύσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. https://data.europa.eu/doi/10.2797/185552
Graves, S. (2010). Mentoring Pre-Service Teachers: A Case Study. Australasian Journal of Early Childhood, 35(4), 14-20. https://doi.org/10.1177/183693911003500403
Gray, D. E., Goregaokar, H., Jameson, J., & Taylor, J. (Επιμ.). (2013). The Mentor Handbook: A Practical Guide for VET Teacher Training. University of Greenwich - University of Surrey - CEDEFOP. Ανάκτηση 9 29, 2023, από https://www.cedefop.europa.eu/en/news/mentor-handbook-practical-guide-vet-teacher-training#group-details
Hennissen, P., Crasborn, F., Brouwer, N., Korthagen, F., & Bergen, T. (2008). Mapping mentor teachers’ roles in mentoring dialogues. Educational Research Review, 3(2), 168-186. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2008.01.001
Hobson, A. (2020). ONSIDE Mentoring: A Framework for Supporting Professional Learning, Development, and Well-Being. Στο B. J. Irby, J. N. Boswell, L. J. Sea, L. J. Searby, F. Kochan, R. Garza, & N. Abdelrahman (Επιμ.), The Wiley International Handbook of Mentoring: Paradigms, Practices, Programs, and Possibilities (σσ. 521-545). https://doi.org/10.1002/9781119142973.ch32
Hobson, A. J. (2016). Judgementoring and how to avert it: Introducing ONSIDE Mentoring for beginning teachers. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 5(2), 87-110. https://doi.org/10.1108/IJMCE-03-2016-0024
Hobson, A. J. (2017). The Terrors of Judgementoring and the Case for ONSIDE Mentoring for Early Career Teachers. Στο D. A. Clutterbuck, F. K. Kochan, L. Lunsford, N. Dominguez, & J. Haddock-Millar (Επιμ.), The SAGE Handbook of Mentoring (σσ. 335-357). London: Sage Publications.
Hobson, A. J., & Malderez, A. (2013). Judgementoring and other threats to realizing the potential of school‐based mentoring in teacher education. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 2(2), 89-108. https://doi.org/10.1108/IJMCE-03-2013-0019
Hudson, P. (2007). Examining mentors' practices for enhancing preservice teachers' pedagogical development in mathematics and science. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 15(2), 201-217. https://doi.org/10.1080/13611260601086394
Hudson, P., & McRobbie, C. (2003). Evaluating a Specific Mentoring Intervention for Preservice. Στο P. L. Jeffrey (Επιμ.), Proceedings of the Joint AARE-NZARE 2003. Australian Association Research Education (σσ. 1-28). New Zealand, Auckland. Ανάκτηση από https://eprints.qut.edu.au/179/
Hudson, P., Skamp, K., & Brooks, L. (2005). Development of an instrument: Mentoring for effective primary science teaching. Science Teacher Education, 89, 657-674. https://doi.org/10.1002/sce.20025
Jones, L., Tones, S., Foulkes, G., & Jones, R. C. (2021). Associate Teachers’ views on dialogic mentoring. Teachers and Teaching, 27(1-4), 181-192. https://doi.org/10.1080/13540602.2021.1933421
Kim, M., & Schallert, D. L. (2011). Building caring relationships between a teacher and students in a teacher preparation program word-by-word, moment-by-moment. Teaching and Teacher Education, 27(7), 1059-1067. https://doi.org/10.1016/j.tate.2011.05.002
Koukounaras-Liagkis, M., Karavas, E., & Papaioannou, M. (2024). Using the “most significant change” technique to evaluate the teaching competence and psycho-emotional development of prospective teachers during the teaching practicum. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 13(3), 295-312. doi:https://doi.org/10.1108/IJMCE-04-2023-0037
Κουκουνάρας Λιάγκης, Μ., & Παπαϊωάννου, Μ. (2023). Η χρήση αφηγήσεων στην αξιολόγηση αποτελεσμάτων της εκπαίδευσης των υποψηφίων εκπαιδευτικών - Η τεχνική της «πιο σημαντικής αλλαγής». Έρευνα στην Εκπαίδευση, 12(1), 98–117. https://doi.org/10.12681/hjre.34064
La Paro, K. M., Van Schagen, A., King, E., & Lippard, C. (2018). A Systems Perspective on Practicum Experiences in Early Childhood Teacher Education: Focus on Interprofessional Relationships. Early Childhood Education Journal, 46, 365-375. https://doi.org/10.1007/s10643-017-0872-8
Lawson, T., Çakmak, M., Gündüz, M., & Busher, H. (2015). Research on teaching practicum – a systematic review. European Journal of Teacher Education, 38(3), 392-407. https://doi.org/10.1080/02619768.2014.994060
Lejonberg, E., & Tiplic, D. (2016). Clear Mentoring: Contributing to Mentees’ Professional Self-confidence and Intention to Stay in their Job. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 24(4), 290-305. https://doi.org/10.1080/13611267.2016.1252110
Lejonberg, E., Elstad, E., & Christophersen, K.-A. (2015). Mentor education: challenging mentors’ beliefs about mentoring. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 4(2), 142-158. https://doi.org/10.1108/IJMCE-10-2014-0034
Lejonberg, E., Elstad, E., Sandvik, L. V., Solhaug, T., & Christophersen, K.-A. (2018). Mentors of preservice teachers: The relationships between mentoring approach, self-efficacy and effort. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 7(3), 261-279. https://doi.org/10.1108/IJMCE-12-2017-0076
Lu, H.-L. (2013). Pre-Service Teachers' Issues in the Relationship with Cooperating Teachers and Their Resolutions. US-China Education Review B, 2(1), 18-28.
Manning, C., & Hobson, A. J. (2017). Judgemental and developmental mentoring in further education initial teacher education in England: mentor and mentee perspectives. Research in Post-Compulsory Education, 22(4), 574-595. https://doi.org/10.1080/13596748.2017.1381377
Maxwell, B., Hobson, A. J., & Manning, C. (2022). Mentoring and coaching trainee and early career teachers: Conceptual review. Ανάκτηση 8 1, 2023, από https://research.brighton.ac.uk/en/publications/mentoring-and-coaching-trainee-and-early-career-teachers-conceptu
Maynard, T., & Furlong, J. (1995). Learning to teach and models of mentoring. Στο T. Maynard, J. Furlong, K. Trevor, & A. Shelton Mayes (Επιμ.), Issues in Mentoring (σσ. 10-24). London: Routledge.
Mullen, C. A. (2017). Critical Issues on Democracy and Mentoring in Education: A Debate in the Literature. Στο D. A. Clutterbuck, F. K. Kochan, L. G. Lunsford, N. Dominguez, & J. Haddock-Millar (Επιμ.), The SAGE handbook of mentoring (σσ. 34-51). Thousand Oaks, CA: SAGE.
Mullen, C. A., & Klimaitis, C. C. (2019). Defining mentoring: a literature review of issues, types, and applications. Annals of the New York Academy of Sciences. Special Issue: Mentoring, 1483(1), 19-35. https://doi.org/10.1111/nyas.14176
Nikoçeviq-Kurti, E. (2022). Predictive Power of Five-Factor Mentoring Model on Student Teachers’ Teaching Self-Efficacy Beliefs. European Journal of Educational Research, 11(3), 1245-1257. https://doi.org/10.12973/eu-jer.11.3.1245
Nolan, A. (2017). Effective mentoring for the next generation of early childhood teachers in Victoria, Australia. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 25(3), 272-290. https://doi.org/10.1080/13611267.2017.1364800
O’Brian, M., Stoner, J., Appel, K., & House, J. J. (2007). The First Field Experience: Perspectives of Preservice and Cooperating Teachers. Teacher Education and Special Education, 30(4), 264-275. https://doi.org/10.1177/088840640703000406
Orland-Barak, L., & Wang, J. (2021). Teacher Mentoring in Service of Preservice Teachers’ Learning to Teach: Conceptual Bases, Characteristics, and Challenges for Teacher Education Reform. Journal of Teacher Education, 72(1), 86-99. https://doi.org/10.1177/0022487119894230
Παπαϊωάννου, Μ. (2025). Μεντορική σχέση στην Πρακτική Άσκηση και ψυχοσυναισθηματική βελτίωση υποψήφιων εκπαιδευτικών. Έρευνα στην Εκπαίδευση, 14(1), 52-69. https://doi.org/10.12681/hjre.40494
Patterson-Craven, S. (2023). The Changing Nature of the Mentor-Beginning Teacher Relationship. From Modelling to Co-enquirers. Στο H. Sheehan (Επιμ.), Mentoring Religious Education Teachers in the Secondary School. A Practical Guide (σσ. 29-40). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003191087-4
Ploj Virtič, M., Plessis, A. D., & Šorgo, A. (2021). In the search for the ideal mentor by applying the ‘Mentoring for effective teaching practice instrument’. European Journal of Teacher Education, 1-19. https://doi.org/10.1080/02619768.2021.1957828
Sayeski, K. L., & Paulsen, K. J. (2012). Student Teacher Evaluations of Cooperating Teachers as Indices of Effective Mentoring. Teacher Education Quarterly, 39(2), 117-130.
Schön, D. (1987). Educating the reflective practitioner: toward a new design for teaching and learning in the profession. San Francisco: Jossey-Bass.
Thurlings, M., Vermeulen, M., Bastiaens, T., & Stijnen, S. (2013). Understanding feedback: A learning theory perspective. Educational Research Review, 1-15. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2012.11.004
Van Velzen, C., Volman, M., Brekelmans, M., & White, S. (2012). Guided work-based learning: Sharing practical teaching knowledge with student teachers. Teaching and Teacher Education, 28(2), 229-239. https://doi.org/10.1016/j.tate.2011.09.011
Vostal, M., Horner, C. G., & LaVenia, K. N. (2021). Considering the Mentoring Dyad through the Lens of Relational Trust. Action in Teacher Education, 43(1), 37-53. https://doi.org/10.1080/01626620.2019.1683480
Wilson, A., & Huynh, M. (2020). Mentor-mentee relationships as anchors for pre service teachers’ coping on professional placement. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 9(1), 71-86. https://doi.org/10.1108/IJMCE-04-2019-0052
Φρυδάκη, Ε. (2013). Η πρακτική στροφή στη διδακτική άσκηση: μια υπόσχεση επαγγελματικής ανάπτυξης για εκπαιδευτικούς και φοιτητές. Στο Ε. Φρυδάκη, Θ. Κάββουρα, Ε.-Έ. Μηλίγκου, & Μ.-Ζ. Φουντοπούλου (Επιμ.), Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών, Διδακτική και Διδακτική Άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας (σσ. 21-35). Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αθηνών − Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών: «Θεωρία, Πράξη και Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου».
Φρυδάκη, Ε. (2015). Η επαγγελματική ταυτότητα του εκπαιδευτικού και το μέλλον της διδασκαλίας. Κριτική.