Rickettsia-like organisms (R.L.O.) infections of fin-fish

Περίληψη

Οι ρικετσιώσεις είναι μεγάλη ομάδα ασθενειών στα θηλαστικά και προκαλούνται από είδη της οικογένειας Rickettsiaceae. Τα είδη αυτά είναι Gram ενδοκυτταρικά βακτήρια που πολλαπλασιάζονται σε διάφορες θέσεις στο εσωτερικό των ευκαριωτικών κυττάρων και μεταδίδονται συνήθως με ενδιάμεσο ξενιστή Αρθρόποδα. Μέχρι το 1994, όλες οι ρικετσιώσεις που είχαν απομονωθεί αφορούσαν σολομούς εκτρεφόμενους στη θάλασσα. Όμως, έγινε φανερό ότι οι μικροοργανισμοί αυτοί είχαν ευρύτερη εξάπλωση σε ξενιστές από διάφορες γεωγραφικές περιοχές, τόσο σε θαλάσσια οικοσυστήματα όσο και σε γλυκά νερά. Πρόσφατα, η ύπαρξη μικροοργανισμών που προσομοιάζουν τις ρικέτσιες (R.L.O.) διαπιστώθηκε για πρώτη φορά και σε είδη των Μεσογειακών ιχθυοκαλλιεργειών. Στην Ελλάδα μια παρόμοια ασθένεια εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε νεαρά εκτρεφόμενα λαβράκια το 1997. Η ασθένεια εκδηλώθηκε σε ιχθυδια μεγέθους 0,5-10γρ., λίγες ημέρες μετά την τοποθέτηση τους σε κλωβούς, χαρακτηρίστηκε από νευρική συμπτωματολογία και επιδεινώθηκε κατά τους χειμερινούς μήνες (θερμοκρασία νερού < 15-18° C), με αποτέλεσμα την αύξηση της θνησιμότητας έως και 15%. Η Piscirickettsia salmonis είναι το πλέον μελετημένο στέλεχος από τα στελέχη των ρικετσιών που έχουν βρεθεί και απομονωθεί στα ψάρια. Το στέλεχος LF-89 τα απομονώθηκε από νοσουντα σολομό σε θαλασσινούς κλωβούς της Ν. Χιλής κατά τη διάρκεια μιας επιζωοτίας. Η πηγή μόλυνσης και ο τρόπος μετάδοσης των ρικετσιώσεων και ειδικότερα του μικροοργανισμού P. salmonis δεν είναι ακόμη εξακριβωμένα. Παρ'όλα αυτά, θεωρείται ότι η οριζόντια μετάδοση είναι πιθανή στο υδάτινο περιβάλλον. Αν και οι ρικέτσιες ανιχνεύθηκαν στις γονάδες ψαριών, η κάθετη μετάδοση, τουλάχιστον για τον P. salmonis, δεν έχει αποδειχθεί.

Οι κυριότερες νοσολογικές ενότητες που εμφανίζονται στα ψάρια είναι οι εξής: α. Νόσος από P. salmonis (Piscirickettsiosis / Salmonid rickettsial septicaemia), β. Νόσος σε σαλμονίδες στην περιοχή της Χιλής και του Καναδά, γ. Νόσος στο σολομό του Ατλαντικού σε ιχθυοκαλλιέργειες της Ιρλανδίας, δ. Νόσος του Salmo salarcnn Νορβηγία, ε. Νόσος από R.L.O. στο λαβράκι. Παρά τις τεκμηριωμένες ομοιότητες των παθολογικών ευρημάτων σε καθεμία από τις περιπτώσεις μολύνσεων από R.L.O. (ιστική νέκρωση, αλλοιώσεις των αγγείων, προσβολή των ενδοθηλιακών κυττάρων και των μακροφάγων), υπάρχουν ορισμένες διαφορές (για παράδειγμα, υπερπλασία των βραγχίων παρατηρείται μόνο στο Χιλιανό Coho-salmo, ενώ η θρόμβωση παρατηρείται μόνο περιστασιακά στις περιπτώσεις της Ιρλανδίας και της Νορβηγίας). Αυτές οι διαφορές είναι που καταδεικνύουν την ύπαρξη παρόμοιων και όχι ταυτόσημων αιτιολογικών παραγόντων.

Η ακριβής, λοιπόν, σχέση μεταξύ των διαφόρων παρατηρουμένων R.L.O. αναμένεται να διαλευκανθεί, ενώ προς το παρόν οι έρευνες που διεξάγονται με τη μέθοδο PCR ενισχύουν τη θεωρία της ύπαρξης τουλάχιστον 4 γενετικών μεταβλητών. Εκτός από τα Salmonidae και άλλα είδη ψαριών αποτελούν στόχο των R.L.O. Μεταξύ αυτών, αναφέρονται το Oreochromusmossambicus, Ο. niloticus, Ο. aureus, Tilapiazillii, T. hornorum και μερικά υβρίδια. Τα προσβεβλημένα ψάρια εμφάνιζαν ηπατικές αλλοιώσεις, χαρακτηριζόμενες από διηθητική νεκρωτική ηπατίτιδα, έντονη αγγειίτιδα, ινώδεις θρόμβους και κοκκιώματα. Μόνο μια δοκιμή εμβολίου χρησιμοποιώντας μια βακτερίνη έχει δημοσιοποιηθεί. In vitro δοκιμές έχουν δείξει ευαισθησία του παράγοντα στη στρεπτομυκίνη, γενταμυκίνη, τετρακυκλίνη, χλωραμφαινικόλη, ερυθρομυκίνη, οξυτετρακυκλίνη, κλαριθρομυκίνη και σαραφλοξακίνη, καθώς και αντοχή στην πενικιλίνη και σπεκτινομυκίνη. Στην πράξη, ποικίλα αποτελέσματα έχουν επιτευχθεί χρησιμοποιώντας αντιβιοτικά από το στόμα.