Η Ελληνική Επανάσταση στο βιβλίο γνώσεων: Μια προσπάθεια εγχάραξης της εθνικής ιστορικής μνήμης και της συλλογικής ταυτότητας στις παιδικές αφηγηματικές αναπαραστάσεις.
Περίληψη
Τα πραγματογνωστικά παιδικά βιβλία γνώσεων ανήκουν στο είδος των έργων που πραγματεύονται πληροφορίες αναφορικά με ένα συγκεκριμένο θέμα, ένα γεγονός ή μια επιστήμη, όπως, φερ’ ειπείν, είναι η Ιστορία, η Αρχαιολογία, η θρησκεία, οι πολιτισμοί χωρών και εθνών, κ.λπ.. Στόχος των συγγραφέων των έργων αυτών αποτελεί η βιωματική μάθηση του αναγνωστικού τους κοινού και η ανακάλυψη του φυσικού και κοινωνικού κόσμου με τρόπο ευχάριστο, μέσα από ιστορίες που διακρίνονται για την επιστημονική τους εγκυρότητα και εμπλουτίζουντις αποκτημένες γνώσεις των παιδιών. Η Ιστορία ανήκει στις επιστήμες της σοφίας, πραγματεύεται τα γεγονότα που έχουν πρωταγωνιστή τον άνθρωπο και σκοπός της διδασκαλίας της στους νέους είναι, μεταξύ άλλων, η μετάδοση αξιών, η αξιολόγηση του τρόπου διαμόρφωσης των ανθρώπινων σχέσεων μέσα στο χρόνο και η ώθησή τους να σκέπτονται κριτικά. Εύλογα, επομένως, κερδίζει διαρκώς έδαφος ως θεματική στο συγκεκριμένο κειμενικό είδος, που αρθρώνεται τόσο σε γλωσσικό όσο και ιδεολογικό επίπεδο και βασίζεται σε αφηγηματικά τεχνάσματα με παιδευτική αξία, αποτελώντας έναν πολυφωνικό, πολιτισμικό «τόπο».
Δεδομένου πως η γνώση είναι εξηγήσιμη, αντανακλά μέρος της πραγματικότητας που περιγράφει και αποτελεί αντικείμενο δι-υποκειμενικής επεξεργασίας στη βάση συγκεκριμένων μεθοδολογικών πλαισίων ενός επιστημονικού πεδίου, έχει ενδιαφέρον να μελετηθούν βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά και πραγματεύονται ιστορικές πληροφορίες, κοινωνικές ιδεολογίες, επιστημονικές απόψεις και θρησκευτικές πεποιθήσεις, χαράσσοντας ερμηνευτικά σχήματα κατανόησης του κόσμου. Ο Αγώνας της Εθνικής Παλιγγενεσίας αποτελεί, αναμφίβολα, σπουδαίο ζήτημαπου μπορεί -και πρέπει- να αναλυθεί από πολλές πλευρές, ιδωμένες εξίσου από μακροϊστορική και μικροϊστορική προοπτική. Πιστεύουμε πως η εξιστόρηση καίριωνγεγονότων και εννοιών που αφορούν στην εθνική αφύπνιση του 1821 στα παιδιά δύναται να ενισχύσει τον κριτικό τους προβληματισμό, καθώς τους προσφέρει τη δυνατότητα να μάθουν το παρελθόν τους μέσα από την ερμηνεία των αλλαγών που έλαβαν τότε χώρα. Εν προκειμένω, θα εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο η συγγραφέας Γιολάντα Χατζή με τη συμβολή του εικονογράφου Πέτρου Χριστούλια, επιχείρησε να ενσταλλάξει με απλό τρόπο σε παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας πολύτιμες γνώσεις και πολιτισμικά στοιχεία αναφοράς σχετιζόμενα με την πολυπαραγοντική Ελληνική Επανάσταση, μέσα από το πολυτροπικό, μορφωτικού χαρακτήρα έργο της με τίτλο «Φιλική Εταιρεία», της σειράς Μικρές ελληνικές ιστορίες (εκδόσεις Καστανιώτη, 2020).
Λεπτομέρειες άρθρου
- Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
-
Angelaki, R. T. (2021). Η Ελληνική Επανάσταση στο βιβλίο γνώσεων: Μια προσπάθεια εγχάραξης της εθνικής ιστορικής μνήμης και της συλλογικής ταυτότητας στις παιδικές αφηγηματικές αναπαραστάσεις. Κείμενα Παιδείας, 2(2). https://doi.org/10.12681/keimena-paideias.26612
- Τεύχος
- Αρ. 2 (2021)
- Ενότητα
- Articles
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:
- Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.
- Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.
- Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας (See The Effect of Open Access).
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Αγγελάκη, Ρ. (2018). Διδακτική της ιστορίας. Το Βυζάντιο στη λογοτεχνία για παιδιά, από το 1955 μέχρι σήμερα: Συγκριτική και ιδεολογική προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Γιαχούδης.
Anderson, B. (1983). Imagined communities: Reflections on the origin and spread of nationalism. London: Verso.
Appleyard, J. A. (1991). Becoming a Reader, The experience of Fiction from Childlhood to Adulthood. New York: Cambridge University Press.
Aron, R. (1938). Introduction à la philosophie de l'histoire,. Essai sur les limites de l'objectivité historique. Paris: Gallimard.
Ασδραχάς, Σ. (1979), (Επιμ.). Η οικονομική δομή των βαλκανικών χωρών στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας: ιε’-ιθ’αιώνας. Αθήνα: Μέλισσα.
Barton, K. C. & Levstik, L. S. (1996). "Back when God was around and everything": Elementary children's understanding of historical time. American Educational Research Journal, 33(2), 419–454. doi: 10.2307/1163291
Baumeister, R. F.& Hastings, S. (1997). Distortions of collective memory: How groups flatter and deceive themselves.In J. W. Pennebaker, D. Paez, & B. Rimé (Eds.),Collective memory of political events: Social psychological perspectives (p.p. 277–293). USA: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Berliner, D. (2005). The abuses of memory: Reflections on the memory boom in anthropology. Anthropological Quarterly, 78 (1):197–211.
Blondel, C. (1925). Psychologie pathologique et sociologie. Journal de psychologie, 21, 326-359.
Bodnar, J. (1992). Remaking America: Public Memory, Commemoration, and Patriotism in the Twentieth Century. Princeton: Princeton University Press.
Booth, M. (1987). Ages and Concepts: A Critique of the Piagetian Approach to History Thinking. In C. Portal (Ed.), The History Curriculum for teachers (p.p. 22-38). London: The Falmer Press.
Culler, J. (2000). Philosophy and Literature: The Fortunes of the Performative, Poetics Today, 21(3): 503-519. doi:10.1215/03335372-21-
-503
Δηµαράς, Κ.Θ.(1994). Ελληνικός Ρωµαντισµός (Φ. Ηλιού, Επιμ.). Αθήνα: Ερμής.
Δηµαράς, Κ.Θ. (2000). Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Από τις πρώτες ρίζες ως την εποχή µας (9η Έκδ.). Αθήνα: Γνώση.
Ενεπεκίδη, Π.. (1965). Ρήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριας. Έρευναι εις τα αρχεία της Αυστρίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Γαλλίας και Ελλάδος. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
Fisher, R.W. (1984) Narration as a human communication paradigm: The case of public moral argument. Communication Monographs, 51(1). 1-22. doi: 10.1080/03637758409390180
Gaskell, G. (2001). Attitudes, social representations and beyond. In: Κ. Deaux& G. Philogene (Eds.), Representations of the Social: Bridging Theoretical Traditions (pp. 228-241). Oxford: Blackwell Publishing.
Gee, J. P.(1993). Postmodernism, discourses, and linguistics. In C. Lankshear & P. McLaren (Eds.), Critical literacy: Radical and postmodernist perspectives (pp. 271-295). Albany: State University of New York Press.
Gellner, E. (1983). Nations and Nationalism (New Perspectives on the Past). Ithaca, New York: Cornell University Press.
Gillis, J. (1994), (Εd.). Commemorations, The Politics of National Identity, Princeton: Princeton University Press.
Halbawacks, M. (1928). La psychologie collective d’ après Charles Blondel. Revue philosophique, 106, 444-456.
Halbawacks, M. (1929). Le suicide et les maladies mentales. Revue philosophique, 108, 321-360.
Halbawacks, M. (1938). Morphologie sociale. Paris: Armand Colin.
Halbawacks, M. (1939). La mémoire collective chez les musiciens. Revue philosophique, 121, 136-165.
Harju, M.L & Rouse, D. (2018). “Keeping Some Wildness Always Alive”: Posthumanism and the Animality of Children’s Literature and Play. Children's Literature in Education, 49(1):1-20.
Heilbron, J. (1985). Les métamorphoses du durkheimisme, 1920-1940. Revue française de sociologie, 1, 203-237.
Ιντζεσίλογλου, Ν. (1999). Περί κατασκευής συλλογικών ταυτοτήτων. Το παράδειγμα της εθνικής ταυτότητας. Στο X. Κωνσταντοπούλου, Δ. Γερμανός, Λ. Μαράτου, Θ. Οικονόμου (Επ.) Εμείς και οι Άλλοι: αναφορά στις τάσεις και τα σύμβολα (σ.σ .177 – 201). Αθήνα: ΕΚΚΕ/ Gutenberg.
Hirsch, Μ. (1997). Family Frames: Photography, Narrative and Postmemory. USA: Harvard University Press.
Jaisson, M. (1999). Temps et espace chez Maurice Halbwachs (1925–1945). Revue d’histoire des sciences humaines, 1:163–178.
Jansen, R. S. (2007). Resurrection and appropriation: Reputational trajectories, memory work and the political use of historical figures. American Journal of Sociology, 112 (4): 953–1007.
Ιντζεσίλογλου Ν. 2013, ‘Ποιοι είμαστε: Παρελθόν, παρόν, μέλλον’, Πανηγυρικός της 25ης Μαρτίου 2013, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ανάκτηση 8 Οκτωβρίου 2016, από https://www.auth.gr/en/node/15616
Καρπόζηλου, Μ. (2000). Το παιδί στη χώρα των βιβλίων. Αθήνα: Καστανιώτης.
Κλιάφα,Μ. (1987).Οι μύθοι του Αισώπου, η λαϊκή παράδοση.Διαβάζω, 167, 46-49.
Κοντολέων, Μ. (2000). Μνήµη ατοµική, µνήµη κυτταρική. ∆ιαδροµές, 57: 17- 19 .
Κρητικού, Π. (1965). Φιλική Εταιρεία και Τεκτονισμός. Συμβολή εις τον απελευθερωτικόν αγώνα του Έθνους. Παρνασσός, 7: 101-134.
Kress, G. (1990). Linguistic process and sociocultural change. Oxford: Oxford University Press.
Lave, J. & Wegner, E. (1991). Situated learning: Legitimate peripheral participation. Cambridge: Cambridge University Press.
Le Guin, U. (2004). Cheek by Jowl: Animals in Children’s Literature. Children and Libraries: 30-40.
Μπαμπούνης, Χ. (1988). Νοητικές, ψυχολογικές και άλλες προϋποθέσεις για την αφομοίωση της ιστορικής ύλης. ΠΕΦ-Σεμινάριο, 9: 68-79.
Moscovici, S. (1988). Notes towards a description of Social Representations. European Journal of Social
Psychology, 18 (3), 211–250.
Moscovici S. (2001). Why a Theory of Social Representation? In Deaux, K. &Philogène, G. (Eds.), Representations of the social: Bridging theoretical traditions (p.p. 8–35). Oxford: Blackwell.
Moura, J.-M. (1999). L’Imagologie Littéraire: tendances actuelles. In Bessière, J., Pageaux, D.-H. (Eds.). Perspectives comparatistes (pp. 181-192). Paris: Honoré Champion Éditeur.
Mucchielli, L. (1999). Pour une psychologie collective: l’héritage durkheimien d’Halbwachs et sa rivalité avec Blondel durant l’entre-deux-guerres. Revue d’histoire des sciences humaines , 1:103–141.
Ντεκάστρο, Μ. (2005). Σκέψεις γύρω από τα βιβλία γνώσεων. Διαδρομές, 19, 192- 198.
Ντελόπουλος Κ. (1995). Παιδικά και Νεανικά Βιβλία του 19ου Αιώνα. Αθήνα: ΕΛΙΑ.
Nora P. (1978). La mémoire collective. In Le Goff, J. (Ed.), La nouvelle histoire (pp.398-401). Paris: Retz-CEPL.
Ong, W. J. (1997). Προφορικότητα και εγγραμματοσύνη. Η εκτεχνολόγηση του λόγου (Μτφρ. Κ. Χατζηκυριάκος). Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Σακελλαρίου,Χ. (1988).Αισώπου μύθοι.Αθήνα: Μίνωας.
Snell, H. &Hutchison, L. (2014), (Eds.) . Children and Cultural Memory in Texts of Childhood. New York: Routledge.
Σιαφλέκης Ζ. Ι. (2011), (Επιμ.). Γραφές της μνήμης. Σύγκριση –Αναπαράσταση – Θεωρία. Αθήνα: Gutenberg.
Scribner, S. & Cole, M. (1981). The Psychology of Literacy.Cambridge, MA:Harvard University Press.
Σκοπετέα, Ε. (1999). Φαλλµεράυερ - Τεχνάσµατα του αντίπαλου δέους. Αθήνα: Θεμέλιο.
Smith, A, D. (2000). Εθνική ταυτότητα (Μετάφρ. Ε. Παππά). Αθήνα: Οδυσσέας.
Σπυροπούλου, Α. (2018). Λίγες Σκέψεις για τη µεταµυθοπλασία και το πραγµατικό. Στο Κ. Βούλγαρης (Επιμ.), Η µεταµυθοπλασία ως αφηγηµατικός τρόπος και κριτική του µεταµοντερνισµού (σ.σ. 97-101). Αθήνα: Βιβλιόραµα.
Solomon, Y., & O'Neill, J. (1998). Mathematics and Narrative. Language and Education, 12(3), 210-221
Τσαούσης, Δ. Γ. (Επιμ.), (1983). Ελληνισμός και Ελληνικότητα.
Ιδεολογικοί και βιωματικοί άξονες της Νεοελληνικής κοινωνίας. Αθήνα: Εστία.
Παπαδάτος, Γ. (2009). Παιδικό βιβλίο και φιλαναγνωσία. Αθήνα: Πατάκης.
Παπαντωνάκης, Γ. & Κώτη-Παπαντωνάκη, Δ. (2010). Βιβλίο γνώσεων για παιδιά και νέους. Θεωρητική προσέγγιση, Κείμενα, 11. Ανάκτηση Φεβρουάριο; 2014, από http://keimena.ece.uth.gr/main/index.php?option=com_content&view=article&id=184:bibliognwsewngiapaidia-papantwnakh&catid=55:tefxos11&Itemid=91.
Πρωτοψάλτης, Ε. (1964). Η Φιλική Εταιρεία, Αναμνηστικόν τεύχος επί τη 150ετηρίδι, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.
Pageaux, D.-H. (1981). Une perspective d’études en littérature comparée: l’imagerie culturelle. Synthesis, 8: 169-85.
Φραγκουδάκη, Ά. (1987). Γλώσσα και Ιδεολογία. Κοινωνιολογική προσέγγιση της ελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Οδυσσέας.
Χονδροκούκης, Δ. (1976). Πραξικοπήματα και επαναστάσεις από τον Όθωνα μέχρι σήμερα. Ελληνική Ιστορία. Αθήνα:Πλειάς.
Whaley, J. F. (1981). Story Grammars and Reading Instruction. The Reading Teacher, 34 (7), 62-771.
Weber, Μ. (1956) . Essais sur la théorie de la science (1904-1917). (Trad. J. Freund). Paris: Plon.
Wineburg, S. (2000). Making Historical Sense. In P. N. Stearns, P. Seixas & S. Wineburg, Knowing, Teaching and Learning History: National and International Perspectives (p.p. 306-25). New York: New York University Press.
