La conception du langage chez les surréalistes: données et réflexions

Περίληψη

Η αντίληψη της γλώσσας στους Σουρεαλιστές: δεδομένα και σκέψεις

Ο σουρεαλισμός είχε ως στόχο τη χειραφέτηση της γλώσσας και της σκέψης καθώς και την απόλυτη ελευθερία του ανθρώπου. Όταν ο Breton ισχυρίζεται ότι «η γλώσσα έχει δοθεί στον άνθρωπο για να μπορέσει να κάνει σουρεαλιστι-κή χρήση», εννοεί την απελευθέρωση της γλώσσας από το καθήκον της να α-ναπαριστά, να έχει επικοινωνιακή χρήση αλλά και τη συνήθη ποιητική λειτουρ-γία, εννοούμενη ως «εργαστηριακό έργο που ασχολείται αφηρημένα με λέξεις». Παρόλο που δεν υπήρξε γλωσσολόγος ή φιλόσοφος αλλά ποιητής-εξερευνητής του άγνωστου, ο Breton προσπάθησε πάντα να εξηγήσει τη σουρεαλιστική χρήση της γλώσσας με μια πλούσια παραγωγή παρατηρήσεων και θεωρητικών κειμένων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα είδος άτυπης θεωρίας. Στό-χος του άρθρου αυτού είναι να περιγράψει τις θεμελιώδεις έννοιες της αντίλη-ψης των Σουρεαλιστών για τη γλώσσα και τις λέξεις, των οποίων η μεταμορ-φωτική ενέργεια αναστάτωσε τις συντεταγμένες του πραγματικού κόσμου και ταυτόχρονα αποτέλεσε την ουσία της ανθρώπινης ελευθερίας. Εστιάζει σε κεί-μενα του Μπρετόν, του Αραγκόν και του Ελυάρ, των τριών βασικών εκπροσώ-πων της πρωτοπορίας αυτής, με βασικούς άξονες ανάλυσης τις λέξεις και τα χαρακτηριστικά τους, τη συντακτική δομή της πρότασης, την απρόσωπη αυτό-ματη γραφή και την αυτονόμηση της γλώσσας από το γράφον υποκείμενο, κα-θώς και τη μεταφορά, που αποτελεί έμβλημα της αντίληψής τους περί αυθαίρε-του αλλά και ευρετικό μοντέλο ενός άλλου κόσμου ο οποίος βιώνεται και υφί-σταται μόνο στην ποίησή τους.