ΠΑΝΟΣ ΣΤΑΘΑΤΟΣ, Μια διακαλλιτεχνική συνάντηση των Χτιστών του Γιώργου Χειμωνά με την Pietà του Michelangelo και τον πίνακα Μορφέας ή Αποκαθήλωση του Αλέξανδρου Ίσαρη


Δημοσιευμένα: Dec 28, 2022
Λέξεις-κλειδιά:
Λογοτεχνία και Ζωγραφική Γιώργος Χειμωνάς λόγος παροντικότητα φαινομενολογία χίασμα αναστρεψιμότητα
Πάνος Σταθάτος
Περίληψη

An inter-artistic interrelation of Giorgos Chimonas’ The Builders with  Michelangelo’s Pietà and the painting of Alexandros Isaris Morpheus or Deposition


The object of this interart study is the dialogical interrelation of Literature and Painting through the demonstration of the visual dimension of Giorgos Chimonas’ prose fiction, The Builders (1979). The research uses methodological tools from Comparative Poetics in order to set the necessary terms and preconditions of an approach between two distinct Arts, namely Literature and Painting. In this respect, the analysis is greatly influenced by Dimitris Angelatos’ hermeneutic study of the relations between literature and painting and specifically his theorization of the paradigm of simultaneity. Therefore, a synthesis is attempted between the numerous mentions of Chimonas’ theoretical work on logos (λόγος) and its simultaneity, on matters of consciousness and phenomenology, and most importantly on painting and on the crucial role of visuality, in combination with theoretical aspects of Maurice Merleau-Ponty and Gilles Deleuze on painting (and on art in general) as expression. Then the research goes on to the interart comparison of Chimonas’ artistic sketch “Valasi and the messenger of The Builders”, his sole visual artwork that represents a scene from his literary work, with the respective excerpt from The Builders, and with the paradigmatic - intertextual axis which is opened between the painting of Alexandros Isaris Morpheus or Deposition (1979) and Michelangelo’s Pietà, as the initial source of the former. Thus the paper has two correlated objectives: firstly to interconnect the theoretical and the artistic work in Chimonas’ oeuvre and secondly to showcase the visual and pictorial aspects of logos in The Builders.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Πάνος Σταθάτος, ΕΚΠΑ

Απόφοιτος Φιλολογίας, Τμήμα ΜΝΕΦ

Απόφοιτος ΠΜΣ Νεοελληνικής Φιλολογίας "Κοραής"

Αναφορές
Πρωτογενείς πηγές
Ίσαρης, Κείμενο Γιώργος Χειμωνάς, Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Τραμ, [σειρά: Νέοι Έλληνες ζωγράφοι], 1973
Ίσαρης, Α., Ζωγραφική 1984 – 1992, Κείμενο: Αθηνά Σχινά, Αθήνα, Ολκός, 1993
Ίσαρης, Ζωγραφική 1994 – 1999, Κείμενο Αντώνης Κωτίδης, Αθήνα, Εξάντας, 1999
Χειμωνάς, Γ., «Μετείκασμα» - κείμενο για την ζωγραφική του Αλέξανδρου Ίσαρη, η λέξη, τχ 4, (Μάης ‘81), 322-3.
Χειμωνάς, Γ., Έξι μαθήματα για τον λόγο, Αθήνα, Ύψιλον, 1984.
Χειμωνάς, Γ., Μάθημα έβδομο και τελευταίο, Ο χρόνος και το σύμβολο, Αθήνα, Ράππα, 1985.
Χειμωνάς, Γ., Η δύσθυμη αναγέννηση, Αθήνα, Ύψιλον, 1987
Χειμωνάς, Γ., Ποιόν φοβάται η Βιρτζίνια Γουλφ;, Αθήνα, Καστανιώτης, 1995
Χειμωνάς Γ.,: «Η βιογραφία της όρασής μου» (Ανέκδοτο κείμενο από την εκπομπή «Μονόγραμμα» της Ηρώς και του Γιώργου Σγουράκη 1983), η λέξη, τχ163 Μάιος Ιούλιος 2001
Χειμωνάς, Γ., Χειρόγραφα από το αρχείο του Αλέξανδρου Ίσαρη, επιμ,μτφρ: Ευριπίδης Γαραντούδης, Αθήνα, Ίκαρος, 2006
Χειμωνάς, Γ., Πεζογραφήματα, εισαγωγή, επιμέλεια και εκτενές χρονολόγιο: Ευριπίδης Γαραντούδης, Αθήνα, Καστανιώτης, 2006[2η έκδοση συμπληρωμένη],
Δευτερογενείς πηγές
Αγγελάτος, Δ., «Σύγκριση και διακαλλιτεχνικές προσεγγίσεις στη Συγκριτική Φιλολογία», Σύγκριση/Comparaison15 (2004) 45-54.
Αγγελάτος, Δ., «Tέχνες του χώρου και τέχνες του χρόνου. Ένα σχήμα για μεθοδολογικούς όρους και όρια στις σύγχρονες διακαλλιτεχνικές προσεγγίσεις». Eπιστημονικό Συμπόσιο. Τα όρια των ειδών στην τέχνη σήμερα, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας Σχολής Μωραΐτη, Αθήνα 2009, 15-23.
Αγγελάτος, Δ., «Για μια θεωρία της καλλιτεχνικής μορφοποίησης: Η αναπαράσταση και η παράσταση. (εν είδει συνόψεως)» στο: Η λογοτεχνία και οι τέχνες της εικόνας. Ζωγραφική και κινηματογράφος, επιμ.: Δημ. Αγγελάτος-Ευρ. Γαραντούδης, Αθήνα, Καλλιγράφος, 2013, 155-162.
Αγγελάτος, Δ., Λογοτεχνία και ζωγραφική. Προς μια ερμηνεία της διακαλλιτεχνικής (ανα)παράστασης, Αθήνα, Gutenberg, 2017
Adorno, Theodor W., Αισθητική θεωρία, μτφρ.-σημ.: Λευτέρης Αναγνώστου, Αθήνα, Αλεξάνδρεια, 2000
Αριστηνός, Γ, Εισαγωγή στην Πεζογραφία του Χειμωνά: Μελετήματα πάνω στην σύγχρονη πεζογραφία, Αθήνα, Κέδρος, 1981
Beardsley, M.C., Ιστορία των αισθητικών θεωριών, μτφρ.: Δημοσθένης Κουρτόβικ και Παύλος Χριστοδουλίδης, επιμ.: Παύλος Χριστοδουλίδης, Αθήνα, Νεφέλη, 1989, 350-62
Βέλτσος Γ.: «Ο πάνθηρας», Οδός Πανός, τχ 109, 190-4
Βογιατζάκη, Ε.: «Ο Γιατρός Ινεότης του Γ. Χειμωνά και η γραφή του Joyce», Σύγκριση 13 (2002), 226-257
Βούλγαρη, Σ., «Ανθρωποζώα και τέρατα στο έργο του Γιώργου Χειμωνά»: Ταυτότητες στον ελληνικό κόσμο (από το 1204 έως σήμερα). Τόμος Β΄, Πρακτικά του Δ΄ Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών, (Γρανάδα, 9-12 Σεπτεμβρίου 2010), επιμ.: Κωνσταντίνος Α. Δημάδης, Αθήνα, ΕΕΝΣ, 2011, 701-720
Δεληγιώργη, A., Σκέψη και προοπτική. Από το quattrocentoστο ηλεκτρονικό novecento, Αθήνα, Αλεξάνδρεια, 2002, 315-52
Deleuze, G., The logic of sensation, transl: Daniel W.Smith, London-New York, Continuum, 2003
Deleuze G. – Guattari F., Τί είναι φιλοσοφία, μτφρ. Σταματίνα Μανδηλαρά, επιμ. Πάρις Μπουρλάκης, Εκδόσεις Καλέντη, Αθήνα, 2004
Hirst, M., Michelangelo. The Achievement of Fame, 1475-1534. New Haven: Yale University Press, 2011, 31-7
Kleiner, F.S., Gardner’s Art Through the Ages: A Concise Global History, Wadsworth, 2009
Λάλα-Κριστ, Στο καλειδοσκόπιο του Γιώργου Χειμωνά, Αθήνα, Κέδρος,
Marin, L., «Στοιχεία για μια σημειολογία της ζωγραφικής», μτφρ.: Άννα Καφέτση, Σπείρα 1 (Καλοκ. 1984) 55-90
Marin, L., Πώς διαβάζεις έναν ζωγραφικό πίνακα, μτφρ: Αλέξανδρος Δασκαλάκης, επιμ.: Μαρία Στεφανοπούλου, Αθήνα, ΜΙΕΤ, 2018
Μαρωνίτης, Δ. Η πεζογραφία του Γιώργου Χειμωνά, Αθήνα, Κέδρος, 2007 [2η συμπλ.]
Μερλώ-Ποντύ, M., Φαινομενολογία της αντίληψης, μτφρ: Κική Καψαμπέλη, Αθήνα, νήσος, 2016
Μερλώ-Ποντύ, M., Οι περιπέτειες της διαλεκτικής, μτφρ.: Μπάμπης Λυκούδης, Αθήνα, Ύψιλον, 1984, 207-237
Μερλώ-Ποντύ, Μ.: «Η πλάγια λαλιά και οι φωνές της σιωπής», στο: Έννοιες της τέχνης τον 20ο αιώνα, επιστημ. επιμέλ.-εισαγωγή Παναγιώτης Πούλος, Αθήνα, ΑΣΚΤ, 2006, στις σελίδες 205-279, μτφρ.: Γιώργος Φαράκλας, 205-279.
Μερλώ-Ποντύ, M., Η αμφιβολία του Σεζάν. Το μάτι και το πνεύμα, μτφρ.-εισ.: Αλέκα Μουρίκη, Αθήνα, Νεφέλη, 1991
Merleau-Ponty, M., The Visible and the Invisible, ed.: Claude Lefort, transl.: Alphonso Lingis, Northwestern University Press, Evanston, 1968
Μιχάλη, Α., Η φωνή της συνείδησης στην πεζογραφία του Γιώργου Χειμωνά: από τον Πεισίστρατο στον Εχθρό του ποιητή, Διπλωματική εργασία, Αθήνα, ΕΚΠΑ, 2019
Μουρίκη, A., «Merleau-Ponty και Husserl: Από την υπερβατολογική φαινομενολογία στη σκέψη του χιάσματος», Λεβιάθαν, τχ. 6, 73-87
Μπανάκου-Καραγκούνη, X., Διαστάσεις του ορατού. Η φιλοσοφία της τέχνης στο έργο
του M. Merleau-Ponty, Αθήνα, Έννοια, 2008
Netter, F. H., Atlas of Human Anatomy, London, Elsevier, 2014
Ντελέζ, Z. Ο Σπινόζα και το πρόβλημα της έκφρασης, μτφρ.: Φώτης Σιάτιστας, προλ.-επιμ.: Άρης Στυλιανός, Αθήνα, Κριτική, 2002
Παγανός, Γ. Δ., «Γιώργος Χειμωνάς. Παρουσίαση-ανθολόγηση». Η μεταπολεμική πεζογραφία. Από τον πόλεμο του ’40 ως τη δικτατορία του ’67, τ. Η΄, Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα 1992 , 250-280
Σουλογιάννη, Α., Ο δημιουργικός λόγος του Γιώργου Χειμωνά: Θεωρία και εφαρμογή, Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, 1997.
Σταθάτος, Π. «Το θεωρητικό υπόβαθρο και η γενετική στιγμή της τέχνης στο πεζογράφημα Ο αδελφός του Γιώργου Χειμωνά: Μελέτη στο πεζογράφημα και στα χειρόγραφα της πρώιμης μορφής», Ερωφίλη, τχ 1, 2020, 190-216.
Σταμάτης, Α., «Γιώργος Χειμωνάς: “Έχω βαρεθεί να ακούω ότι είμαι δυσνόητος”», Οδός Πανός 109 (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2000)
Voyatzaki, Ε., The Body in the Text: James Joyce's Ulysses and The Modern Greek Novel, Thesis, University of Warwick, 2000, 181-195.