Tactility as an infallible way of understanding materiality: Poetic examples from Eleni Vakalo‘s Before Lyricism

Περίληψη

Η αφή ως αλάνθαστος τρόπος κατανόησης της υλικότητας: Ποιητικά παραδείγματα από την προλυρική ποίηση της Ελένης Βακαλό

Με την εστίαση στην προλυρική ποίηση, που γράφει και δημοσιεύει η Ελένη Βακαλό κατά τη δωδεκαετή περίοδο 1954-1966, επιδιώκεται στην προκείμενη ανάλυση η ανάδειξη του νήματος που τη συνυφαίνει με την υλικότητα, την απτικότητα, την αφή και τη σωματική/ενσώματη γνώση. Αυτή η προλυρική ποίηση —ριζοσπαστική στην ουσία της και ερειδόμενη σε διακαλλιτεχνικά ερείσματα— προσεγγίζεται ως ένα εγχείρημα κοσμογονίας, ως εγχείρημα δηλαδή δημιουργίας ενός κόσμου με κυρίαρχα δομικά συστατικά τις υλικότητες. Ως προέκταση της κοσμογονίας προτείνεται από την Βακαλό η ζήτηση της “κοσμογνωσίας”, της γνωσιακής δηλαδή προσπέλασης του ανοίκειου και επικίνδυνου κόσμου, που έχει ποιητικώς συγκροτηθεί, διαμέσου του σώματος. Σε αυτήν τη γνωσιακή απόπειρα, που εντοπίζεται ολοτελώς διαφοροποιούμενη από την αντικειμενική γνώση και ευθέως ελευθερούμενη από τη στενωπό του δυϊσμού, οι (ανα)κα­τακτη­μένες, ενεργοποιημένες αισθήσεις επιτελούν μείζονα ρόλο, γεγονός που τεκμηριώνεται μέσω ορισμένων παρατεθειμένων στην ανάλυση παραδειγματικών ποιητικών χωρίων. Ιδιαιτέρως, η αφή —αίσθηση που προϋποθέτει την εγγύτητα στην υλικότητα και, ως εκ τούτου, επιτρέπει τη ζητούμενη από την Βακαλό «ταύτιση» με αυτήν— προτείνεται ως δεσπόζουσα για το άδραγμα της γνώσης. Πλην της αφής, ως γνωσιακοί παράγοντες στέκουν και όλες εκείνες οι αισθήσεις που μπορούν να λειτουργήσουν απτικώς —ακριβώς και αμέσως. Με τις ενεργοποιημένες, λοιπόν, αισθήσεις ως μέσα η σύνολη γνωσιακή απόπειρα απολήγει στη «μη-κρυπτότητα» της υλικότητας η οποία αφενός κατορθώνεται μέσω της “αποκωδικοποίησης” των απτικών της ποιοτήτων, αφετέρου στέκει εξεχόντως ως το δεσπόζον ζητούμενο της πειραματικής ποίησης της Βακαλό.