Η μεταφραστική γραφή ως ανάμνηση και το παράδειγμα των ομηρικών κειμένων.


Δημοσιευμένα: Φεβ 1, 2012
Γιώργος Βἀρσος
Περίληψη
Ce travail porte sur l’intérêt que la notion de mémoire présente pour l’analyse comparative de l’ écriture traductrice, notamment dans le cas de la traduction des textes anciens. Sont discutées,
dans un premier temps, certaines questions d’ordre théorique que pose Walter Benjamin aussi bien dans ses propres travaux que par l’intermédiaire d’une de ses références philosophiques les plus paradoxales, à savoir Henri Bergson. Nous tâchons ainsi de mettre en relief le rôle assumé par des procédés de mémoire dans la manière dont la traduction littéraire reconstruit l’idée même du passé et de sa survivance et entame des relations historiques qui dépassent les cadres des taxinomies et catégories afférentes données. Par ailleurs, l’approche proposée remet en question les polarités de la fidélité et de la liberté ou de la domestication et de la distanciation traductrices, en soulignant l’importance cruciale de l’incertitude et de l’instabilité sémantique et stylistique de l’écriture de la traduction. Dans sa deuxième partie, le travail discute la pertinence d’une telle approche pour l’étude du cas des traductions de la poésie homérique en différentes langues européennes modernes. On insiste, en particulier, sur le débat entre Matthew Arnold and Francis Newman pour ce qui est des traductions anglophones du XIXe siècle et sur celui de la traduction néohellénique de Kazantzakis - Kakridis. Cette dernière mettrait en évidence la spécificité du cas grec marqué par le double fait de la distance historique et de la parenté linguistique entre le passé de l’original et le présent de la traduction.
Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Γιώργος Βἀρσος
Ο Γιώργος Βάρσος, επίκουρος καθηγητής του τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, έχει σπουδάσει στα Πανεπιστήμια Αθήνας, Μόντρεαλ και Γενεύης. Ειδικεύτηκε σε θέματα θεωρίας της λογοτεχνίας
και λογοτεχνικής μετάφρασης, με έμφαση στην ποίηση και στο έργο του Βάλτερ Μπένγιαμιν (διδακτορική διατριβή με τίτλο: The Persistence of the Homeric Question, Γενεύη 2002). Έχει δημοσιεύσει σχετικές μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά και σύμμεικτους
τόμους. Έχει επιμεληθεί την έκδοση σύμμεικτου τόμου με τίτλο Disparaître, του περιοδικού Intermédialités (έκδοση Centre de Recherche sur l’Ιntermédialité, Πανεπιστήμιο Μοντρεάλ) και είναι συγγραφέας του
πρώτου τόμου της Ιστορίας της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστήμιου.
Έχει μεταφράσει λογοτεχνία(Έζρα Πάουντ, Ουόλτερ Πέητερ κ.λπ.) και θεωρία (Πώλ ντε Μαν, Φρέντρικ Τζέημσον κ.λπ.). Παράλληλα με τη δουλειά του στο
Πανεπιστήμιο Αθηνών, διδάσκει ιστορία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Σημαντικό μέρος της τρέχουσας έρευνάς του για τις μεταφράσεις του Ομήρου σε σύγχρονες ευρωπαïκές γλώσσες εκπονήθηκε στο πλαίσιο υποτροφίας (Stanley
Seeger Visiting Fellowship) του Προγράμματος Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πρίνστον (Ιανουάριος – Μάιος 2011).

Αναφορές
Alexandra Lianeri & Vanda Zajko, Translation and the Classic : Identity as Change in the History of Culture, Oxford, Oxford University Press, 2008.

Walter Benjamin, «Το έργο του μεταφραστή» στο Δοκίμια φιλοσοφίας της γλώσσας, μτφρ.Φώτης Τερζάκης, Αθήνα, Νήσος, 1999

Walter Benjamin, «Ορισμένα μοτίβα στον Μπωντλαίρ» στο Σαρλ Μπωντλαίρ ένας λυρικός στην ακμή του καπιταλισμού, Αθήνα, Αλεξάνδρεια, 2002

Henri Bergson,Matière et mémoire: Essai sur la relation du corps à l’esprit, PUF : Paris, Quadrige Presses Univesitaires de France, 1939

Γιώργος Βάρσος, «Ζητούμενα μιας μεταφυσικής της μνήμης», Αξιολογικά, 22, Αθήνα, Νήσος, 2009

Gilles Deleuze, Le Bergsonisme, Presses Univesitaires de France, Paris, 1966

Walter Benjamin, Gesammelte Schriften,V, I, Frankfurt am Main, Suhrkamp Verlag, 1982

Antoine Berman, La Traduction et la lettre ou l’Auberge du lointain, Paris, Editions du Seuil, 1999

Lawrence Venuti, The Translator’s Invisibility: A History of Translation , London, Routledge, 1995

Friedrich Schleiermacher, Des différentes méthodes de traduire, Paris, Éditions du Seuil, 1999

J. - L. Ladmiral, «La traduction: des textes classiques?» στο S. Nicosia (dir.) La traduzione dei testi classici. Teoria, prassi, storia,Atti del Convegno di Palermo, 6-9 Aprile 1988,Napoli, M. D’Auria, 1991

Τάκης Καγιαλής, «Η μετάφραση της ποίησης στον μοντερνισμό: κέντρο και περιφέρεια» στο Η γλώσσα της λογοτεχνίας και η γλώσσα της μετάφρασης, Θεσσαλονίκη, Κέντρο Ελληνικής
Γλώσσας, 1998

George Steiner & Aminadav Dykman (eds), Homer in English, London,Penguin Books, 1996

Philip Young,The Printed Homer: A 3000 Year Publishing and
Translation History of the Iliad and the Odyssey,London, MacFarland Publishers, 2003

Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «Οι [αγγλικές] μεταφράσεις του Ομήρου», μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, Μετάφραση 06-07, 11, Αθήνα, 2007

Mathhew Arnold, «On Translating Homer», in On the Classical Tradition, Ann Arbor, The University of Michigan Press, 1960

Francis Newman, Homeric Translation in Theory and Practice, London,Williams and Norgate, 1861

Geοrges Mounin, Οι ωραίες άπιστες, μτφρ. Διαπανεπιστημιακό – Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα, Μεταίχμιο, 2002

Λάμπρος Πόλκας, «Οδύσσεια: Πρωτότυπο και μεταφράσεις», Παλίμψηστον, 12, Ηράκλειο, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Δε-
κέμβριος 1992

Ζερβού Αλεξάνδρα,«Μια ματιά στην παρούσα μετάφραση ή Η Οδύσσεια ανάμεσα στο παραμύθι και το μυθιστόρημα»,στο Όμηρος, Οδύσσεια: Μεταγραφή σε πεζό λόγο(1932), Αθήνα, Μαΐστρος, 2005

Ι. Θ. Κακριδής, Το μεταφραστικό πρόβλημα,Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1948 (πρώτη έκδοση στη Θεσσαλονίκη, 1936)