Διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της χρήσης δισδιάστατων και τρισδιάστατων παραμυθιών από άτομα με αναπηρία όρασης: μια πιλοτική έρευνα με εκπαιδευτικές διαστάσεις

Διεθνές Επιστημονικό Περιοδικό Ανοιχτής πρόσβασης ¨"Εκπαιδευτικές Διαδρομές" (Educational Routes) της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Χίου
pdf
Δημοσιευμένα: Apr 7, 2025
DOI: https://doi.org/10.12681/edro.39605
Λέξεις-κλειδιά:
παραμύθι, απτική αντίληψη, ανάγλυφες αναπαραστάσεις, ολόγλυφες αναπαραστάσεις (3D), αναπηρία όρασης, αφή
anne emmanouil
6980596922
https://orcid.org/0000-0001-5633-6601
Περίληψη

Ο στόχος της παρούσας πιλοτικής έρευνας είναι η διερεύνηση του βαθμού κατανόησης ατόμων με αναπηρία όρασης όταν μέσω της αφής επεξεργάζονται δισδιάστατες και τρισδιάστατες μορφές παραμυθιών (ανάγλυφες μορφές και κατασκευές/μοντέλα). Η παρούσα εργασία αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος αφορά σε σχετική βιβλιογραφική ανασκόπηση. Συγκεκριμένα, στο πρώτο μέρος αναλύονται οι εννοιολογικοί προσδιορισμοί που σχετίζονται με τα παραμύθια σε συνάρτηση με την αναπηρία όρασης. Στη συνέχεια παρουσιάζονται και αναλύονται έννοιες όπως τα ανάγλυφα απτικά παραμύθια καθώς και οι τρισδιάστατες κατασκευών παραμυθιών για παιδιά με αναπηρία όρασης.


Το δεύτερο μέρος της παρούσης πτυχιακής εργασίας αφορά στην υλοποίηση πιλοτικής έρευνας. Συγκεκριμένα μέσα από την απτικοποίηση ενός λαϊκού παραμυθιού, σε δισδιάστατη και τρισδιάστατη μορφή, διερευνήθηκε η απτική πλοήγηση και κατανόηση χρηστών με αναπηρία όρασης. Τρία άτομα με αναπηρία όρασης, εξέτασαν τις ανάγλυφες αναπαραστάσεις και τις απτικές κατασκευές, του παραμυθιού («Η Σουσουράδα»). Στη συνέχεια, ακολουθεί η ανάλυση των δεδομένων, που συλλέχθηκαν από συνεντεύξεις. Τα ευρήματα της παρούσας εργασίας έδειξαν ότι ο συνδυασμός των δύο τεχνικών φαίνεται να διευκολύνει ή να ενισχύει την κατανόηση των ατόμων με αναπηρία όρασης. Τέλος, η παρούσα έρευνα ολοκληρώνεται με την συζήτηση ενώ αναφέρονται  περιορισμοί και προτάσεις για μελλοντική έρευνα.


Λέξεις-κλειδιά: παραμύθι, απτική αντίληψη, ανάγλυφες αναπαραστάσεις, δισδιάστατες (2D) και τρισδιάστατες αναπαραστάσεις (3D), αναπηρία όρασης, αφή


 

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Πρωτότυπες Ερευνητικές εργασίες
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 4.0.

Το έργο αυτό διατίθεται με άδεια Creative Commons 

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές 

Προκειμένου να δείτε αντίγραφο της άδειας επισκεφθείτε: 

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.el

Βιογραφικό Συγγραφέα
anne emmanouil, 6980596922

Η Άννα Εμμανουήλ γεννήθηκε το 2002 στην Ελλάδα του Βόλου. Είναι απόφοιτος του Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ιδιαίτερο ερευνητικό της ενδιαφέρον αποτελεί το πεδίο της ενασχόλησης με την τέχνη και τα παραμύθια και η προσβασιμότητα τους για τα άτομα με προβλήματα όρασης. Το πρώτο της επίτευγμα ερευνητικού ενδιαφέροντος είναι η μετατροπή της Guernica σε απτική μορφή, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Πρόσβασης στην τυπική και μη τυπική εκπαίδευση για άτομα με προβλήματα όρασης. Στη συνέχεια, διεξήγαγε έρευνα σχετικά με το επίπεδο αντιληπτικότητας των δισδιάστατων (2D) και των τρισδιάστατων (3D) κατασκευών για άτομα με ΑΟ: Μια κριτική αναστοχαστική προσέγγιση (2023).

Αναφορές
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Ξενόγλωσσες
Bara, F. (2014). “Joint tactile book reading: A study of exploratory procedures in visually impaired children.” In Touching for Knowing: Cognitive Psychology of Haptic Manual Perception, edited by Yvette Hatwell, Arlette Streri, and Édouard Gentaz, 55-68. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company. https://doi.org/10.1007/s10882-013-9352-2.
Bell, L., Wagels, L., Neuschaefer-Rube, C., Fels, J., Gur, R. E., & Konrad, K. (2019). The Cross-Modal Effects of Sensory Deprivation on Spatial and Temporal Processes in Vision and Audition: A Systematic Review on Behavioral and Neuroimaging Research since 2000. Neural Plasticity, Article ID 9603469. https://doi.org/10.1155/2019/9603469
Bushnell, E. W., & Boudreau, J. P. (1993). Motor development and the mind: the potential role of motor abilities as a determinant of aspects of perceptual development. Child Development, 64(4), 1005-1021. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1993.tb04184.x
Chatterjee, A. (2014). Neuroaesthetics: A coming of age story. J. of Consciousness Studies, 21(1), 4–26 https://doi.org/10.1155/2014/379731
Day, R.R., & Park, J. (2005). Developing Reading Comprehension Questions. Reading in a foreign language, 17, 60-73. https://doi.org/10.15734/koed..92.201209.495
Dey, S. (1993). Social Development in Urban India: A Study of the Role of Social Institutions. Indian Journal of Social Work, 54(2), 197–211. https://doi.org/10.4324/9780203412497
Government of Saskatchewan. (2003). Saskatchewan’s State of the Environment Report: A Provincial Perspective. Released April 1, 2003. Available at: Saskatchewan.ca. https://doi.org/10.1016/j.polsoc.2009.05.003
Hartwell, Y., Streri, A., & Gentaz, E. (2001). Touching for Knowing: Cognitive Psychology of Haptic Manual Perception. Amsterdam: John Benjamins Publishing. https://doi.org/10.1176/appi.ps.52.2.234
Heller, M. A. (1989). Cognitive Psychology of Touch. This work explores tactile perception and how people, including those with blindness, interpret touch-based stimuli . https://doi.org/10.4324/9781315887555
Heller, M. A., & Gentaz, E. (2014). Psychology of Touch and Blindness. New York: Routledge
https://doi.org/10.1068/p180379
Holloway, L., Marriott, K., & Butler, M. (2018). “Accessible maps for the blind: Comparing 3D printed models with tactile graphics.” In Proceedings of the 2018 CHI Conference on Factors in Computing Systems (pp. 198). Association for Computing Machinery (ACM).
https://doi.org/10.1145/3173574.3173772
Hughes, T.P. (1994) Catastrophes, Phase Shifts, and Large-Scale Degradation of a Caribbean Coral Reef. Science, 265, 1547-1551. http://dx.doi.org/10.1126/science.265.5178.1547
Humphrey, N. K., et al. (1994). The social function of intellect. In P. Mellars & C. Stringer (Eds.), The Human Revolution: Behavioral and Biological Perspectives on the Origins of Modern Humans (pp. 303–326). https://doi.org/10.1068/p030241
Jehoel, S., Sowden, P. T., Ungar, S., & Sterr, A. (2009). Tactile Elevation Perception in Blind and Sighted Participants and Its Implications for Tactile Map Creation. Human Factors: The Journal of the Human Factors and Ergonomics Society, 51(2), 208–223. https://doi.org/10.1177/0018720809334918
Klatzky, R. L., Lederman, S. J., & Metzger, V. A. (1985). Identifying objects by touch: An “expert system. Perception & Psychophysics, 37(4), 299-302. https://doi.org/10.3758/BF03211351
Klatzky, R. L., Loomis, J. M., Lederman, S. J., Wake, H., & Fujita, N. (1993). Haptic identification of objects and their depictions. Perception & Psychophysics, 54(2), 170-178. https://doi.org/10.3758/BF03211752
Lebaz, S., Picard, D., & Jouffrais, C. (2012). Haptic recognition of non-figurative tactile pictures in the blind: Does life-time proportion without visual experience matter? Lecture Notes in Computer Science, 6192, 412–417 . https://doi.org/10.1007/s00426-011-0351-6
Lederman, S. J., Klatzky, R. L., Chataway, C., & Summers, C. (1990). Visual mediation and the haptic recognition of two-dimensional pictures of common objects. Perception & Psychophysics, 47, 54–64. https://doi.org/10.3758/BF03208164
Lipson, H., & Kurman, M. (2013). Fabricated: The New World of 3D Printing. John Wiley & Sons, Hoboken. ISBN: 978-1-118-35063-8
Loomis, J. M., Klatzky, R. L., & Pullen, P. (2008). The role of visual experience in haptic perception: A comparison of haptic recognition in blind and sighted individuals. In the Handbook of Multisensory Processes (pp. 577-589). MIT Press. https://doi.org/10.1177/0145482X241286001
Martos, A., Kouroupetroglou, G., Argyropoulos, V., & Papadopoulos, K. (2024). Exploring tactile identification accuracy through advanced braille embossers: The dynamic combination of dot density and dot elevation. Education and Information Technologies. Springer. https://doi.org/10.1007/s10639-024-12840-7
McLinden, M. (2004). Haptic exploratory strategies and children who are blind and have additional disabilities. Journal of Visual Impairment & Blindness 98(2), 99-115. https://doi.org/10.1177/0145482X0409800210
McLinden, M., & McCall, S. (2002). Learning Through Touch. Supporting children with visual impairment and additional difficulties. London: David Fulton Publishers. https://doi.org/10.4324/9780203437575
Miller, G. A. (1985). The Magical Number Seven, Plus or Minus Two: Some Limits on Our Capacity for Processing Information. Psychological Review, 63(2), 81-97. https://doi.org/10.1037/10117-021
Morrongiello, B. A., Humphrey, G. K., Timney, B., Choi, J., & Rocca, P. T. (1994). Tactile object exploration and recognition in blind and sighted children. Perception, 23(7), 833-848. https://doi.org/10.1068/p230833
Picard, R. W., & Lebaz, F. (2012). Affective computing and the role of emotion in human-computer interaction. Journal of Human-Computer Interaction, 27(1), 45-60. https://doi.org/10.1080/07370024.2014.924412
Saskatchewan Education (2003). Report on educational outcomes for high school students in Saskatchewan. Saskatchewan Ministry of Education. https://doi.org/10.35608/ruraled.v32i3.425
Stangl, M., Matzka, M., & Wilke, K. (2014). “Tactile and Visual Exploration of Geometric Shapes by Blind and Sighted Children.” International Journal of Special Education, 29(1), 23-32. https://doi.org/10.1136/jitc-2023-008104
Stratton, J. M., & Wright, H. H. (1991). The Role of Vision in Perception and Cognitive Processing. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance,17(3),641-656. http://dx.doi.org/10.1080/02687038.2011.604304
Theurel, A., Witt, A., Claudet, P., Hatwell, Y., & Gentaz, E. (2013). Tactile perception in children: The effect of tactile illustrations on story comprehension in blind children. Research in Developmental Disabilities, 34(10), 3786-3792. https://doi.org/10.1037/a0034255
Thompson, L. J., & Chronicle, E. P. (2006). Beyond visual conventions: Rethinking the design of tactile diagrams. British Journal of Visual Impairment, 24, 76–82. https://doi.org/10.1027/1016-9040.11.2.110
Thompson, L. J., Chronicle, E. P., & Collins, A. F. (2003). The haptic recognition of raised-line drawings: The role of visual experience in blind and sighted individuals. Perception, 32(9), 1105-1117. https://doi.org/10.1068/p5020
Valente, D., & Darras, B. (2013). Tactile images: Semiotic reflections on the use of tactile images for blind individuals. Semiotic Studies, 17(2), 45-60. https://doi.org/10.1177/0145482X1811200610
Voigt, A., & Martens, B. (2006). Entwicklung von blindengerechten 3D-Tastmodellen zum Zwecke einer besseren Orientierung im Raum. Retrieved from TU Wien Repositum. https://doi.org/10.52842/conf.ecaade.2015.1.709
Ελληνικές
Μάγος, Κ. (2022). Το πέταγμα του Ερόλ. Κριτική διαπολιτισμική εκπαίδευση στην προσχολική και πρωτοσχολική ηλικία. Αθήνα: Gutenberg. ISBN:978-960-01-2332-6
Παπαδόπουλος, Κ. Σ. (2005). Τύφλωση και Ανάγνωση. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζήτη, ISBN:9604319566
Παπαζαφείρη, Μ., & Αργυρόπουλος, Β. (2024). Ανίχνευση μοτίβων απτικής διερεύνησης σε άτομα με αναπηρία όρασης και πολλαπλές αναπηρίες ή τυφλοκώφωση. Επιστήμες της Αγωγής, 1, 87-106