The most important Myxosparean parasite species affecting cultured Mediterranean fish

Περίληψη

Τη ραγδαία ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών ακολούθησε η εμφάνιση παθολογικών προβλημάτων, κυρίως μικροβιακής ή παρασιτικής αιτιολογίας, τα οποία δυσκολεύουν την ομαλή ανάπτυξη των ψαριών κυρίως στα στάδια της πάχυνσης (κλωβοί), όπου, κατά περιόδους, στη χώρα μας έχει παρατηρηθεί μέχρι και 80% θνησιμότητα με σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις, που πολλές φορές καθιστούν ασύμφορες τις υδατοκαλλιέργειες. Τα Μυξοσπορίδια έχουν ενοχοποιηθεί για επιδημίες τόσο σε θαλασσινά ψάρια όσο και σε ψάρια γλυκών υδάτων. Η παρασίτωση με Myxidium leei είναι μία σοβαρή παρασιτική ασθένεια που προσβάλλει κυρίως τη χιόνα και την τσίπουρα σε νεαρά στάδια πάχυνσης. Στην τσίπουρα, πρόσφατα αποδείχθηκε ότι ο βιολογικός κύκλος του παρασίτου είναι άμεσος, από ψάρι σε ψάρι, ενώ δεν έχει αποδειχθεί ο κύκλος σε άλλα παράσιτα των θαλασσινών ψαριών. Στα περισσότερα ψάρια του γλυκού νερού ο κύκλος είναι έμμεσος, με ενδιάμεσο ξενιστή σκώληκες (Tubifex spp.) Σε μικτές, ταυτόχρονες μολύνσεις με τα μυξοσπορίδια Ceratomyxa diplodae και Μ. leei η θνησιμότητα είναι πολύ μεγάλη. Η υψηλή σε λιπαρά διατροφή είναι ένας πολυσυζητημένος πιθανός προδιαθετικός παράγοντας. To Myxobolus sp. είναι άλλο ένα μυξοσπορίδιο παράσιτο που παρατηρείται σε εκτρεφόμενα ψάρια Κυστεις Myxobolus sp., που περιέχουν ώριμους σπόρους που έχουν παρατηρηθεί στον ενδιάμεσο νεφρικό ιστό στην καλλιεργούμενη χιόνα με μεγάλο ποσοστό μόλυνσης και ένταση τους καλοκαιρινούς μήνες. Το Sphaerospora dicentrarchi είναι ένα παράσιτο το οποίο παρασιτεί σε όλα σχεδόν τα εσωτερικά όργανα του λαβρακιου με προτίμηση στο συνδετικό και μυϊκό ιστό της χοληδόχου κύστης και στο μυϊκό χιτώνα του εντέρου. Το ποσοστό μόλυνσης έχει βρεθεί ακόμη και 100% σε άγρια ψάρια και 70,5% σε καλλιεργούμενα. Το παράσιτο S. testicularis συνήθως παρασιτεί στις γονάδες του λαβρακιου χωρίς να προκαλεί φλεγμονώδη αντίδραση, όμως, όταν η μόλυνση είναι έντονη μπορεί να προκαλέσει ολική καταστροφή των γονάδων. Το μυξοσπορίδιο Polysporoplasma spans έχει βρεθεί σε νεφρούς (νεφρικά σωμάτια) καλλιεργούμενης τσιπούρας στην Ισπανία, στην Αδριατική θάλασσα και σε μονάδες σε όλη την Ελλάδα με υψηλά ποσοστά προσβολής την καλοκαιρινή περίοδο. Σε θαλασσινά ψάρια έχουν βρεθεί, επίσης, αρκετά είδη μυξοσποριδίων του γένους Ceratomyxa. Τα είδη αυτά θεωρούνται απαθογόνα. Τα παράσιτα του γένους Kudoa έχουν βρεθεί σε πολλά εκτρεφόμενα και άγρια θαλασσινά ψάρια και προσβάλλουν τους μύες των ψαριών, υποβαθμίζοντας ακόμα και την ποιότητα των μεταποιημένων προϊόντων. Τα μολυσμένα με Μυξοσπορίδια ψάρια παρουσιάζουν απίσχναση με διογκωμένες χοληδόχους κυστεις και διογκωμένο κοιλιακό τοίχωμα. Περιστασιακά έχει παρατηρηθεί αποχρωματισμένο και πρασινωπό ήπαρ με εμφανή σημάδια λιπώδους εκφύλισης. Στα σπλάχνα των περισσότερων μολυσμένων ψαριών έχουν παρατηρηθεί σημαντικές ποσότητες λίπους . Πρώιμοι τροφοζωίτες του παρασίτου Myxobolus sp. παρατηρούνται στο νεφρικό παρέγχυμα, ενώ ελεύθεροι σπόροι είναι περικεχαρακωμένοι στα μελανομακροφάγα κέντρα. Ουρολιθίαση και ασβέστωση παρατηρείται στον ενδιάμεσο συνδετικό ιστό σε τελικά στάδια ανάπτυξης του παρασίτου. Η θεραπεία των μυξοσποριδίων είναι δύσκολη. Πρωταρχικό ρόλο για την εφαρμογή οποιασδήποτε προληπτικής ή θεραπευτικής αγωγής έχει η σωστή και έγκαιρη εκτίμηση της κατάστασης των ψαριών και της σημαντικότητας του παρασίτου, το οποίο θα πρέπει να διαγνωσθεί έγκαιρα. Η fumagillin και ο συνδυασμός Salinomycin & Amprolium είναι αποτελεσματικά φάρμακα κατά των περισσοτέρων Μυξοσποριδίων, όμως, η θεραπεία του M. leei παραμένει μέχρι σήμερα αναποτελεσματική.