test Διερεύνηση αντιλήψεων εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης σχετικά με την Ψυχική Ανθεκτικότητα των ίδιων και των μαθητών/τριών τους|Ερευνώντας τον κόσμο του παιδιού

Διερεύνηση αντιλήψεων εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης σχετικά με την Ψυχική Ανθεκτικότητα των ίδιων και των μαθητών/τριών τους

PDF
Δημοσιευμένα: Οκτ 17, 2025
Εκδόσεις:
2025-10-17 (1)
Λέξεις-κλειδιά:
Ψυχική Ανθεκτικότητα, Σχολείο, Οικογένεια, Εκπαιδευτικοί
Βασιλική Μπερτσιά
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ
https://orcid.org/0000-0003-0903-1332
Μαρία Πούλου
Πανεπιστήμιο Πατρών
Περίληψη

Η παρούσα εργασία αναφέρεται στη διερεύνηση των απόψεων που έχουν οι εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης του νομού Ηρακλείου σχετικά με την Ψυχική Ανθεκτικότητα τόσο των μαθητών/τριών τους, όσων και των ίδιων. Αρχικά, παρουσιάζεται αναλυτικά το θεωρητικό πλαίσιο σχετικά με την Ψυχική Ανθεκτικότητα ως έννοια, τη συσχέτισή της με το σχολικό πλαίσιο, ενώ γίνεται και ειδική αναφορά στην Ψυχική Ανθεκτικότητα των ίδιων των εκπαιδευτικών. Εν συνεχεία, αναφέρεται ο μεθοδολογικός σχεδιασμός και τα βασικά ερωτήματα της έρευνας τα οποία απαντήθηκαν μέσα από τη διενέργεια συνεντεύξεων. Συνολικά έλαβαν μέρος 13 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης οι οποίοι απάντησαν σε ερωτήματα ελεύθερων συνεντεύξεων μέσα από τις οποίες φάνηκαν τόσο οι γνώσεις τους σχετικά με την Ψυχική Ανθεκτικότητα, όσο και οι αντιλήψεις που έχουν σχετικά με τους παράγοντες διαμόρφωσής της. Μέσα από τις συνεντεύξεις έγινε ιδιαίτερη αναφορά στον ρόλο του σχολείου αλλά και της οικογένειας, καθώς επίσης και στην Ψυχική Ανθεκτικότητα των ίδιων ως εκπαιδευτικών του σημερινού ελληνικού σχολείου. Τα δεδομένα από τις συνεντεύξεις κατηγοριοποιήθηκαν, αναλύθηκαν και παρουσιάζονται μέσα στην εργασία αυτή σε σχέση με την υπάρχουσα βιβλιογραφία. Κύριος σκοπός της μελέτης ήταν να εξαχθούν κάποια αρχικά συμπεράσματα σχετικά με τις γνώσεις των εκπαιδευτικών στο συγκεκριμένο ζήτημα αλλά και τις απόψεις τους ως προς τον ρόλο του σχολείου στη διαμόρφωση της Ψυχικής Ανθεκτικότητας των μαθητών/τριών αλλά και των ίδιων. Μέσα από την ανάλυση των δεδομένων φάνηκε ότι οι εκπαιδευτικοί που έλαβαν μέρος έχουν θεωρητικές γνώσεις πάνω στα ζητήματα αυτά και συγκεκριμένες ιδέες και προτάσεις για την ενδυνάμωση της Ψυχικής Ανθεκτικότητας.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Επιστημονική αρθρογραφία & εκπαιδευτικές δράσεις
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση 4.0.

Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:

Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.

Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.

Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας (See The Effect of Open Access).

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικά Συγγραφέων
Βασιλική Μπερτσιά, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

Υποψήφια Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Πατρών. Τμήμα Επιστημών Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία

Μαρία Πούλου, Πανεπιστήμιο Πατρών

Dr Maria Poulou is an Assistant Professor of Educational Psychology at
University of Patras. Her research interests are on classroom
management, professional development, Social and Emotional Learning and
Emotional and Behavioral Difficulties. She has published over 90
articles/book chapters in Greek and English.
She is a Fellow of the American Psychological Association (APA), Fellow
of the American Educational Research Association (AERA), Fellow of the
British Psychological Society (BPS), Fellow of British Educational
Research Association (BERA). She received grants from Higher Education
Erasmus + KA107-Staff Mobility for Teaching and Training-Mobility, the
Society for the Study of School Psychology and International School
Psychology Association and Fulbright award. Dr Poulou is a British
Psychological Society licensed psychologist and she consults with
schools and educational agencies.

Αναφορές
Ainsworth, M. D. S. (1991). Attachments and other affectional bonds across the life cycle. In C. M. Parkes, J. Stevenson, & P. Marris (Eds.), Attachment across the life cycle. NewYork: Tavistock/Routledge, 33-51.
Βάμβουκας, Μ. (2010). Εισαγωγή στην ψυχοπαιδαγωγική έρευνα και μεθοδολογία (9ηεκδ.). Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη
Bellanca, J., & Brandt, R. (2010). 21th century skills: rethinking how students learn. Bloomington: Solution Tree Press
Beltman, S., Mansfield, C., & Price A. (2011). Thriving not just surviving: a review of research on teacher resilience. Educational Research Review, 6 (3), 185–207.https://doi.org/10.1016/j.edurev.2011.09.001
Benard, B. (2003). Turnaround teachers and schools. In B. Williams (Ed.), Closing the achievement gap: α vision for changing beliefs and practices (pp. 115–137). Alexandria VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
Braun, V., & Clarke, V. (2012). Successful qualitative research. A practical guide for beginners. London: Sage
Brooks, R. B. (2005). The Power of parenting. In Goldstein, S. & Brooks, R. B. (Ed), Handbook of Resilience in Children. New York: Springer, 297-314.https://doi.org/10.1007/0-306-48572-9_18
Cefai, C. (2007). Resilience for all: a study of classrooms as protective contexts. Emotional and Behavioural Difficulties, 12(2), 119–134.https://doi.org/10.1080/13632750701315516
Cicchetti, D., & Valentino K. (2006). An ecological transitional perspective on child maltreatment: failure of the average expectable environment and its influence upon child development. In: Cicchetti D., & Cohen DJ, (eds.) Developmental Psychopathology (2nd ed.) New York, NY: Wiley
Cusinato, M., Iannattone. S., Spoto, A., Poli, M., Moretti, C., Gatta. M., & Miscioscia, M. (2020). Stress, resilience, and well-being in Italian children and their Parents during the COVID-19 pandemic. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(22), 8297. https://doi.org/10.3390/ijerph17228297
Δημάκος, Ι., & Παπακωνσταντοπούλου, Α. (2012). Ανθεκτικότητα και αυτοαποτελεσματικότητα μαθητών δημοτικού σχολείου. Επιστημονική Επετηρίδα Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, 24 , 68-90.
Daniilidou, A., & Platsidou, M. (2018).Teachers’ resilience scale: an integrated instrument for assessing protective factors of teachers’ resilience. Hellenic Journal of Psychology, 15, 15-39.https://doi.org/10.1037/t70816-000
Duverger, M. (1976).Μέθοδοι κοινωνικών επιστημών (Ν. Παπαδόδημας, Μεταφρ.). Αθήνα: Ε.Κ.Κ.Ε.
Ζαϊμάκης, Γ. (2018). Ερευνητικές διαδρομές στις κοινωνικές επιστήμες: θεωρητικές- μεθοδολογικές συμβουλές και μελέτες περίπτωσης. Πανεπιστήμιο Κρήτης: Εργαστήριο κοινωνικής ανάλυσης και εφαρμοσμένης κοινωνικής έρευνας.
Fernandes, L., Peixoto, F., Gouveia, M. J., Silva, J. C., & Wosnitza, M. (2019). Fostering teachers’ resilience and well-being through professional learning: effects from a training programme. The Australian Educational Researcher, 46, 681-698. https://doi.org/10.1007/s13384-019-00344-0
Flores, M. A. (2006). Being a novice teacher in two different settings: struggles, continuities and discontinuities. Teachers College Record, 108, 2021–2052.https://doi.org/10.1177/016146810610801003
Zembylas, M. (2014) Making sense of the complex entanglement between emotion and pedagogy: contributions of the affective turn. Cultural Studies in Science Education, 9, 1-12.https://doi.org/10.1007/s11422-014-9623-y
Garrett, A. (1960). Η συνέντευξη, αρχές και μέθοδοι.(Κ. Μουστάκας, Μεταφρ.). Αθήνα: Μ.Ε.Κ.Κ.Ε.
Goddard, J. T., & Foster, R. Y. (2001). The experiences of neophyte teachers: a critical constructivist assessment. Teaching and Teacher Education, 17, 349–365.https://doi.org/10.1016/s0742-051x(00)00062-7
Golberstein, E., Wen, H., Miller, B.F. (2020). Coronavirus disease 2019 (covid-19) and mental health for children and adolescents. JAMA Pediatrics, 174 (9), 819-820. doi:10.1001/jamapediatrics.2020.1456
Goldstein, S., & Brooks, R. B. (2005).Why study resilience? In Goldstein, S. & Brooks, R. B. (Eds), Handbook of resilience in children. New York: Springer, 3-16.https://doi.org/10.1007/0-306-48572-9_1
Gu, Q., & Day, C. (2007). Teachers’ resilience; a necessary condition for effectiveness. Teaching and Teacher Education, 23, 1302–1316.https://doi.org/10.1016/j.tate.2006.06.006
Gu, Q. & Day C. (2013), Challenges to teacher resilience: conditions count. British Educational Research Journal, 39 (1), 22-44.https://doi.org/10.1080/01411926.2011.623152
Gu, Q. (2014). The role of relational resilience in teachers’ career-long commitment and effectiveness. Teachers and Teaching, 20(5), 502–529. https://doi.org/10.1080/13540602.2014.937961
Henderson, N., & Milstein, N. M. (2003). Σχολεία που προάγουν την ψυχική ανθεκτικότητα: πώς μπορεί να γίνει πραγματικότητα για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Αθήνα: Τυπωθήτω.
Hong, J. (2012). Why do some beginning teachers leave the school, and others stay? Understanding teacher resilience through psychological lenses. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 18 (4), 417-440.https://doi.org/10.1080/13540602.2012.696044
Howard, S., Dryden, J., & Johnson, B. (1999). Childhood resilience: review and critique of literature. In Oxford Review of Education. London: Routledge https://doi.org/10.1080/030549899104008
Johnson, B., Howard, S., & Oswald, M. (1999).‘Quantifying and prioritising resilience-promoting factors: teachers’ views’, paper presented at the Australian association for research in education and New Zealand association for research in education conference, Melbourne, 29 November–2 December. https://doi.org/10.7227/rie.70.5
Khorasani-Zavareh, D., Mohammadinia, L., Ardalan, A., Ebadi, A., Malekafzali, H., & Fazel, M. (2018). Domains and indicators of resilient children in natural disasters: a systematic literature review. International Journal of Preventive Medicine, 9(1), 54.https://doi.org/10.4103/ijpvm.ijpvm_1_18
Koller, D., Nicholas, D., Gearing, R., and Kalfa, O. (2010). Pediatric pandemic planning: children’s perspectives and recommendations. Health Social Care Community, 18, 369–377. doi: 10.1111/j.1365-2524.2009.00907.x
Kourkoutas, E., & Xavier M. (2010). Counseling children at risk in a resilient contextual perspective: a paradigmatic shift of school’s psychologists’ role in an inclusive education. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 1210-1219.https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.07.263
Lee, J. (2020). Mental health effects of school closures during COVID-19. The Lancet Child & Adolescent Health, 4(6), 421. https://doi.org/10.1016/S2352-4642(20)30109-7
Lee, P. C., & Stewart, D. E. (2013). Does a socio-ecological school model promote resilience in primary schools? Journal of School Health, 83(11), 795–804. doi:10.1111/josh.12096 https://doi.org/10.1111/josh.12096
Ματσόπουλος, Α. (2010). Από την ευαλωτότητα στην ψυχική ανθεκτικότητα: εφαρμογές στο σχολικό πλαίσιο και στην οικογένεια. Αθήνα: Παπαζήση.
Maginness A. (2007). The development of resilience— a model. Thesis submitted for the Degree of Doctor of Philosophy in Psychology. University of Canterbury. Available at: http://ir. canterbury.ac.nz/bitstream/10092/1443/1/thesis_fulltext.pdf. Accessed April 29, 2011.
Masten, A. S. (2011). Resilience in children threatened by extreme adversity: frameworks for research, practice, and translational synergy. Development and Psychopathology, 23, 493-506.https://doi.org/10.1017/s0954579411000198
Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: resilience processes in development. American Psychologist, 56, 227-238.https://doi.org/10.1037/0003-066x.56.3.227
Murray, C. J. S. (2010). A collaborative approach to meeting the psychosocial needs of children during an influenza pandemic. Journal of Pediatric Nursing, 15, 135–143. doi: 10.1111/j.1744-6155.2009.00229.x
Noddings, N. (2012) The caring relation in teaching. Oxford Review of Education, 38, 771-781.https://doi.org/10.1080/03054985.2012.745047
Παπαναστασίου, Ε. Κ., & Παπαναστασίου, Κ. (2014). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας (2η εκδ.). Λευκωσία: Ίδιοι
Πετρογιάννης, Κ. (2004). Η ενδυνάμωση της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού – ψυχική ανθεκτικότητα. Στο Τάνταρος, Σ. (επιμ.) Ανθρώπινη ανάπτυξη και οικογένεια. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 75-100.
Pierron, R. (1973). Les methods dans les applications de la psychologie de l’ enfant. In M. Reuchlin (Ed), Traite de Psychologie applique (vol.2). Paris P.U.F., 165 – 228.
Russo, R., & Boman, P. (2007). Primary school teachers’ ability to recognize resilience in their students. The Australian Educational Researcher, 34(1), 17–32. https://doi.org/10.1007/bf03216848
Sanders, J., Munford, R., & Liebenberg, L. (2016). The role of teachers in building resilience of at risk youth. International Journal of Educational Research, 80, 111–123. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2016.10.002
Sharplin, E., O’Neill, M., & Chapman, A. (2011). Coping strategies for adaptation to new teacher appointments: Intervention for retention. Teaching and Teacher Education, 27, 136–146.https://doi.org/10.1016/j.tate.2010.07.010
Silva, J. C., Pipa, J., Renner, C., O’Donnell, M., & Cefai, C. (2018). Enhancing teacher resilience through face-to-face training: insights from the ENTREE project. Resilience in Education, 255–274.https://doi.org/10.1007/978-3-319-76690-4_15
Sprang, G., & Silman, M. (2015). Using professional organizations to prepare the behavioral health workforce to respond to the needs of pediatric populations impacted by health-related disasters: guiding principles and challenges. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 9, 642–649. doi: 10.1017/dmp. 2015.82
Ungar M. (2005). Nurturing hidden resilience in at-risk youth in different cultures. Paper presented at the joint AACAP/CACAP Meeting, Toronto. https://doi.org/10.3138/9781442677975
Wentzel, K., & Ramani, G. (eds) (2016) Handbook of social influences in school contexts: social-emotional, motivational, and cognitive outcomes. New York: Routledge.https://doi.org/10.4324/9781315769929