Το νευροεπιστημονικό υπόβαθρο της ψυχοθεραπείας: μηχανισμοί και εγκεφαλικές δομές που επηρεάζονται από την ψυχοθεραπευτική διαδικασία

PDF
Δημοσιευμένα: Dec 15, 2017
DOI: https://doi.org/10.12681/psy_hps.23251
Λέξεις-κλειδιά:
Ψυχοθεραπεία Νευροεπιστήμη Νευροψυχοθεραπεία Νευροαπεικόνιση Ψυχιατρικές διαταραχές
Θεοδώρα Σεληνιωτάκη
Ιωάννης Ν. Νέστορος
Περίληψη

Σήμερα υπάρχει μία γενικότερη τάση σύνθεσης των ψυχοθεραπευτικών μοντέλων καθώς και μία τάση διερεύνησης των επιδράσεων της ψυχοθεραπείας στον εγκέφαλο. Το άρθρο αυτό παρουσιάζει την ανασκόπηση ενός μεγάλου αριθμού ερευνητικών πηγών σχετικά με το νευροεπιστημονικό υπόβαθρο της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Η ανασκόπηση ενός τέτοιου ζητήματος, ξεκινά από ευρήματα της Αρχαιότητας έως και των τελευταίων δεκαετιών. Οι δημοσιευμένες ερευνητικές εργασίες που πραγματεύονται τις επιδράσεις της ψυχοθεραπείας στον εγκέφαλο παρουσιάζουν μελέτες, συνήθως με μεθόδους νευροαπεικόνισης, οι οποίες εξετάζουν τις νευρολογικές εκφάνσεις των πιο διαδεδομένων ψυχοθεραπευτικών μοντέλων καθώς και της φαρμακοθεραπείας. Όλοι οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα πως η ψυχοθεραπεία επηρεάζει τις εγκεφαλικές λειτουργίες, όπως νευροπλαστικότητα, μάθηση και μνήμη, νευρογένεση, διάθεση και συναίσθημα, οδηγώντας έτσι σε μία βελτίωση της ψυχικής υγείας. Η συζήτηση καταλήγει στην επίδειξη ενός νέου επιστημονικού κλάδου, της Νευροψυχοθεραπείας, η οποία είναι πολλά υποσχόμενη για την απελευθέρωση από τον κλοιό των ψυχιατρικών διαταραχών.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Το περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ έχει υιοθετήσει μία πολιτική Platinum open-access. Τα έξοδα υποβολής, επεξεργασίας ή δημοσίευσης των εργασιών καλύπτονται από την Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιευμένων εργασιών προστατεύονται από την άδεια 'Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International'. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Η άδεια αυτή επιτρέπει σε τρίτους, να χρησιμοποιούν την εργασία σε οποιαδήποτε μορφή, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση στο περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, κάθε διανομή της εργασίας οφείλει να γίνεται με τους ίδιους όρους διανομής, δηλαδή με την ίδια άδεια Creative Commons.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Andreasen, N., C. (2001). Brave new brain: conquering mental illness in the era of the genome. New York:
Oxford University Press.
Andreazza, A. C., Kauer-Sant’anna, M., Frey, B. N., Bond, D. J., Kapczinski, F., Young, L. T., & Yatham, L. N. (2008). Oxidative stress markers in bipolar disorder: a meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 111(2-3), 135-44.
Becker, S., & Wojtowicz, J. M. (2007). A model of hippocampal neurogenesis in memory and mood disorders. Trends in Cognitive Sciences, 11(2), 70-6.
Bailey, C. H., & Kandel, E. R. (2008). Synaptic remodeling, synaptic growth and the storage of long-term memory in Aplysia. Progress in brain research,169, (179-198).
Barlow, D. H. (2014). The neuroscience of psychological treatments. Behaviour Research and Therapy, 62, 143-145.
Bitanihirwe, B.,K., Y., & Woo, T.,U., W. (2011). Oxidative stress in schizophrenia: an integrated approach. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 35(3), 878-93.
Buchheim, A., Viviani, R., Kessler, H., Kächele, H., Cierpka, M., Roth, G., … Taubner, S. (2012). Changes in prefrontal-limbic function in major depression after 15 months of long-term psychotherapy. PloS One, 7(3), e33745.
Churchland, S., P. (2002). Brain-Wise: Studies in Neurophilosophy. Massachusettes: The MIT Press.
Cozolino, L. (2002). The neuroscience of psychotherapy: building and rebuilding the human brain. New York & London: W.W. Norton & Company, Inc.
Crossman, A., R., & Neary, D. (2003). Νευροανατομία: εικονογραφημένο εγχειρίδιο. Αθήνα: Επιστημονικές εκδόσεις Παρισιανού Α.Ε.
Dichter, G. S., Felder, J. N., Petty, C., Bizzell, J., Ernst, M., & Smoski, M. J. (2009). The effects of psychotherapy on neural responses to rewards in major depression. Biological Psychiatry, 66(9), 886-97.
Etkin, A., Pittenger, C. J., & Kandel, E. R. (2005). Biology in the Service of Psychotherapy. In J. M. Oldham, A. E. Skodol, & D. S. Bender (Eds), Textbook of Personality Disorders (pp. 669-682). Washington, DC: American Psychiatric Publishing, Inc.
Furmark, T., Tillfors, M., Marteinsdottir, I., Fischer, H., Pissiota, A., Långström, B., & Fredrikson, M. (2002). Common changes in cerebral blood flow in patients with social phobia treated with citalopram or cognitive-behavioral therapy. Archives of General Psychiatry, 59(May 2002), 425-433.
Φρόυντ, Σ. (1962). Άπαντα. Αθήνα: Πανεκδοτική.
Gotlib, I. H., Joormann, J., Minor, K. L., & Hallmayer, J. (2008). HPA axis reactivity: a mechanism underlying the associations among 5-HTTLPR, stress, and depression. Biological Psychiatry, 63(9), 847-51.
Grosjean, B. (2005). From synapse to psychotherapy: the fascinating evolution of neuroscience. American Journal of Psychotherapy, 59(3), 181-197.
Haut, K. M., Lim, K. O., & MacDonald, A. (2010). Prefrontal cortical changes following cognitive training in patients with chronic schizophrenia: effects of practice, generalization, and specificity. Neuropsychopharmacology: Official Publication of the American College of Neuropsychopharmacology, 35(9), 1850-9.
Hietala, J., & Syvälahti, E. (1996). Dopamine in Schizophrenia. Annals of Medicine, 28(10), 557-561.
Jacobs, M., & Powers, J. H. (2003). Psychotherapy, overview. Encyclopedia of the Neurological Sciences, 81-85.
Jay, T. M., Rocher, C., Hotte, M., Naudon, L., Gurdena, H., & Spedding, M. (2004). Plasticity at hippocampal to prefrontal cortex synapses is impaired by loss of dopamine and stress: importance for psychiatric diseases. Neurotoxicity Research, 6(3), 233-244.
Kempermann, G., Gast, D., & Gage, F. H. (2002). Neuroplasticity in old age: sustained fivefold induction of hippocampal neurogenesis by long-term environmental enrichment. Annals of Neurology, 52(2), 135-43.
LeDoux, J. E. (1992). Brain mechanisms of emotion and emotional learning. Current Biology, 2(4), 199.
Lindauer, R. J., Vlieger, E. J., Jalink, M., Olff, M., Carlier, I. V., Majoie, C. B., ... & Gersons, B. P. (2005). Effects of psychotherapy on hippocampal volume in out-patients with post-traumatic stress disorder: a MRI investigation. Psychological Medicine, 35(10), 1421-1431.
Linden, D. E. J. (2006). How psychotherapy changes the brain-the contribution of functional neuroimaging. Molecular Psychiatry, 11, 528-538.
Milad, M. R., Rosenbaum, B. L., & Simon, N. M. (2014). Neuroscience of fear extinction: implications for assessment and treatment of fear-based and anxiety-related disorders. Behaviour Research and Therapy, 62, 17-23.
Νέστορος, Ν. Ι. (2012). Στον κόσμο της ψύχωσης. Αθήνα: Πεδίο.
Νέστορος, Ν. Ι. (2012). Συνθετική ψυχοθεραπεία. Αθήνα: Πεδίο.
Νέστορος, Ν. Ι. (2000). Σχιζοφρένεια παρανοϊκού τύπου: ψυχολογικές, κοινωνικές και οικονομικές παράμετροι. Στο Ι. Ν. Νέστορος, Β. Πεσμαζόγλου & Μ. Σαματάς (Επιμ.), Σύγχρονα ρεύματα στις κοινωνικές επιστήμες: κοινωνιολογία, οικονομία, ψυχολογία. Αθήνα: Τυπωθήτω-Γιώργος Δάρδανος.
Niehaus, J. L., Murali, M., & Kauer, J. A. (2010). Drugs of abuse and stress impair LTP at inhibitory synapses in the ventral tegmental area. The European Journal of Neuroscience, 32(1), 108-17.
Παναγής, Γ. (2010). Νευροεπιστήμη της συμπεριφοράς: βασικές αρχές, μέθοδοι, τεχνικές & εργαστηριακές ασκήσεις. Αθήνα: Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης.
Panksepp, J. (1998). Affective neuroscience: the foundation of human and animal emotions. New York: Oxford University Press.
Paquette, V., Lévesque, J., Mensour, B., Leroux, J.-M., Beaudoin, G., Bourgouin, P., & Beauregard, M. (2003). “Change the mind and you change the brain”: effects of cognitive-behavioral therapy on the neural correlates of spider phobia. NeuroImage, 18(2), 401-409.
Peres, J. F. P., Newberg, A. B., Mercante, J. P., Simão, M., Albuquerque, V. E., Peres, M. J. P., & Nasello, A. G. (2007). Cerebral blood flow changes during retrieval of traumatic memories before and after psychotherapy: a SPECT study. Psychological Medicine, 37(10), 1481-91.
Potvin, S., Stip, E., Sepehry, A. A, Gendron, A., Bah, R., & Kouassi, E. (2008). Inflammatory cytokine alterations in schizophrenia: a systematic quantitative review. Biological Psychiatry, 63(8), 801-808.
Purves, D., Augustine, G. J., Fotzpatrick, D., Hall, W. C., LaMantia, A.-S., McNamara, J. O., & Williams, S. M. (2010). Νευροεπιστήμη. Αθήνα: Επιστημονικές εκδόσεις Παρισιανού Α.Ε.
Rosenzweig, M. R., Leiman, A. L., & Breedlove, S. M. (1996). Biological Psychology. Massachusetts: Sinauer Associates, Inc.
Rossi, E. L., & Rossi, K. L. (2008). The new neuroscience of psychotherapy, therapeutic hypnosis & rehabilitation: A creative dialogue with our genes. A Free Book on Line at www.ErnestRossi.com.
Rossouw, P. (2011). Neuroscience-back to the future? Mediros Clinical Solutions: Neuropsychotherapy News, 6, 1-9.
Spring, B. (1981). Stress and Schizophrenia: Some Definitional Issues. Schizophrenia Bulletin, 7(1), 24-33. doi:10.1093/schbul/7.1.24.
Stahl, S. M. (2012). Psychotherapy as an epigenetic “drug”: psychiatric therapeutics target symptoms linked to malfunctioning brain circuits with psychotherapy as well as with drugs. Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics, 37(3), 249-53.
Vander, A., Sherman, J., Luciano, D. & Τσακόπουλος, Μ. (2011). Φυσιολογία του ανθρώπου: μηχανισμοί της λειτουργίας του οργανισμού. Αθήνα: Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης.
Wang, J. F., Shao, L., Sun, X., & Young, L. T. (2009). Increased oxidative stress in the anterior cingulate cortex of subjects with bipolar disorder and schizophrenia. Bipolar Disorders, 11, 523-529.
Walter, H., Berger, M., & Schnell, K. (2009). Neuropsychotherapy: conceptual, empirical and neuroethical issues. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 259(2), 173-82.
Whalen, P. J., Shin, L. M., Somerville, L. H., McLean, A. A., & Kim, H. (2002). Functional neuroimaging studies of the amygdala in depression. Seminars in Clinical Neuropsychiatry, 7(4), 234-242.