Το όνειρο και η επιθυμία του Άλλου: Μια λακανική ανάγνωση της ερμηνείας των ονείρων του Φρόιντ

PDF
Δημοσιευμένα: Oct 15, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/psy_hps.23515
Λέξεις-κλειδιά:
Απόλαυση Όνειρο Ερμηνεία Ευχή Επιθυμία Άλλος Εκπλήρωση Σύνδεση Φρόιντ Λακάν
Γιώργος Δημητριάδης
Περίληψη

Η λακανική έννοια της «επιθυμίας του Άλλου» επιτρέπει μια απάντηση σε κάποια ερωτήματα που είχε βάλει ο ίδιος ο Φρόιντ, όσον αφορά στη θέση του ότι το όνειρο είναι η μεταμφιεσμένη εκπλήρωση μιας απωθημένης ευχής. Θέση που επιχείρησε σε διάφορα κείμενά του να σχετικοποιήσει, φερ’ ειπείν με τη λειτουργία σύνδεσης της ενορμητικής διέγερσης με τα ανώτερα στρώματα του ψυχικού οργάνου (την οποία διέγνωσε ο Φρόιντ σαφώς από το 1920 και μετά), η οποία του φαινόταν πρωθύστερη (αν όχι πρωταρχικότερη) της εκπλήρωσης της ευχής, ιδιαίτερα σε όνειρα που υποκινούνται από τραυματικά γεγονότα. Αν θεωρηθεί, όμως, ότι τα ημερήσια κατάλοιπα (τα οποία συμμετέχουν γενικότερα κατά τον Φρόιντ στην υποκίνηση των ονείρων), έχουν ούτως ή άλλως τραυματικό χαρακτήρα –στο βαθμό που φέρουν κάτι από το αίνιγμα της επιθυμίας του Άλλου, ιδιαίτερα όταν αυτό δεν δύναται να απαιτηθεί προκαλώντας την απόλαυση του Άλλου– δίνεται η δυνατότητα συσχετισμού των δύο λειτουργιών του ονείρου κατά Φρόιντ. Συνεπώς, η λειτουργία του ονείρου, είτε υπό την εκδοχή της «εκπλήρωσης» είτε υπ’αυτήν της «σύνδεσης», έχει να κάνει με το αίνιγμα της επιθυμίας και την απόλαυσης του Άλλου και κυρίως με τον τρόπο που επιχειρεί το όνειρο να αποδώσει, διαμέσου της κρυπτογράφησης που δημιουργεί με τα μορφώματά του (μεταφορικής ή μετωνυμικής φύσης), απάντηση στο αίνιγμα αυτό. Απάντηση όμως, που αφενός αφήνει πάντα ένα υπόλοιπο και αφετέρου μπορεί να αποτύχει, όπως αυτό συμβαίνει στα αγχώδη όνειρα και –ακόμη περισσότερο– στους εφιάλτες στους οποίους η απόλαυση του Άλλου γίνεται απειλή. Η θεώρηση αυτή έχει κλινικές συνέπειες για την ψυχαναλυτική πράξη που αφορά στα όνειρα.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Το περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ έχει υιοθετήσει μία πολιτική Platinum open-access. Τα έξοδα υποβολής, επεξεργασίας ή δημοσίευσης των εργασιών καλύπτονται από την Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιευμένων εργασιών προστατεύονται από την άδεια 'Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International'. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Η άδεια αυτή επιτρέπει σε τρίτους, να χρησιμοποιούν την εργασία σε οποιαδήποτε μορφή, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση στο περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, κάθε διανομή της εργασίας οφείλει να γίνεται με τους ίδιους όρους διανομής, δηλαδή με την ίδια άδεια Creative Commons.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Anzieu, D. (1989). Les enveloppes psychiques. Paris:
Dunod.
Chamboudez, G. (2000). L’ Equation des rêves et leur
déchiffrage psychanalytique. Paris:
Denoel.
Δημητριάδης, Γ. (2000). Η επιθυμία, η εικόνα και η
φαντασίωση του ονείρου. Εκ των υστέρων, 4, 99-
Δημητριάδης, Γ. (2010). Ο Αριστοτέλης και η έννοιες
του «εκ των υστέρων» και της επανάληψης στην
ψυχανάλυση. Εκ των υστέρων, 20, 119-136.
Δημητριάδης, Γ. (2013). Εισαγωγή στη έννοια της
απόλαυσης στην ψυχανάλυση. αληthεια, υπό δη-
μοσίευση.
Garma, A. (1981). Le rêve traumatisme et hallucination.
Paris: PUF.
Guillaumine, J. (1979). Le rêve et le mot. Paris: PUF.
Fain, M, (1979). La nuit, le jour. Essai psychanalytique
sur le fonctionnement mental. Paris: PUF.
Ferenczi, S. (1934). Réflexions sur le traumatisme. In
Oeuvres complètes IV (pp. 139-147). Paris: Payot,
Φρόιντ, Σ. (1900a). Η ερμηνεία των ονείρων. μετ. Λευ-
τέρης Αναγνώστου, Αθήνα: Επίκουρος,1995.
Φρόιντ, Σ. (1905c). Το ευφυολόγημα, και η σχέση του
με το ασυνείδητο. μετ. Λίνα Σιπητάνου και Γιώρ-
γος Σαγκριώτης, Αθήνα: Πλέθρον, 2009.
Φρόιντ, Σ. (1901b). Η ψυχοπαθολογία της καθημερι-
νής ζωής. μετ. Λευτέρης Αναγνώστου, Αθήνα:
Επίκουρος, 1992.
Φρόιντ, Σ. (1920g). Πέραν της αρχής της ηδονής. μετ.
Λευτέρης Αναγνώστου, Αθήνα: Επίκουρος, 2001.
Freud, S. (1923c). Théorie et pratique de l’interprétation
du rêve. In Résultats, idées problèmes II (pp.79-91).
Paris: PUF, 1985.
Freud, S. (1925i). Quelques additifs à l’ensemble de
l’interprétation des rêves. In Résultats, idées
problèmes II (pp.141-152). Paris: PUF, 1985.
Φρόιντ, Σ (1926d). Αναστολή, σύμπτωμα και άγχος.
μετ. Χαράλαμπος Καρβούνης, Αθήνα: Μεταίχμιο,
Φρόιντ, Σ. (1933c). Αναθεώρηση της θεωρίας των
ονείρων. Ιν Νέα σειρά παραδόσεων για την ει-
σαγωγή στην ψυχανάλυση. Μετ. Λένα Τρικεριώ-
τη, Αθήνα: Επίκουρος, 1977.
Freud, S. (1950a bis). Esquisse d’une psychologie
scientifique. In La naissance de la psychanalyse
(pp. 307-396). Paris: PUF, 1991.
Το όνειρο και η επιθυμία του Άλλου 31
Jacobson, R. (1963). Deux aspects du langage et
deux aspects d’aphasie. In Essais de
Linguistique générale (pp.43-67). Paris: Les
éditions de minuit.
Julien, P. (1981). La vérité parle le savoir écrit. littoral
, 109-133.
Lacan, J. (1958-1959). Le désir et son interprétation.
σεμινάριο που δεν έχει εκδοθεί.
Lacan, J. (1957). L’instance de la lettre dans
l’inconscient ou la raison depuis Freud. Ιn Ecrits
(pp. 493-528). Paris: Seuil, 1966.
Lacan, J. (1958). La direction de la cure. Ιn Ecrits (pp.
-645). Paris: Seuil, 1966.
Lacan, J. (1960-1961). Le séminaire livre VIII, Le
transfert. texte établi par Jacques-Alain Miller,
Paris: Seuil, 1991.
Lacan, J. (1962-1963). Le séminaire livre X,
L’angoisse. texte établi par Jacques-Alain Miller,
Paris: Seuil, 2004.
Λακάν Ζ. (1964). Το Σεμινάριο βιβλίο, Οι τέσσερεις
θεμελιώδεις έννοιες της ψυχανάλυσης. μετ. Αν-
δρομάχη Σκαρπαλέζου, Αθήνα, 1975.
Lacan, J. (1972-1973). Le séminaire livre XΧ, Encore –
Ακόμη. δίγλωσση έκδοση, πρόλογος, μετάφρα-
ση, σημειώσεις Βλάσης Σκολίδης, Αθήνα: Ψυχο-
γιός, 2011.
Lacan, J. (1973-1974). Les non-dupes errent. σεμινά-
ριο που δεν έχει εκδοθεί.
Melman, C. (2011). Introduction. In La grammaire de
l’inconscient. La signifiance du rêve; nouvelles
études sur la Traumdeutung (pp. 11-15). Paris:
Association lacanienne internationale.
Miller, J-A. (1995). Trio de Mélo. La Cause freudienne,
, 31, 9-19.
Safouan, M. (1982). L’inconscient et son scribe. Paris:
Seuil.
Safouan, M. (2005). La métaphore du rêve. In
Actualité de «L’interprétation du rêve» (pp. 159-
. Paris: Les carnets de psychanalyse.
Sharpe, E. (1940). Problèmes psycho-physiques
révélés dans le langage: un examen de la
métaphore (1940). In Ella Sharpe lue par Lacan
(pp. 57-76). Paris: Hermann, 2007.
Soler, C. (2004). L’ombilic de la chose. En-je lacanien,
, 171-180.
Χέγκελ, Γκ. Β. Φ. (2009). Η φαινομενολογία του πνεύ-
ματος. επιμέλεια Κ. Καβουλάκος, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.