Μορφολογική επίγνωση και λεξιλόγιο: η εξέταση της μεταξύ τους σχέσης στο νηπιαγωγείο

PDF
Δημοσιευμένα: févr. 5, 2022
DOI: https://doi.org/10.12681/psy_hps.29155
Λέξεις-κλειδιά:
εκφραστικό λεξιλόγιο μορφολογική επίγνωση νηπιαγωγείο προσληπτικό λεξιλόγιο
Ιωάννης Γρηγοράκης
Πανεπιστήμιο Κρήτης
https://orcid.org/0000-0001-5906-914X
Περίληψη
Σκοπός αυτής της μελέτης ήταν να εξετάσει τη σχέση μεταξύ της μορφολογικής επίγνωσης και του λεξιλογίου των παιδιών στο νηπιαγωγείο. Διακόσια δεκαπέντε ελληνόφωνα νήπια εξετάστηκαν σε τρεις δεξιότητες μορφολογικής επίγνωσης (κλίση, παραγωγή και σύνθεση), στο προσληπτικό λεξιλόγιο και στο εκφραστικό λεξιλόγιο. Παράλληλα, εξετάστηκαν και σε άλλες γνωστικές και γλωσσικές δεξιότητες. Τα αποτελέσματα των ιεραρχικών παλινδρομικών αναλύσεων έδειξαν ότι καθεμία από τις επιμέρους όψεις της μορφολογικής επίγνωσης (επίγνωση της κλίσης, της παραγωγής και της σύνθεσης) είχε μία ανεξάρτητη συμβολή τόσο στο προσληπτικό όσο και στο εκφραστικό λεξιλόγιο. Επιπλέον, τα αποτελέσματα  έδειξαν ότι ο κάθε τύπος λεξιλογίου είχε μία ανεξάρτητη συμβολή σε καθεμία από τις επιμέρους όψεις της μορφολογικής επίγνωσης. Τα αποτελέσματα αυτά συμβάλλουν στην κατανόηση της  σχέσης μεταξύ των δύο αναπτυσσόμενων δεξιοτήτων, καθώς έδειξαν μία αμφίδρομη σχέση. Επίσης, υπογραμμίζουν τη σημασία που μπορεί να έχουν όλες οι επιμέρους όψεις της μορφολογικής επίγνωσης στη διαμόρφωση αυτής της σχέσης.
Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΕΜΠΕΙΡΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Το περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ έχει υιοθετήσει μία πολιτική Platinum open-access. Τα έξοδα υποβολής, επεξεργασίας ή δημοσίευσης των εργασιών καλύπτονται από την Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιευμένων εργασιών προστατεύονται από την άδεια 'Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International'. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Η άδεια αυτή επιτρέπει σε τρίτους, να χρησιμοποιούν την εργασία σε οποιαδήποτε μορφή, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση στο περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, κάθε διανομή της εργασίας οφείλει να γίνεται με τους ίδιους όρους διανομής, δηλαδή με την ίδια άδεια Creative Commons.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Baker, S., Simmons, D. C., & Kameenui, E. J. (1998). Vocabulary acquisition: research bases. In D. C. Simmons, & E. J. Kameenui (Eds.), What reading research tells us about children with diverse learning needs: bases and basics (pp. 183-218. Lawrence Erlbaum Associates.
Βογινδρούκας, Ι., Πρωτόπαπας, Γ.,& Σιδερίδης, Γ. (2009). Δοκιμασία εκφραστικού λεξιλογίου. Γλαύκη.
Γρηγοράκης, Ι. (2014). Η ανάπτυξη των μεταμορφολογικών ικανοτήτων παιδιών από το νηπιαγωγείο στη Β΄ τάξη δημοτικού και η σχέση τους με τη μάθηση της ανάγνωσης και της ορθογραφημένης γραφής [Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Κρήτης]. https://elocus.lib.uoc.gr/dlib/8/b/b/metadata-dlib-1424863967-988711-29184.tkl
Carlisle, J. F. (1995). Morphological awareness and early reading achievement. In L. B. Feldman (Ed.), Morphological aspects of language processing (pp. 189–209). Lawrence Erlbaum Associates.
Carlisle, J. F. (2000). Awareness of the structure and meaning of morphologically complex words: impact on reading. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 12, 169-190. https://doi.org/ 10.1023/A:1008131926604
Carlisle, J. F. (2007). Fostering morphological processing, vocabulary development, and reading comprehension. In R. K. Wagner, A. E. Muse, & K. R. Tannenbaum (Eds.), Vocabulary acquisition: implications for reading comprehension (pp. 78–103). Guilford Press.
Carlisle, J. F., & Nomanbhoy, D. M. (1993). Phonological and morphological awareness in first graders. Applied Psycholinguistics, 14, 177–195. https://doi.org/10.1017/S0142716400009541
Chen, X., Hao, M., Geva, E., Zhu, J., & Shu, H. (2009). The role of compound awareness in Chinese children’s vocabulary acquisition and character reading. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 22, 615-631. https://doi.org/10.1007/s11145-008-9127-9
Cheng, Y., Li, L., & Wu, X. (2015). The reciprocal relationship between compounding awareness and vocabulary knowledge in Chinese: a latent growth model study. Frontiers in Psychology, 6, 440. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.00440
Colé, P., Royer, C., Leuwers, C., & Casalis, S. (2004). Les connaissances morphologiques derivationnelles et l’apprentissage de la lecture chez l’apprenti-lecteur français du CP au CE2. L’Année Psychologique, 104, 701–750. https://doi.org/10.3406/psy.2004.29686
Cunningham, A. J., & Carrol, J. M. (2015). Early predictors of phonological and morphological awareness and the link with reading: evidence from children with different patterns of early deficit. Applied Psycholinguistics, 36, 509–531. https://doi.org/10.1017/S0142716413000295
Dunn, L. M., & Dunn, L. M. (1981). Peabody picture vocabulary test-revised. American Guidance Service.
Diamanti, V., Benaki, A., Mouzaki, A., Ralli, A., Antoniou, F., Papaioannou, S. et al. (2018). Development of early morphological awareness in Greek: Epilinguistic versus metalinguistic and inflectional versus derivational awareness. Applied Psycholinguistics, 39, 545-567. https://doi.org/10.1017/S0142716417000522
Elbro, C. (1989). Morphological awareness in dyslexia. In C. Von Euler, I. Lundberg, & G. Lennerstrand (Eds.), Brain and reading: structural and functional anomalies in developmental dyslexia with special reference to interactions, memory functions, linguistic processes and visual analysis in reading (pp. 189–209). MacMillan.
Fowler, A., Feldman, L. B., Andjelkovic, D., & Oney, B. (2003).
Morphological and phonological analysis by beginning readers: evidence from Serbian and Turkish. In E. Μ. Η. Assink, & D. Santa (Eds.), Reading complex words: cross-language studies (pp. 53-80). Springer. https://doi.org/10.1007 /978-1-4757-3720-23
Fowler, A. E., & Liberman, I. Y. (1995). The role of phonology and orthography in morphological awareness. In L. B. Feldman (Ed.), Morphological aspects of language processing (pp. 157–188). Lawrence Erlbaum Associates.
Holton, D., Mackridge, P., & Philippaki-Warburton, E. (2004). Greek: an essential grammar. Routledge.
Kieffer, M. J., & Lesaux, N. K. (2012). Development of morphological awareness and vocabulary knowledge in Spanish-speaking language minority learners: a parallel process latent growth curve model. Applied Psycholinguistics, 33, 23-54. https://doi.org/10.1017/S0142716411000099
Kim, H.-Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: assessing normal distribution using skewness and kurtosis. Restorative Dentistry & Endodontics,38, 52–54. https://doi.org/10.5395/rde.2013.38.1.52
Ku, Y., & Anderson, R. C. (2003). Development of morphological awareness in Chinese and English. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 16, 399–422. https://doi.org/10.1023/A: 1024227231216
Kuo, L., & Anderson, R. (2006). Morphological awareness and learning to read: a cross- language perspective. Educational Psychologist, 41, 161-180. https://doi.org/10.1207/s15326985ep4103_3
Lam, K., Chen, X., Geva, E., Luo, Y., & Hong, L. (2012). The role of morphological awareness in reading achievement among young Chinese-speaking English language learners: a longitudinal study. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 25, 1847–1872. https://doi.org/10.1007/s11145-011-9329-4
Lyster, S.A.H. (2002). The effects of morphological versus phonological awareness training in kindergarten on reading development. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 15, 261-294. https://doi. org/10.1023/A:1015272516220
Lyytinen, P., & Lyytinen, H. (2004). Growth and predictive relations of vocabulary and inflectional morphology in children with and without familial risk for dyslexia. Applied Psycholinguistics, 25, 397–411. https://doi.org/10.1017/S0142716404001183
Manolitsis, G. (2017). How effective is morphological awareness instruction on early literacy skills? In C. J. McLachlan, & A. W. Arrow (Eds.), Literacy in the early years: reflections on international research and practice (pp. 151-174). Springer.
Manolitsis, G., Grigorakis, I., & Georgiou, G. K. (2017). The longitudinal contribution of early morphological awareness skills to reading fluency and comprehension in Greek. Frontiers in Psychology, 8, 1793. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.01793
Μανωλίτσης, Γ. (2000). Μέτρηση και αξιολόγηση μεταγλωσσικών ικανοτήτων παιδιών ηλικίας 5-6 ετών. Γρηγόρης.
Melka, F. (1997). Receptive vs. productive aspects of vocabulary. In N. Schmitt & M. McCarthy (Eds.), Vocabulary: description, acquisition and pedagogy (pp. 84- 102). Cambridge University Press.
McBride-Chang, C., Tardif, T., Cho, J.-R., Shu, H., Fletcher, P., Stokes, S. F., Wong, A., Leung, K. (2008). What's in a word? Morphological awareness and vocabulary knowledge in three languages. Applied Psycholinguistics, 29, 437–462. https://doi.org/10.1017/S014271640808020X
McBride-Chang, C., Wagner, R. K., Muse, A., Chow, B. W., & Shu, H. (2005). The role of morphological awareness in children’s vocabulary acquisition in English. Applied Psycholinguistics, 26, 415–435. https://doi.org/10.1017/S014271640505023X
Nagy, W. E. (2007). Metalinguistic awareness and the vocabulary–comprehension connection. In R. K. Wagner, A. E. Muse, & K. R. Tannenbaum (Eds.), Vocabulary acquisition: implications for reading comprehension (pp. 52-77). The Guilford Press.
Nagy, W. E., & Anderson, R. C. (1984). How many words are there in printed school English. Reading Research Quarterly, 19, 304–330. https://doi.org/10.2307/747823
Nagy, W. E., Berninger, V. W., & Abbott, R. D. (2006). Contributions of morphology beyond phonology to literacy outcomes of upper elementary and middle-school students. Journal of Educational Psychology, 98, 134–147. https://doi.org/10.1037/0022-0663.98.1.134
Nagy, W. E., Berninger, V. W., Abbott, R. C., Vaughan, K., & Vermeulen, K. (2003). Relationship of morphology and other language skills to literacy skills in at-risk second-grade readers and at-risk fourth-grade writers. Journal of Educational Psychology, 95, 730– 742. https://doi.org/10.1037/0022-0663.95.4.730
Nunes, T., Bryant, P., & Bindman, M. (1997). Morphological spelling strategies: developmental stages and processes. Developmental Psychology, 33, 637–649. https://doi.org/10.1037/0012-1649.33.4.637
Παρασκευόπουλος, Ι. Ν., Καλαντζή-Αζίζι, Α., & Γιαννίτσας, Ν. Δ. (1999). Αθηνά τεστ διάγνωσης δυσκολιών μάθησης. Οδηγός εξεταστή. Ελληνικά Γράμματα.
Πόρποδας, Κ. (2008). Εργαλείο ανίχνευσης και διερεύνησης των αναγνωστικών δυσκολιών στο νηπιαγωγείο και Α΄-Β΄ δημοτικού. ΥΠ.Ε.Π.Θ.
Packard, J. L. (2000). The morphology of Chinese: a linguistic and cognitive approach. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511486821
Ράλλη, Α. (2005). Μορφολογία. Πατάκης.
Ralli, A. (2003). Morphology in Greek linguistics: the state of the art. Journal of Greek Linguistics, 4, 77–129. https://doi.org/10.1075/jgl.4.09ral
Ralli, A. (2013). Compounding in modern Greek. Dordrecht: Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-007-4960-3
Raven, J.C. (1956). Coloured progressive matrices, sets A, AB, B. H. K. Lewis & Co. Ltd.
Rispens, J. E., McBride-Chang, C., & Reitsma, P. (2008). Morphological awareness and early and advanced word recognition and spelling in Dutch. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 21, 587-607. https://doi.org/10.1007/s11145-007-9077-7
Σακελλαριάδης, Γ. (1997). Στοιχεία μορφολογίας. Σαββάλας.
Σιδερίδης, Γ., Αντωνίου, Φ., Μουζάκη, Α., & Σίμος, Π. (2016). Raven’s: έγχρωμες πρooδευτικές μήτρες (CPM) και κλίμακες λεξιλoγίoυ Crichton (CVS). Μοτίβο.
Simos, P., Sideridis, G. D., Protopapas, A., & Mouzaki, A. (2011). Psychometric characteristics of a receptive vocabulary test for Greek elementary students. Assessment for Effective Intervention, 37, 34–50. https://doi.org/10.1177/1534508411413254
Sparks, E., & Deacon, S. H. (2015). Morphological awareness and vocabulary acquisition: A longitudinal examination of their relationship in English-speaking children. Applied Psycholinguistics, 36, 299– 321. https://doi.org/10.1017/S0142716413000246
Spencer, M., Muse, A., Wagner, R. K., Foorman, B. Petscher, Y., et al. (2015). Examining the underlying dimensions of morphological awareness and vocabulary knowledge. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 28, 959-988. https://doi.org/10.1007/ s11145-015-9557-0
Stolz, J.A., & Feldman L.B. (1995). The role of orthographic and semantic transparency of the base morpheme in morphological processing. In L.B. Feldman (Ed.), Morphological aspects of language processing (pp. 109-129). Lawrence Erlbaum Associates.
Tzakosta, M. (2009). Perceptual ambiguities in the formation of Greek compounds by native speakers. Στο Γ. Κ. Γιαννάκης, Μ. Μπαλταζάνη, Γ. Ι. Ξυδόπουλος, & Τ. Τσαγγαλίδης (Επιμ.), Ηλεκτρονικά Πρακτικά του 8ου Συνεδρίου Ελληνικής Γλωσσολογίας (8ICGL) (pp. 545-557). Ιωάννινα, Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας: Παν/μιο Ιωαννίνων. http://www.linguist-uoi.gr/cd_web/arxiki_en.htm
Τζακώστα, Μ. & Μανωλά, Δ. (2012). Κατανόηση και παραγωγή συνθέτων από παιδιά προσχολικής ηλικίας: διδακτικές προεκτάσεις. Στο Κ. Δ. Μαλαφάντης, N. Ανδρεαδάκης, Δ. Καραγιώργος, Γ. Μανωλίτσης, & Β. Οικονομίδης (Επιμ.), Πρακτικά του 7ου συνεδρίου της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδας – Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα, Τόμος Β΄ (σσ. 1119-1130). Διάδραση.
Tyler, A., & Πόρποδας, W. E. (1989). The acquisition of English derivational morphology. Journal of Memory and Language, 28, 649–667. https://doi.org/10.1016/0749-596X(89)90002-8
Wagner, R. K., Muse, A. E., & Tannenbaum, K. R. (2007). Promising avenues for better understanding implications of vocabulary development for reading comprehension. In R. K. Wagner, A. E. Muse, & K. R. Tannenbaum (Eds.), Vocabulary acquisition: implications for reading comprehension (pp. 276–291). The Guilford Press.
Wagner, R., Torgesen, J., & Rashotte, C. A. (1999). CTOPP: comprehensive test of phonological processing. PRO-ED.