The Shape and Color of Words The word as a visual/haptic volume in Yannis Ritsos’ poetry and Paul Klee’s paintings

pdf (English)
Δημοσιευμένα: Dec 30, 2023
Anna Ambazoglou
a:1:{s:5:"el_GR";s:84:"Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών";}
Περίληψη

Το σχήμα και το χρώμα των λέξεων: Η λέξη ως οπτική/απτική ένταση στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου και στους πίνακες του Paul Klee


Η παρούσα δημοσίευση προσανατολίζεται σε μια διαμεσική ερμηνευτική προσέγγιση των ποιημάτων του Γιάννη Ρίτσου και των εικονοποιημάτων του Paul Klee, καθώς στοχεύει να υπογραμμίσει σημεία σύγκλισης μεταξύ των δύο ετερογενών καλλιτεχνικών μέσων. Υπό αυτό το πρίσμα, επιχειρούμε να αναδείξουμε συγκεκριμένα εικαστικά στοιχεία που προσδίδουν στη λέξη μια έντονη πλαστική και απτική παρουσία. Σχήμα και χρώμα, υλική δομή, έκταση και όγκος είναι μερικοί από τους βασικούς παράγοντες που προσδίδουν στη λέξη ένα σώμα, το οποίο εμφανίζει την απτική και οπτική ένταση των ιερογλυφικών. Αυτό που ενδιαφέρει τη διαμεσική μας προσέγγιση είναι ότι και οι δύο δημιουργοί χειρίζονται τη λέξη ως μια οργανική/ανόργανη μάζα, η οποία διαμέσου ορισμένων χωροχρονικών διαστάσεων συνοδεύεται από ποικίλες ρυθμικές και τονικές διαβαθμίσεις.


Για παράδειγμα, στην ποιητική του Ρίτσου, η λέξη εμφανίζεται ως μια οντότητα με αυτόνομη παρουσία, ως ένα σφαιρικό ή δεικτικό αντικείμενο που διαπερνά τη χωρική ύφανση. Μια εξωτερική πίεση καθιστά τη λεκτική μάζα κούφια στο εσωτερικό της, ώστε το νόημα να καθίσταται διαφεύγον. Από την άλλη, οι ζωγραφισμένες λέξεις του Klee απεικονίζονται εντός έγχρωμων διαστημάτων και κατανέμονται σε γράμματα συνυφασμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε το εικονικό να δημιουργεί ένα κειμενικό ανάλογο. Έτσι, μια συγκεκριμένη απόχρωση, η οποία δεν είναι στατική αλλά κινείται ροϊκά ορίζοντας ρυθμικές εντάσεις, σχηματοποιείται ως γράμμα, καθώς γεμίζει τον κούφιο (άγραφο) χώρο. Για να ερμηνεύσουμε τα προαναφερθέντα απτικά στοιχεία της λέξης-εικόνας, χρησιμοποιούμε θεωρητικά παραδείγματα από τα Σημειωματάρια του Klee και την εικαστική θεωρία του Deleuze, όπως το γκρι σημείο (graupunkt), το ρίζωμα και τη ροή (χρονικότητα) του χρώματος.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο περιοδικό Σύγκριση διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό Σύγκριση διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).

 
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Argan, C. Giulio. “Preface”, Paul Klee Notebooks. 1. The Thinking Eye. Translated by Ralph Manheim, Lund Humphries, 1961.
Boehm, Gottfried and Malika Maskarinec. “Paul Klee’s Temporalization of Form”: Research in Phenomenology, Vol. 43, No 3, Brill, 2013, pp. 321-322.
Deleuze, Gilles and Felix Guattari. Capitalism and Schizophrenia. 2. A Thousand Plateaus. Translated by Brian Massumi, University of Minnesota Press, 1987.
Deleuze, Gilles. Difference and Repetition. Translated by Paul Patton, Continuum, 1997.
Deleuze, Gilles. The Fold. Leibniz and the Baroque. Translated by Tom Conley, Continuum, 2006.
Higgins, Dick. “Synesthesia and Intersenses. Intermedia”, Leonardo, vol. 34, No 1, The MIT Press, February 2001, p. 52.
Jakobson, Roman. Selected Writings. III. Poetry of Grammar and Grammar of Poetry, Mouton Publishers, 1981.
Klee, Paul. “Towards a Theory of Form-production”, Paul Klee Notebooks. 1. The Thinking Eye. Translated by Ralph Manheim, Lund Humphries, 1961.
Lessing, Eph. Gotthold. Laocoon. An essay upon the limits of painting and poetry. Translated by Ellen Frothingham, Roberts Brothers, 1887.
Merleau-Ponty, Maurice. “The Visible and the Invisible”, 1968: Maurice Merleau-Ponty. Basic Writings. Translated by Alphonso Lingis, Routledge, 2003.
Ritsos, Yannis. “The Meaning is One”, Yannis Ritsos. Selected Poems. Translated by Nikos Stangos, Penguin Books, 1974.
Ritsos, Yannis. “The Usual Contradictions” and “Means of Communication”: The American Poetry Review. Translated by Martin McKinsey, Vol. 10, No 4, Old City Publishing, Jul./Aug. 1981, p. 23.