Μεταμορφώσεις του μυθικού διακειμένου στην ποιητική γενιά του ’70: η Σαλώμη στην ποίηση του Γιάννη Βαρβέρη, της Αθηνάς Παπαδάκη και της Μαρίας Κυρτζάκη

Τόμος 27, 2017-18
PDF (ελληνικά)
Published: Aug 5, 2019
DOI: https://doi.org/10.12681/comparison.19629
Γεώργιος Χαριτάτος
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ
Abstract

Ο μύθος αποτελεί ζωογόνο συστατικό για τη λογοτεχνία και τοποθετείται στον πυρήνα της συλλογικής και πολιτισμικής μνήμης. Ως εκ τούτου, η συστηματική και ενδελεχής μελέτη των μεταμορφώσεων αρχετυπικών μορφών από την κλασική και τη βιβλική παράδοση στην ποιητική γενιά του ’70, δεν είναι τυχαία. Η προσθήκη ζωογόνων μετασχηματισμένων μυθικών στοιχείων και μορφών από την αρχαιοελληνική και τη βιβλική παράδοση αποτέλεσε έναν κομβικό κοινό τόπο για την εν λόγω ποιητική γενιά. Ειδικότερα, ο Γιάννης Βαρβέρης, με εργαλείο την ειρωνεία – βασικό στοιχείο της ποιητικής της ανατροπής – προβαίνει σε μια πλήρη ρήξη είτε με τις αρχές του χριστιανισμού είτε με την ιδιοσυστασία προσώπων που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην Αγία Γραφή, όπως η μορφή της Σαλώμης. Αφού αναφέρονται οι σημαντικότεροι σταθμοί και μετασχηματισμοί του λογοτεχνικού μύθου της Σαλώμης από τη βιβλική παράδοση μέχρι σήμερα, επιχειρείται η ερμηνευτική προσέγγιση μέσα από μια εκ του σύνεγγυς ανάγνωση των ποιημάτων και σχολιάζεται ο τρόπος αξιοποίησης του μυθικού υλικού από συγκεκριμένους εκπροσώπους της ποιητικής γενιάς του ’70. Ως εκ τούτου, προβάλλεται η Σαλώμη όχι μόνο ως πηγή έμπνευσης, αλλά και μέσο άλλοτε ανανέωσης και άλλοτε υπονόμευσης της παράδοσης. 

Article Details
  • Section
  • Articles
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

  1. Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution Non-Commercial License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
  2. Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g. post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
  3. Authors are permitted and encouraged to post their work online (preferably in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).
Downloads
Download data is not yet available.
Author Biography
Γεώργιος Χαριτάτος, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ
ΑΠΟΦΟΙΤΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ "ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ", ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ, ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ.
References
Aragon, L. (2015). Ο παριζιάνος χωρικός, μτφρ. Στέφανος Ν. Κουμανούδης, Αθήνα: Ύψιλον.
Artaud, A. (1933). «Atrée et Thyeste ou de suplice de Tantale». Στο Paule Thevenin (επιμ) Œuvres Complètes, Paris: Gallimard.
Bacherlard, G. (42016). La poétique de la rêverie, Paris: Presses Universitaires de France.
Barthes, R. (2007). Μυθολογίες. Μάθημα., μτφρ: Καίτη Χατζηδήμου & Ιουλιέττα Ράλλη, Αθήνα: Κέδρος.
Bochet M. (2007). Salomé∙ Du voile au Dévoilé, Métamorphoses littéraires et artistiques d’une figure biblique, Paris: Édition du Cerf.
Brunel P. (1992). Mythocritique, Paris: Presses Universitaires de France.
Gilbert D. (1969). Les Sructures anthropologiques de l’ imaginaire, Paris: Dunod.
Burian P. (1997). «Myth into Mythos. The shaping of tragic plot». Στο Patricia Elizabeth (επιμ.) The Cambridge Companion to Greek Tragedy, Easterling, Cambridge: Cambridge University Press.
Derrida J. (1974). «White Mythology: Metaphor in the Text of Philosophy». Στο New Literary History 3, Baltimore Maryland: The John’s Hopkins University Press.
Eliade M. (1996). Aspects du mythe, Paris: Gallimard.
Flaubert G. (1999). «Ηρωδιάς». Στο Τρεις Ιστορίες, μτφρ. Γ. Σπανός, Αθήνα: Πλέθρον.
Frye N. (1996). Ανατομία της κριτικής. Τέσσερα Δοκίμια, μτφρ. Μαριζέτα Γεωργουλέα, Αθήνα: Gutenberg.
Guinness P. Mc (2000). Symbolism, Decadence and the Fin de Siècle. French and European Perspectives, Great Britain: University of Exeter Press.
Huysmans J. K. (2000). Ανάποδα, μτφρ. Συλβάνα Ζερβακάκη, Αθήνα: Τραυλός.
King D. A. (1986). Salome: A multi-dimensional theme in European Art: 1840 –1945, Colorado: University of Northern Colorado.
Laforgue J. (2008). Θρυλικές ιστορίες, μτφρ. Λητώ Ιωακειμίδου, Αθήνα: Γαβριηλίδης.
Lévi – Strauss C. (2010). Δομική ανθρωπολογία, μτφρ. Θεόδωρος Παραδέλλης, Αθήνα: Κέδρος.
Praz M. (21970). The Romantic agony. Carne, la morte e Il diavolo, nella letteratura romantica, αγγλ. μτφρ. Angus Davindson, Franc Kermode (προλ.), London, New York: Oxford University Press.
Ruthven K. K. (1988). Ο Μύθος, μτφρ. Ιουλιέττα Ράλλη & Καίτη Χατζηδήμου, Αθήνα: Ερμής.
Τhomson H. B. – Eidenbenz C. (2003). Salome, dance et décadence, (Κατάλογος Έκθεσης) Paris, fondation neumann, Gingins (Suisse) et les autres: Somogy Editions d'art.
Vernant J. P. (2005). Μύθος και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα, μτφρ. Κατερίνα Αλεξοπούλου & Σπύρος Γεωργακόπουλος, Αθήνα: Μεταίχμιο.
Wilde O. (2015). Σαλώμη, μτφρ. Θέμελης Γλυνάτσης, Αθήνα: Κάπα Εκδοτική.
Αλεξίου, Γ. Σ. (3 Μαΐου 1909). «Σαλώμη», Ο Νουμάς, 342.
«Αφιέρωμα: Η ποιητική γενιά του ’70» (Δεκέμβριος 2017), Νέα Εστία, 1875.
Βαρβέρης, Γ. (2000). Ποιήματα 1975-1996, Αθήνα: Κέδρος.
Βασιλειάδη, Μ. (2014). «Σεφερικές εκδοχές της Σαλώμης», Momentum, 2.
Βογιατζόγλου, Α. (Ιούλιος-Δεκέμβριος 2016). «Σαλώμη, Σολβέιγ, Καρένινα: το ανυπότακτο ερωτικό πάθος στην ποίηση της Κυρτζάκη», Νέα Ευθύνη, 34-35.
Γαραντούδης, Ε. (22008), «Οι γενικοί στόχοι της ανθολογίας». Στο Ευριπίδης Γαραντούδης (επιμ.) Η ελληνική ποίηση του 20ού αι., Αθήνα: Μεταίχμιο.
Δημητρακόπουλος, Π. Τ. (1897). «Ηρωδιάς - Τραγικός Μονόλογος», Ημερολόγιον Σκώκου, 12.
Ζήρας, Α. (2001). «Από τη γλώσσα της οργής στην τραυματική γλώσσα. Ποιητές και ποιητικές μετά το ’70». Στο Αλέξης Ζήρας (εισαγ.) Δημήτρης Αλεξίου (επιμ.) Γενιά του ’70, Αθήνα: Όμβρος.
Ζήρας, Α. (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1986). «Φαντασία θανάτου, Γιάννης Βαρβέρης, Ο θάνατος το στρώνει», Γράμματα και Τέχνες, 48.
Ιωακειμίδου, Λητώ (2014). Ο λογοτεχνικός μύθος από τον γαλλικό συγκριτισμό στη νεοελληνική κριτική. Ζητήματα θεωρίας και εφαρμογής, Αθήνα: Σοκόλης.
Καβάφης, Κ. Π. (1993). Κρυμμένα Ποιήματα 1877-1923, Αθήνα: Ίκαρος.
Οικονόμου, Μαρία, (2016). Κουπιά και Φτερά, Αθήνα: Νεφέλη.
Κατσιγιάννη, Ά. (2007). «Και πάλι για τα πεζόμορφα ποιήματα: Νίκος Νικολαΐδης και Oscar Wilde. Συγκλίσεις, οσμώσεις και αποκλίσεις στο πλαίσιο του βικτωριανού αισθητισμού». Στο Νίκος Νικολαΐδης ο Κύπριος (1884-1956). Μια επανεκτίμηση του έργου του, Αθήνα: Βιβλιόραμα.
Κυρτζάκη, Μ. (2000). Στη μέση της ασφάλτου. Ποιήματα 1973-2002, Αθήνα: Καστανιώτης.
Κωστίου, Κ. (2013). «Κοσμικά, ιερά και ‘βέβηλα’ προσωπεία του Γιάννη Βαρβέρη», Ποιητική, 11.
Κωστίου, Κ. (22005). Η ποιητική της ανατροπής. Σάτιρα, ειρωνεία, παρωδία, χιούμορ, Αθήνα: Νεφέλη.
Μαρκόπουλος, Γ. (1991). Εκδρομή στην άλλη γλώσσα, Αθήνα: Νεφέλη.
Παπαγεωργίου, Κ. (22016). Η Γενιά του ’70. Ιστορία - ποιητικές διαδρομές, Αθήνα: Κέδρος.
Παπαδάκη, Α. (2016). Ποιήματα (1974-2014), Αθήνα: Γαβριηλίδης.
Σεφέρης Γ. (1988). Γ. Π. Σαββίδης (επιμ.) Έξι νύχτες στην Ακρόπολη, Αθήνα: Ερμής.
Σιαφλέκης Ζ. (1998). Η εύθραυστη αλήθεια. Εισαγωγή στη θεωρία του λογοτεχνικού μύθου, Αθήνα: Gutenberg.
Σουλογιάννη Ά. (2001), «Συγκεντρωτική έκδοση. Γιάννης Βαρβέρης, Ποιήματα 1975 – 1996, Αθήνα, Κέδρος, 2000», Διαβάζω, 419.
Ψάχου, Μ. (2011). Η ποιητική γενιά του ‘70. Ιδεολογική και αισθητική διερεύνηση, αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα.
Ηλεκτρονικές παραπομπές
Μαρκ. 6: 19-29. Ανακτήθηκε 30 Ιουλίου 2018 από https://biblehub.com/tis/mark/6.htm
Χατζηβασιλείου, Β. «Συγκρατημένος, ηρωικός θρήνος», ανακτήθηκε 30 Ιουλίου 2018 από http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=46893