test Από την καινοτομία στη διατήρηση|Αυτόματον: Περιοδικό Ψηφιακών Μέσων και Πολιτισμού

Από την καινοτομία στη διατήρηση Περιβαλλοντικές διαστάσεις της τεχνολογικής συσσώρευσης

PDF
Δημοσιευμένα: Sep 15, 2025
DOI: https://doi.org/10.12681/automaton.42672
Λέξεις-κλειδιά:
τεχνολογική διατήρηση προγραμματισμένη απαξίωση τεχνοδιόρθωση βιωσιμότητα πολιτική οικολογία
Γιώργος Βελεγράκης
Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης, ΕΚΠΑ
Αντώνης Φάρας
Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης, ΕΚΠΑ
Περίληψη

Η κυρίαρχη αφήγηση για την τεχνολογική πρόοδο βασίζεται στην ιδέα της συνεχούς καινοτομίας, με στόχο τη βελτίωση της παραγωγικότητας και τη διαχείριση περιβαλλοντικών προκλήσεων μέσω τεχνολογικών λύσεων. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση συχνά αγνοεί τις επιπτώσεις της τεχνολογικής ανάπτυξης στο περιβάλλον, καθώς και τις πολιτικές και κοινωνικές σχέσεις που τη διαμορφώνουν. Το άρθρο αυτό προτείνει μια εναλλακτική οπτική, εστιάζοντας στην έννοια της τεχνολογικής διατήρησης (technological maintenance) ως αντίβαρο στη λογική της προγραμματισμένης απαξίωσης (planned obsolescence) και της τεχνοδιόρθωσης (technofix). Αναδεικνύει τη σημασία της συντήρησης, της επισκευής και της επαναχρησιμοποίησης τεχνολογιών ως στρατηγικές για τη μείωση της εξόρυξης πρώτων υλών, τον περιορισμό των ηλεκτρονικών αποβλήτων και τη διατήρηση βιώσιμων τεχνολογικών υποδομών. Η έμφαση στη διατήρηση ως εναλλακτική προσέγγιση προτείνει μια πιο βιώσιμη σχέση με την τεχνολογία, αμφισβητώντας το αφήγημα της αέναης τεχνολογικής προόδου. Το άρθρο υποστηρίζει ότι η μετάβαση προς ένα βιώσιμο μέλλον δεν είναι απλώς τεχνική διαδικασία, αλλά κοινωνικοτεχνικός μετασχηματισμός, όπου η διατήρηση μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο επαναδιαπραγμάτευσης των σχέσεων εξουσίας, της κατανομής πόρων και της διαχείρισης των τεχνολογικών υποδομών σε ένα περιβάλλον αυξανόμενης κλιματικής κρίσης.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Articles
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού 4.0.

 

Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:

       1. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.

       2. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.

       3. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας (See The Effect of Open Access).

 

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Adloff, Frank, και Sighard Neckel. 2019. “Futures of Sustainability as Modernization, Transformation, and Control: A Conceptual Framework.” Sustainability Science 14: 1015-1025. https://doi.org/10.1007/s11625–019–00671–2.
Autor, David H., και David Dorn. 2013. “The Growth of Low-Skill Service Jobs and the Polarization of the US Labor Market.” American Economic Review 103 (5): 1553-97.
Bakker, Karen. 2010. Privatizing Water: Governance Failure and the World’s Urban Water Crisis. Cornell University Press.
Βελεγράκης, Γιώργος, Βασίλης Αράπογλου και Γιώργος Τσιώλης. 2024. «Κριτικές προσεγγίσεις της βιωσιμότητας: Εισαγωγή στο αφιέρωμα.» Κρίση – Εξαμηνιαία Επιστημονική Επιθεώρηση 15 (2024/1): 5-13. https://doi.org/10.5281/zenodo.11130753.
Boniface, Christopher, Lachlan Urquhart, και Melissa Terras. 2024. “Towards a Right to Repair for the Internet of Things: A Review of Legal and Policy Aspects.” Computer Law & Security Review 52: 105934. https://doi.org/10.1016/j.clsr.2024.105934.
Borgmann, Albert. 1984. Technology and the Character of Contemporary Life. Σικάγο και Λονδίνο: University of Chicago Press.
Bostrom, Nick. 2002. “Existential Risks: Analyzing Human Extinction Scenarios and Related Hazards.” Journal of Evolution and Technology 9.
Boudet, Hilary, S. 2019. “Public Perceptions of and Responses to New Energy Technologies.” Nature Energy 4 (2019): 446-455. https://doi.org/10.1038/s41560-019-0399-x.
Brand, Ulrich. 2022. “The Global Political Economy of the Imperial Mode of Living.” Global Political Economy 1 (1): 26-37. https://doi.org/10.1332/PEIR2693.
Brittan Jr, Gordon G. 2001. “Wind, Energy, Landscape: Reconciling Nature and Technology.” Philosophy & Geography 4 (2): 169-184. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10903770124626.
Bulow, Jeremy. 1986. “An Economic Theory of Planned Obsolescence”, The Quarterly Journal of Economics, Volume 101, Issue 4, November 1986: 729-749, https://doi.org/10.2307/1884176.
Denis, Jérôme, και David Pontille. 2019. “Why Do Maintenance and Repair Matter?” Στο The Routledge Companion to Actor-Network Theory, επιμ. Anders Blok, Ignacio Farías, και Celia Roberts, 283-293. Λονδίνο: Routledge.
Douthwaite, Richard. 1999. The Growth Illusion. Ντάρτινγκον: Green Books.
Edgerton, David. 1999. The Shock of the Old: Technology and Global History Since 1900. Οξφόρδη: Oxford University Press.
Edler, Jakob, Knut Blind, Henning Kroll, και Torben Schubert. 2021. “Technology Sovereignty as an Emerging Frame for Innovation Policy: Defining Rationales, Ends and Means.” Research Policy 52 (6): 104765. https://doi.org/10.1016/j.respol.2023.104765.
Fox, Nick J. 2022. “Green Capitalism, Climate Change and the Technological Fix: A More–Than–Human Assessment.” The Sociological Review 71 (5): 003802612211212. https://doi.org/10.1177/ 00380261221121232.
Fraser, Nancy. 2022. Cannibal Capitalism: How Our System Is Devouring Democracy, Care, and the Planet – and What We Can Do about It. Λονδίνο: Verso.
Graziano, Valeria, και Kim Trogal. 2017. “The Politics of Collective Repair: Examining Object-Relations in a Postwork Society.” Cultural Studies 31 (5): 634-58. doi:10.1080/09502386.2017.1298638.
Gunnell, John, G. 1982. “The Technocratic Image and the Theory of Technocracy.” Technology and Culture 23, no. 3 (1982): 392-416. https://doi.org/10.2307/3104485.
Hornborg, Alf. 2001. The Power of the Machine: Global Inequalities of Economy, Technology, and Environment. Walnut Creek, Καλιφόρνια: AltaMira.
Huesemann, Michael, H., και Joyce A. Huesemann. 2011. Techno–Fix: Why Technology Won’t Save Us or the Environment. Νήσος Gabriola, BC: New Society Publishers.
Jackson, Steven. 2014. “Rethinking Repair.” Στο Infrastructure Lives, επιμ. Stephen Graham και Simon Marvin. Λονδίνο: Routledge.
Jasanoff, Sheila. 2015. “Future Imperfect: Science, Technology, and the Imaginations of Modernity”. Στο S. Jasanoff και Κ. Sang-Hyun (επιμ.), Dreamscapes of Modernity. Sociotechnical Imaginaries and the Fabrication of Power, Σικάγο και Λονδίνο: University of Chicago Press: 1–33.
Jasanoff, Sheila. 2016. The Ethics of Invention: Technology and the Human Future, Νέα Υόρκη: Norton.
Kondratieff, Nikolai, D. 1935. “The Long Waves in Economic Life.” Review of Economic Statistics 17: 105-115.
Krebs, Stefan, και Heike Weber. 2021. “Rethinking the History of Repair: Repair Cultures and the ‘Lifespan’ of Things.” Στο The Persistence of Technology: Histories of Repair, Reuse and Disposal, επιμ. Stefan Krebs and Heike Weber, 27-48. Μπίλεφελντ: Transcript Verlag. https://doi.org/10.1515/ 9783839447413–003.
Latour, Bruno. 1987. Science in action: How to follow scientists and engineers through society. Κέμπριτζ, Μασαχουσέτη: Harvard University Press.
Latour, Bruno. 1988. “Mixing Humans and Non–Humans Together: The Sociology of a Door–Closer.” Social Problems 35: 298-310.
Lepawsky, Josh. 2018. Reassembling Rubbish: Worlding Electronic Waste. Κέμπριτζ, Μασαχουσέτη: MIT Press.
Löwy, Michael. 2024. The Revolution Is the Emergency Break: Essays on Walter Benjamin. 1η έκδοση. Λονδίνο: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003482789.
Lundvall, Bengt-Åke. 1992. National Systems of Innovation: Toward a Theory of Innovation and Interactive Learning. Λονδίνο: Pinter Publishers.
Malm, Andreas. 2016. Fossil Capital: The Rise of Steam Power and the Roots of Global Warming. Λονδίνο: Verso Books.
Malm, Andreas. 2018. “Long Waves of Fossil Development: Periodizing Energy and Capital.” Mediations 32 (1): 17-40. www.mediationsjournal.org/articles/long–wave.
Mann, Graham, και Joel Wainwright. 2017. Climate Leviathan. Λονδίνο: Verso.
Mattern, Shannon. 2018. “Maintenance and Care.” Places Journal. https://doi.org/10.22269/181120.
MacBride, Samantha. 2012. Recycling Reconsidered: The Present Failure and Future Promise of Environmental Action in the United States. Κέμπριτζ, Μασαχουσέτη: The MIT Press. http://www.jstor.org/stable/j.ctt5hhfqh.
Neckel, Sighard. 2024. «Σοσιαλισμός των Υποδομών: Η σημασία της οικονομίας των θεμελίων». Κρίση - Εξαμηνιαία Επιστημονική Επιθεώρηση 15 (2024/1): 115-132. https://doi.org/10.5281/zenodo.11134463.
Shove, Elizabeth. 2016. “Infrastructures and Practice”. Στο: O. Coutard και J. Rutherford (επιμ.), Beyond the Networked City: Infrastructure Reconfigurations and Urban Change in North and South, Λονδίνο: Routledge: 242-258.
Shove, Elizabeth. 2017. “Matters of Practice”. Στο: Α. Hui, Τ. R. Schatzki και Ε. Shove (επιμ.), The Nexus of Practices: Connections, constellations, practitioners, Λονδίνο: Routledge: 155-168.
Slade, Giles. 2006. Made to Break: Technology and Obsolescence in America. Κέμπριτζ, Μασαχουσέτη: Harvard University Press.
Solow, Robert M. 1956. “A Contribution to the Theory of Economic Growth.” The Quarterly Journal of Economics 70 (1): 65-94.
Star, Susan Leigh. 1991. “The Sociology of the Invisible: The Primacy of Work in the Writings of Anselm Strauss.” Στο Social Organization and Social Process: Essays in Honor of Anselm Strauss, επιμ. David R. Maines, 265-83. Χόθορν, Νέα Υόρκη: Aldine de Gruyter.
Swyngedouw, Erik. 2022. “The Unbearable Lightness of Climate Populism.” Environmental Politics 31 (5): 904-25. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09644016.2022.2090636.
Turnhout, Esther. 2024. “A Better Knowledge Is Possible: Transforming Environmental Science for Justice and Pluralism.” Environmental Science & Policy 155: 103729. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2024.103729.
Vinsel, Lee, και Andrew Russell. 2020. The Innovation Delusion: How Our Obsession with the New Has Disrupted the Work That Matters Most. Νέα Υόρκη: Currency.
Vrasti, Wanda, και Nicholas Michelsen. 2016. “Introduction: On Resilience and Solidarity.” Resilience 5 (1): 3.
Weinberg, Alvin M. 1966. “Can Technology Replace Social Engineering?” Bulletin of the Atomic Scientists 22 (10): 41-48.
Winner, Langdon. 1980. “Do Artifacts Have Politics?” Daedalus 109 (1): 121-136.