Διερεύνηση της επίδρασης της ποιότητας της σχέσης με τον εκπαιδευτικό και των εφαρμοζόμενων διδακτικών πρακτικών στην συναισθηματική ευεξία μαθητών πρωτοσχολικής ηλικίας

pdf
Δημοσιευμένα: Dec 20, 2024
DOI: https://doi.org/10.12681/dial.37844
Λέξεις-κλειδιά:
συναισθηματική ευεξία, προστατευτικοί παράγοντες, ποιότητα σχέσης εκπαιδευτικού- μαθητή, διδακτικές πρακτικές, πρωτοσχολική ηλικία
Βασιλική Γαλούση
Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού
https://orcid.org/0000-0003-0142-8896
Χριστίνα Καρέλα
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
https://orcid.org/0000-0001-5240-0039
Περίληψη

Tο σχολικό περιβάλλον μπορεί να συμβάλει στην προαγωγή της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης και της ανθεκτικότητας των μαθητών παρέχοντάς τους τα κατάλληλα εφόδια. Μεταξύ των παραγόντων που φαίνεται να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην συναισθηματική και ακαδημαϊκή ανάπτυξη των παιδιών περιλαμβάνονται η ποιότητα της σχέσης εκπαιδευτικού-μαθητή, η παροχή υποστήριξης, οι θετικές/ ρεαλιστικές προσδοκίες, το θετικό κλίμα μάθησης αλλά και οι διδακτικές πρακτικές που υιοθετούνται. Η παρούσα εργασία αποσκοπεί στη διερεύνηση της συναισθηματικής ευεξίας μαθητών των πρώτων τάξεων του Δημοτικού σχολείου (6- 8 ετών), σύμφωνα με ορισμένους δηλωτικούς ενδοατομικούς και περιβαλλοντικούς προστατευτικούς παράγοντες (π.χ. προσοχή, αυτοέλεγχος, πρωτοβουλία, φιλοκοινωνική συμπεριφορά, συνεργασία σχολείου-οικογένειας) καθώς και των πιθανών διαφορών της ως προς το φύλο και τη σχολική επίδοση. Επιπλέον, μελετήθηκε η σύνδεση της ποιότητας της σχέσης εκπαιδευτικών-μαθητών καθώς και των διδακτικών πρακτικών που εφαρμόζονται στην τάξη με τη συναισθηματική ευεξία των μαθητών. Συμμετείχαν 160 εκπαιδευτικοί από την Αττική, αλλά και την υπόλοιπη Ελλάδα απαντώντας στο ερωτηματολόγιο της έρευνας αναφορικά με τους/τις μαθητές/τριες τους. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν σημαντικές διαφορές της ευεξίας ως προς το φύλο και τη σχολική επίδοση των παιδιών, με τα κορίτσια και τους μαθητές με υψηλή επίδοση να παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα συναισθηματικής ευεξίας. Επιπρόσθετα, βρέθηκε ότι οι σχέσεις εγγύτητας μεταξύ εκπαιδευτικών-μαθητών καθώς και οι διδακτικές πρακτικές προσανατολισμένες στη μάθηση σχετίζονται θετικά με τους παράγοντες συναισθηματικής ευεξίας, ενώ αντίστροφα οι συγκρουσιακές σχέσεις και οι διδακτικές πρακτικές προσανατολισμένες στην επίδοση σχετίζονταν αρνητικά. Η συγκεκριμένη εργασία αποσκοπεί να συνεισφέρει στην ενίσχυση του έργου των εκπαιδευτικών και στη διαμόρφωση θετικής εκπαιδευτικής πολιτικής, ιδίως σε παιδιά πρώιμης σχολικής ηλικίας.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Επιστημονική Αρθογραφία
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στον/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).

To Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και να χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου.

Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά, και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Ames, C. (1992). Classrooms: Goals, structures, and student motivation. Journal of Εducational Psychology, 84(3), 261. https://doi.org/10.1037/0022- 0663.84.3.261
Anderman, L. H., & Anderman, E. M. (2009). Oriented towards mastery: Promoting positive motivational goals for students. In R. Guilman, E. S. Huebner & M. J. Furlong (Eds.), Handbook of positive psychology in schools (pp. 161-173). Routledge.
Ash, C., & Huebner, E.S. (2001). Environmental events and life satisfaction reports of adolescents: A test of cognitive mediation. School Psychology International, 22, 320–336. https://doi.org/10.1002/pits.1014081
Barblett, L., & Maloney, C. (2010). Complexities of assessing social and emotional competence and wellbeing in young children. Australasian Journal of Early Childhood, 35(2), 13-18. https://doi.org/10.1177%2F183693911003500203
Bardos, A., & Πετρογιάννης, Κ. (2011). Η ανάπτυξη της κλίμακας συναισθηματικής ευεξίας παιδιών προσχολικής ηλικίας. Στο Π. Γιαβρίμης, Ε. Παπάνης, & Α. Βίκη (Επιμ.), Έρευνα και εκπαιδευτική πράξη στην ειδική αγωγή (σελ. 263-276). Κυριακίδη Αφοί.
Benard, B. (1995). Fostering resilience in children. ERIC Development Team (ED386327 1995-08-00). https://doi.org/10.1080/00094056.1999.10522011
Birch, S. H., & Ladd, G. W. (1997). The teacher-child relationship and children's early school adjustment. Journal of School Psychology, 35(1), 61-79. https://doi.org/10.1016/S0022- 4405(96)00029-5
Boekaerts, M. (1993). Being concerned with well-being and with learning. Educational Psychologist, 28(2), 149-167. https://doi.org/10.1207/s15326985ep2802_4
Bottrell, D., & Armstrong, D. (2012). Local resources and distal decisions: the political ecology of resilience. In M. Ungar (Ed.), The social ecology of resilience: A handbook of theory and practice (pp. 247-264). Springer.
Buyse, E., Verschueren, K., Verachtert, P., & Damme, J. V. (2009). Predicting school adjustment in early elementary school: Impact of teacher-child relationship quality and relational classroom climate. The Elementary School Journal, 110(2), 119-141. https://doi.org/10.1086/605768
Cheng, H., & Furnham, A. (2002). Personality, peer relations, and self‐confidence as predictors of happiness and loneliness. Journal of Adolescence, 25(3), 327-339. https://doi.org/10.1006/jado.2002.0475
Cefai, C. (2008). Promoting resilience in the classroom. A guide to developing pupils’ emotional and cognitive skills. Jessica Kingsley Publishers.
Clement, N. (2010). Student wellbeing at school: The actualization of values in education. In T. Lovat, R. Toomey, & N. Clement (Eds.), International research handbook on values education and student wellbeing (pp. 37-62). Springer.
Γούτας Θ. (2022). Επίδραση του σχολικού συστήματος προώθησης θετικών συμπεριφορών στη συλλογική αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών. Διάλογοι! Θεωρία και πράξη στις επιστήμες αγωγής και εκπαίδευσης, 8, 262–284. https://doi.org/10.12681/dial.30039
Creswell, J.W. (2016). Η έρευνα στην εκπαίδευση. Σχεδιασμός, διεξαγωγή και αξιολόγηση ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας (Ν. Κουβαράκου, Mτφρ.). 'Ιων.
De Róiste, A., Kelly, C., Molcho, M., Gavin, A., & Nic Gabhainn, S. (2012). Is school participation good for children? Associations with health and wellbeing. Health Εducation, 112(2), 88-104. https://doi.org/10.1108/09654281211203394
Diener, E., Lucas, R.E., & Oishi, S. (2002). Subjective well - being: the science of happiness and life satisfaction. In C. R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 63-73). University Press.
Doll, B., Zucker, S., & Brehm, K. (1999, Αpril 6-10). ClassMaps: reliability and validity of a school wide mental health consultation program [Paper presantation]. Annual Convention and Exposition of the National Association of School Psychologists. Las Vegas.
Dweck, C. S., & Leggett, E. L. (1988). A social-cognitive approach to motivation and personality. Psychological Review, 95(2), 256. https://doi.org/10.1037/0033-295X.95.2.256
Efklides, A., & Moraitou, D. (2013). Looking at quality of life and well-being
from a positive psychology perspective. In A. Efkides & D. Moraitou (Eds.), A Positive psychology perspective on quality of life (pp. 1-14). Springer.
Engels, N., Aelterman, A., Van Petegem, K., & Schepens, A. (2004). Factors which influence the well-being of pupils in Flemish secondary schools. Educational Studies, 30, 127–143. https://doi.org/10.1080/0305569032000159787
Graham, A., Powell, M. A., & Truscott, J. (2016). Facilitating student well-being: Relationships do matter. Educational Research, 58(4), 366-383. https://doi.org/10.1080/00131881.2016.1228841
Griffiths, A. J., Sharkey, J. D., & Furlong, M. J. (2009). Student engagement and positive school adaptation. In R. Gilman, E. S. Huebner & M. J. Furlong (Eds.), Handbook of positive psychology in schools (pp. 197-211). Routledge.
Hamre, B. K., & Pianta, R. C. (2001). Early teacher–child relationships and the trajectory of children's school outcomes through eighth grade. Child Development, 72(2), 625-638. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00301
Hascher, T. (2008). Quantitative and qualitative research approaches to assess student well-being. International Journal of Educational Research, 47, 84–96. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2007.11.016
Henderson, N. (2012). Resilience in schools and curriculum design. In M. Ungar (Ed.), The social ecology of resilience (pp. 297-306). Springer.
Henderson, N., & Milstein, M. M. (2003). Resiliency in schools: Making it happen for students and educators. Corwin Press.
Hodgson, D. (2007). Towards a more telling way of understanding early school leaving. Issues in Educational Research, 17, 40-61. https://www.iier.org.au/iier17/hodgson.html
Huebner, E. S., Suldo, S. M., Valois, R. F., & Drane, J. W. (2006). The brief multidimensional students’ life satisfaction scale: Sex, race, and grade effects for applications with middle school students. Applied Research in Quality of Life, 1(2), 211-216. https://doi.org/10.1007/s11482-006-9016-9
Hughes, J. N., Luo, W., Kwok, O., & Loyd, L. K. (2008). Teacher-student support, effortful engagement, and achievement: A 3-year longitudinal study. Journal of Educational Psychology, 100, 1–14. https://doi.org/10.1037/0022-0663.100.1.1
Johnson, L. S. (2004). Academic engagement from the perspective of flow theory: A comparative analysis of student experience in nontraditional and traditional schools. Northern Illinois University.
Jordan, J. V. (2013). Relational resilience in girls. In S. Goldstein & R. B. Brooks (Eds.), Handbook of resilience in children (pp. 73-86). Springer.
Kaplan, A., & Maehr, M. L. (1999). Achievement goals and student well-being. Contemporary Educational Psychology, 24(4), 330-358. https://doi.org/10.1006/ceps.1999.0993
Kaye-Tzadok, A., Kim, S. S., & Main, G. (2017). Children's subjective well-being in relation to gender—What can we learn from dissatisfied children?. Children and Youth Services Review, 80, 96-104. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2017.06.058
Klem, A. M., & Connell, J. P. (2004). Relationships matter: Linking teacher support to student engagement and achievement. Journal of School Health, 74, 262–273. https://doi.org/10.1111/j.1746-1561.2004.tb08283.x
Κυριάκου, Α. (2014). Ψυχική ανθεκτικότητα στο σχολείο. Ψυχολογική στήριξη των παιδιών σε καταστάσεις κρίσης. Πανελλήνιο Συνέδριο Επιστημών Εκπαίδευσης, 2014(2), 498- 504. http://doi.org/10.12681/edusc.288
Legkauskas, V., & Magelinskaitė-Legkauskienė, Š. (2021). Social competence in the 1st grade predicts school adjustment two years later. Early Child Development and Care, 191(1), 83-92. https://doi.org/10.1080/03004430.2019.1603149
Leontopoulou, S. (2013). A comparative study of resilience in Greece and Cyprus: The effects of negative life events, self-efficacy, and social support on mental health. In A. Efkides & D. Moraitou (Eds.), A positive psychology perspective on quality of life (pp. 273-294). Springer.
Li, J. B., & Lau, E. Y. H. (2019). Teacher–student conflict and preschoolers’ adjustment in the transition to primary school: The role of child self-regulation and parents’ positive relations with others. Early Education and Development, 30(3), 423-437. https://doi.org/10.1080/10409289.2018.1535227
Lightfoot, C., Cole, M., & Cole, S. R. (2014). Η ανάπτυξη των παιδιών (Επιμ. Ζ. Μπαμπλέκου). Gutenberg.
Løhre, A., Moksnes, U. K., & Lillefjell, M. (2014). Gender differences in predictors of school wellbeing?. Health Education Journal, 73(1), 90-100. https://doi.org/10.1177%2F0017896912470822
Lovat, T., & Clement, N. (2008). Quality teaching and values education: Coalescing for effective learning. Journal of Moral Education, 37, 1–16. https://doi.org/10.1080/03057240701803643
Lv, B., Zhou, H., Guo, X., Liu, C., Liu, Z., & Luo, L. (2016). The relationship between academic achievement and the emotional well-being of elementary school children in China: The moderating role of parent-school communication. Frontiers in Psychology, 7, 948. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.00948
Masten, A. S., Herbers, J. E., Cutuli, J. J., & Lafavor, T. L. (2008). Promoting competence and resilience in the school context. Professional School Counseling, 12(2), 2156759X0801200213. https://doi.org/10.1177/2156759X0801200213
Midgley, C., Maehr, M. L., Hruda, L. Z., Anderman, E., Anderman, L., Freeman, K. E., & Urdan, T. (2000). The patterns of adaptive learning scales. University of Michigan. https://www.researchgate.net/publication/272474856_The_Patterns_of_Adaptive_Learning_Scales_PALS_2000
Miller, S., Connolly, P., & Maguire, L. K. (2013). Wellbeing, academic buoyancy and educational achievement in primary school students. International Journal of Educational Research, 62, 239-248. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2013.05.004
O’Connor, E., & McCartney, K. (2007). Examining teacher-child relationships and achievement as part of an ecological model of development. American Educational Research Journal, 44, 340–369. https://doi.org/10.3102/0002831207302172
Opdenakker, M., & Van Damme, J. (2000). Effects of schools, teaching staff and classes on achievement and well-being in secondary education: Similarities and differences between school outcomes. School Effectiveness and School Improvement, 11, 165–196. https://doi.org/10.1076/0924-3453(200006)11:2;1-Q;FT165
Patrício, J. N., Barata, M. C., Calheiros, M. M., & Graça, J. (2015). A Portuguese version of the student-teacher relationship scale–short form. The Spanish Journal of Psychology, 18, 1-12. https://doi.org/10.1017/sjp.2015.29
Patton, G. C., Glover, S., Bond, L., Butler, H., Godfrey, C., Pietro, G. D., & Bowes, G. (2000). The Gatehouse Project: A systematic approach to mental health promotion in secondary schools. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 34(4), 586-593. https://doi.org/10.1080/j.1440-1614.2000.00718.x
Πετρογιάννης, Κ. (2004). Η ενδυνάμωση της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού – ψυχική ανθεκτικότητα. Στο Σ. Τάνταρος (Επίμ.), Ανθρώπινη ανάπτυξη & οικογένεια (σελ. 75- 100). Ελληνικά Γράμματα.
Pianta, R. C., Steinberg, M. S., & Rollins, K. B. (1995). The first two years of school: Teacher- child relationships and deflections in children's classroom adjustment. Development and psychopathology, 7(2), 295-312. https://doi.org/10.1017/S0954579400006519
Pomerantz, E. M., Saxon, J. L., & Kenney, G. A. (2001). Self-evaluation: The development of sex differences. In G. B. Moskowitz (Ed.), Cognitive social psychology: On the tenure and future of social cognition (pp. 59–74). Erlbaum. https://doi.org/10.4324/9781410605887-9
Rohner, R. P. (2010). Perceived teacher acceptance, parental acceptance, and the adjustment, achievement, and behavior of school-going youths internationally. Cross-Cultural Research, 44(3), 211-221. https://doi.org/10.1177%2F1069397110366849
Rowe, K. J. (2004). In good hands? The importance of teacher quality. Educare News, 149, 4–14.
Russo, R., & Boman, P. (2007). Primary school teachers’ ability to recognise resilience in their students. The Australian Educational Researcher, 34(1), 17-32. https://doi.org/10.1007/BF03216848
Sheridan, S. M., Sjuts, T. M., & Coutts M. J. (2013). Understanding and promoting the development of resilience in families. In S. Goldstein & R. B. Brooks (Eds.), Handbook of resilience in children (pp. 143-160). Springer.
Skinner, E. A., Wellborn, J. G., & Connell, J. P. (1990). What it takes to do well in school and whether I've got it: A process model of perceived control and children's engagement and achievement in school. Journal of Educational Psychology, 82(1), 22. https://doi.org/10.1037/0022-0663.82.1.22
Sun, J., & Stewart, D. (2007). Age and gender effects on resilience in children and adolescents. International Journal of Mental Health Promotion, 9(4), 16-25. https://doi.org/10.1080/14623730.2007.9721845
Tobia, V., Greco, A., Steca, P., & Marzocchi, G. M. (2019). Children’s wellbeing at school: A multi-dimensional and multi-informant approach. Journal of Happiness Studies, 20, 841-861. https://doi.org/10.1007/s10902-018-9974-2
Tsigilis, N., & Gregoriadis, A. (2008). Measuring teacher–child relationships in the Greek kindergarten setting: A validity study of the Student–Teacher Relationship Scale–Short Form. Early Education and Development, 19(5), 816-835. https://doi.org/10.1080/10409280801975826
Undheim, A. M., & Sund, A. M. (2005). School factors and the emergence of depressive symptoms among young Norwegian adolescents. European Child and Adolescent Psychiatry, 14(8), 446–453. https://doi.org/10.1007/s00787-005-0496-1
Van Landeghem, G., Van Damme, J., Opdenakker, M., De Frairie, D. F., & Onghena, P. (2002). The effect of schools and classes on noncognitive outcomes. School Effectiveness and School Improvement, 13, 429–451. https://doi.org/10.1076/sesi.13.4.429.10284
Van Petegem, K., Aelterman, A., Rosseel, Y., & Creemers, B. (2007). Student perception as moderator for student wellbeing. Social Indicators Research, 83, 447–463. https://doi.org/10.1007/s11205-006-9055-5
Van Petegem, K., Aelterman, A., Van Keer, H., & Rosseel, Y. (2008). The influence of student characteristics and interpersonal teacher behaviour in the classroom on student’s wellbeing. Social Indicators Research, 85, 279–291. https://doi.org/10.1007/s11205-007-9093-7
Wentzel, K. R. (2002). Are effective teachers like good parents? Teaching styles and student adjustment in early adolescence. Child Development, 73, 287–301. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00406
Φιλιππάτου Δ., & Δημητροπούλου Π. (2019). Psycho-educational prevention and intervention programs in the school
context. Psychology: The Journal of the Hellenic Psychological Society, 24(1), 113–122. https://doi.org/10.12681/psy_hps.22389
Χατζηχρήστου Χ. Γ. (2015). Ψυχική ανθεκτικότητα σε επίπεδο ατόμου και συστήματος. Gutenberg.
Χρηστίδου-Λιοναράκη, Σ. (2001). Σχολείο ανοικτό στην κοινότητα. Στο Β. Ρήγα (Επιμ.), Εκπαίδευση: πολιτισμικές διαφορές και κοινωνικές ανισότητες (σελ. 163-202). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Yildirim, O., Acar, A. C., Bull, S., & Sevinc, L. (2008). Relationships between teachers’ perceived leadership style, students’ learning style, and academic achievement: A study on high school students. Educational Psychology, 28, 73–81. https://doi.org/10.1080/01443410701417945