Καλλιεργώντας την ιδιότητα του πολίτη μέσα από το μάθημα των καλλιτεχνικών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση: Εμπειρίες, εκτιμήσεις και απόψεις εκπαιδευτικών

pdf
Δημοσιευμένα: Dec 20, 2024
DOI: https://doi.org/10.12681/dial.38676
Λέξεις-κλειδιά:
Εκπαίδευση για την ιδιότητα του πολίτη Καλλιτεχνική εκπαίδευση Εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση
Ρόζα Πλαστήρα
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
https://orcid.org/0009-0005-3853-2736
Περίληψη

Η καλλιτεχνική εκπαίδευση διαμορφώνει ολόπλευρα τους μαθητές, συμβάλλοντας στη γνωστική, συναισθηματική και πνευματική τους ανάπτυξη. Ωστόσο, σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο, αναδεικνύεται η ανάγκη να καλλιεργηθούν και ως ενεργοί πολίτες. Καθοριστικός σε αυτή τη διαδικασία είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού, ως διαμεσολαβητή μεταξύ μαθητών και πολιτισμικού περιβάλλοντος. Σκοπός της παρούσας έρευνας, ήταν να διερευνηθούν οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών καλλιτεχνικών μαθημάτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αναφορικά με το ρόλο τους, τις δυνατότητες διαμόρφωσης της ιδιότητας του πολίτη μέσα από το μάθημά τους, τις γνώσεις και δεξιότητες που θεωρούν απαραίτητες για την καλλιέργεια της πολιτειότητας, τις μεθόδους και πρακτικές που υιοθετούν προς αυτή την κατεύθυνση, και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Υιοθετήθηκε η ποιοτική μέθοδος έρευνας, μέσω της διεξαγωγής δέκα ημι-δομημένων συνεντεύξεων. Τα ευρήματα έδειξαν ότι για την πολιτική κοινωνικοποίηση των μαθητών, δεν παίζουν καθοριστικό ρόλο οι γνώσεις και δεξιότητες των εκπαιδευτικών, αλλά η σχετική ευαισθητοποίησή τους. Επίσης, φάνηκε ότι παρόλο που οι εκπαιδευτικοί επιδιώκουν την καλλιέργεια δεξιοτήτων άμεσα συνυφασμένων με την πολιτειότητα, η επιλογή τους αποτελεί απόρροια της αντίληψης που έχουν για το ρόλο της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και όχι συνειδητή προσπάθεια διαμόρφωσης των μαθητών ως πολιτών. Υπογραμμίζεται έτσι η ανάγκη εστιασμένων επιμορφώσεων, προκειμένου οι εκπαιδευτικοί καλλιτεχνικών μαθημάτων να προάγουν αποτελεσματικότερα την πολιτειότητα.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Νέοι ερευνητές
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στον/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).

To Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και να χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου.

Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά, και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Αραπάκη, Ξ. (2015). Διδακτικές προσεγγίσεις των εικαστικών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Εικαστική Παιδεία, 31, 101-107.
Ardouin, I. (2000). Η καλλιτεχνική αγωγή στο σχολείο. Αθήνα: Νεφέλη.
Balibar, E. (2006). Strangers as enemies: Further reflections on the aporias of transnational citizenship. Institute on Globalization and the Human Condition, Globalization Working Papers 06/04. Ontario: McMaster University.
Banks, J. A. (2008). Diversity, Group Identity, and Citizenship Education in a Global Age. Educational Researcher, 37(3), 129–139. DOI: 10.3102/0013189X08317501
Βάος, Α. (2008). Ζητήματα διδακτικής των εικαστικών τεχνών. Το καλλιτεχνικό εγχείρημα ως παιδαγωγική πράξη. Αθήνα: Τόπος.
Besson, S. & Utzinger, A. (2008). Toward European citizenship. Journal of Social Philosophy, 39(2), 187-188. DOI: 10.1111/j.1467-9833.2008.00421.x
Bîrzéa, C. (2000). Education for democratic citizenship: A lifelong learning perspective. Council of Europe. Council for Cultural Co-operation (CDCC). Project on 'Education for Democratic Citizenship'. Strasbourg, 20 June, 2000. DGIV/EDU/CIT (2000) 21.
Blandy, D. (2011). Sustainability, Participatory Culture, and the Performance of Democracy: Ascendant Sites of Theory and Practice in Art Education. Studies in Art Education, 52(3), 243-255. DOI: 10.1080/00393541.2011.11518838
Brights (2017). Πληροφοριακό κιτ για την Εκπαίδευση στην Ιδιότητα του Παγκόσμιου Πολίτη (ΕΙΠΠ) για φορείς χάραξης πολιτικής.
Chapman, L.E. (1993). Διδακτική της τέχνης: Προσεγγίσεις στην Καλλιτεχνική Αγωγή. Αθήνα: Νεφέλη.
Creswell, J. (2016). Η Έρευνα στην Εκπαίδευση: Σχεδιασμός, Διεξαγωγή και Αξιολόγηση Ποσοτικής και Ποιοτικής Έρευνας. Αθήνα: Ίων.
Desai, D. (2020). Educating for Social Change Through Art: A Personal Reckoning. Studies in Art Education, 61(1), 10-23. DOI: 10.1080/00393541.2019.1699366
Dewhurst, M. (2010). An Inevitable Question: Exploring the Defining Features of Social Justice Art Education. Art Education, 63(5), 6-13. DOI: 10.1080/00043125.2010.11519082
Doğanay, A. (2012). A Curriculum Framework for Active Democratic Citizenship Education. In Print, M., Lange, D. (Eds) Schools, Curriculum and Civic Education for Building Democratic Citizens (p.p.19-39). Rotterdam: SensePublishers. DOI: 10.1007/978-94-6209-167-2_3
Duncum, P. (2002). Visual Culture Art Education: Why, What and How. International Journal of Art Design Education, 21(1), 14–23. DOI:10.1111/1468-5949.00292
Efland, A.D. (2002). Art and Cognition: Integrating the visual arts in the curriculum. New York: Teachers College Press.
Efland, A. (1990). A history of art education. NewYork: Teachers College Press.
Eisner, E. (2002). The arts and the creation of mind. New Haven: Yale University Press.
Eisner, E.W. (1987). The Role of Discipline-Based Art Education in America's Schools. Art Education, 40(5), 6-45. DOI: 10.1080/00043125.1987.11652036
Enslin, P., & Ramírez-Hurtado, C. (2013). Artistic Education and the Possibilities for Citizenship Education. Citizenship, Social and Economics Education, 12(2), 62–70. DOI:10.2304/csee.2013.12.2.62
Epstein, A.S. & Τρίμη, Α. (2005). Εικαστικές τέχνες και μικρά παιδιά: Ενισχύοντας τους μικρούς καλλιτέχνες. Αθήνα: τυπωθήτω.
European Commission, European Education and Culture Executive Agency, Sigalas, E., De Coster, I. (2019). Εκπαίδευση για την Ιδιότητα του Πολίτη στο Σχολείο στην Ευρώπη: 2017. Publications Office.
Garber, E. (2010). Global and Local: Rethinking citizenship in art and visual culture education. Encounters in Theory and History of Education, 11, 117–133. DOI:10.24908/eoe-ese-rse.v11i0.2410
Greene, M. (1995). Releasing the imagination: Essays on education, the arts and social change. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
Hoskins, B., & Crick, R. D. (2010). Competences for Learning to Learn and Active Citizenship: different currencies or two sides of the same coin? European Journal of Education, 45(1), 121–137. DOI: http://www.jstor.org/stable/40664654
Huddleston, Τ. (2005). Teacher Training in Citizenship Education: Training for a New Subject or for a New Kind of Subject? Journal of Social Science Education, 4(3), 50-63.
Ίσαρη, Φ. & Πουρκός, Μ. (2015). Ποιοτική Μεθοδολογία Έρευνας: Εφαρμογές στην Ψυχολογία και στην Εκπαίδευση. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.
Kalin, N. M. (2017). NGO Art Education. International Journal of Art & Design Education, 37(3), 367–376. DOI: 10.1111/jade.12135
Καλογιαννάκη, Π. (2003). Πολιτική κοινωνικοποίηση και σχολείο: Συγκρίσεις, όψεις και προοπτικές. Στο Α. Καζαμίας & Ν. Πετρονικολός (Επιμ.), Παιδεία και πολίτης: Η παιδεία του πολίτη της Ελλάδας, της Ευρώπης και του κόσμου. Αθήνα: Ατραπός.
Καρακατσάνη, Δ. (2004). Εκπαίδευση και πολιτική διαπαιδαγώγηση. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Kemperl, M. (2013). Contemporary Art and Citizenship Education: The Possibilities of Cross-Curricular Links on the Level of Content. Center for Educational Policy Studies Journal, 3(1), 97-138. DOI: 10.26529/cepsj.253
Kerr, D. (2003). Citizenship Education in England: The Making of a New Subject. Journal of Social Science Education, 2, 1-10. DOI: https://doi.org/10.4119/jsse-287
Κούβου, Ο. (2010). Και όμως Διδάσκεται: οκτώ μοντέλα διδασκαλίας της τέχνης. Στο Κανελλόπουλος Π. Α. & Τσαφταρίδης Ν. (Επιμ.), Τέχνη στην Εκπαίδευση | Εκπαίδευση στην τέχνη: εξερευνήσεις του δημιουργικού ρόλου της τέχνης στην εκπαίδευση. Αθήνα: Νήσος.
Kuttner, P.J. (2015). Educating for cultural citizenship: Reframing the goals of arts education. Curriculum Inquiry, 45(1), 69-92. DOI: 10.1080/03626784.2014.980940
Kymlicka, W., & Norman, W. (1994). Return of the Citizen: A Survey of Recent Work on Citizenship Theory. Ethics, 104(2), 352–381. DOI: http://www.jstor.org/stable/2381582
Λιακοπούλου, Μ. (2010). Η παιδαγωγική επάρκεια των εκπαιδευτικών: Προϋποθέσεις & Αξιολόγηση. Θεσσαλονίκη: Ζήτη.
Lister, R. (2007). Inclusive Citizenship: Realizing the Potential. Citizenship Studies, 11(1), 49–61. DOI:10.1080/13621020601099856
Μαλαφάντης, Κ. Δ. (2020). Η τέχνη ως μέσο πολιτισμικής καλλιέργειας και εκπαίδευσης. MusEd: Μουσείο–Σχολείο–Εκπαίδευση, 1(2). DOI: https://doi.org/10.26220/mused.4178
Marshall, T.H. & and Bottomore, T. (1995). Ιδιότητα του Πολίτη και Κοινωνική Τάξη. Αθήνα: Gutenberg.
Nussbaum, M. (2002). Education for Citizenship in an Era of Global Connection. Studies in Philosophy and Education, 21, 289–303. DOI: 10.1023/A:1019837105053
Oldfield, A. (1990). Citizenship: An Unnatural Practice?. The Political Quarterly, 61, 177-187. DOI: 10.1111/j.1467-923X.1990.tb00809.x
O'Shea, K. (2003). Education for democratic Citizenship 2001-2004: A Glossary Of Terms For Education For Democratic Citizenship. Strasbourg: Council of Europe.
Salema, M.-H. (2005). Teacher and trainer training in education for democratic citizenship. Competencies, methods and processes. Journal of Social Science Education, 4(3), 39-49.
Sassen, S. (2002). Towards Post-National and Denationalized Citizenship. In: E. F. Isin, & B. S. Turner (Eds.), Handbook of Citizenship Studies (pp. 277-291). London: Sage.
Schlemmer, R. H. (2017). Socially Engaged Art Education: Defining and Defending the Practice. In L. Hersey & B. Bobick (Eds.) Handbook of Research on the Facilitation of Civic Engagement through Community Art (pp. 1-20). IGI Global. DOI: 10.4018/978-1-5225-1727-6.ch001
Silverman, M. & Elliott, D.J. (2016). Arts Education as/forArtistic Citizenship. In Elliot, D.J. , Silverman, M. & Bowman, W. (Eds.) Artistic Citizenship: Artistry, Social Responsibility, and Ethical Praxis (pp. 81-103). New York: Oxford University Press.
Tishman, S. & Palmer, P. (2007, January). Works of art are good things to think about. Paper prepared for the Evaluating the Impact of Arts and Cultural Education Conference at the Centre Pompidou, Paris
Τσιώλης, Γ. (2015). Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων: διλήμματα, δυνατότητες, διαδικασίες. Στο Γ. Πυργιωτάκης & Χρ. Θεοφιλίδης (Επιμ.), Ερευνητική Μεθοδολογία στις Κοινωνικές Επιστήμες και στην Εκπαίδευση. Συμβολή στην επιστημολογική θεωρία και την ερευνητική πράξη. Αθήνα: Πεδίο.
Turner B. S. (1993). Citizenship and Social Theory. London: Sage.
Vygotsky, L. S. (1971). Psychology of art. New York: MIT Press.
Young, I. M. (1989). Polity and Group Difference: A Critique of the Ideal of Universal Citizenship. Ethics, 99(2), 250–274. DOI: https://www.jstor.org/stable/2381434