Παράγοντες που ανάγονται σε επίπεδο σχολικής μονάδας και καθορίζουν την ενεργό συμμετοχή των μαθητών

PDF
Δημοσιευμένα: Nov 6, 2022
DOI: https://doi.org/10.12681/ppej.28220
Λέξεις-κλειδιά:
Ενεργός συμμετοχή περιβάλλον μάθησης παιδαγωγικό κλίμα ανθρώπινο δυναμικό ενδοσχολικοί παράγοντες
Ευθυμία Τσιάρα
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
https://orcid.org/0000-0003-0434-1868
Μαριγούλα Σακελλαριου
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Πέλλα Καλογιαννάκη
Πανεπιστήμιο Κρήτης
Εμμανουήλ Κόνσολας
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Περίληψη

Η σχολική μονάδα ως περιβάλλον και πεδίο μάθησης μπορεί να διαφοροποιήσει την αλληλεπίδραση των μαθητών τόσο μεταξύ τους όσο και με τον εκπαιδευτικό, αλλά και να καθορίσει την ενεργό συμμετοχή τους στη διαδικασία μάθησης. Η σχολική μονάδα διέπεται από ποικίλους παράγοντες που αναφέρονται στον σχολικό χώρο και τα προσδιοριστικά του χαρακτηριστικά, στο παιδαγωγικό κλίμα με τις διαπροσωπικές σχέσεις που σε αυτό αναπτύσσονται, καθώς και στο επίσημο αναλυτικό πρόγραμμα που εφαρμόζεται. Λαμβάνοντας υπόψη λοιπόν τους παραπάνω παράγοντες, όπως προσδιορίζονται στη διεθνή βιβλιογραφία, κρίνουμε απαραίτητο να διερευνήσουμε τις απόψεις εν ενεργεία Ελλήνων εκπαιδευτικών αναφορικά με την επίδραση που οι ενδοσχολικοί παράγοντες ασκούν στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Για τον παραπάνω σκοπό πραγματοποιήσαμε ημιδομημένες ατομικές συνεντεύξεις σε δείγμα 95 εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Για τον σχεδιασμό των συνεντεύξεων υιοθετήσαμε το μοντέλο οργάνωσης και λήψης συνέντευξης της Creswell (2008), ενώ για τη διεξαγωγή τους χρησιμοποιήσαμε οδηγό συνέντευξης με 198 ερωτήσεις ανοιχτού και κλειστού τύπου. Πρόκειται για μια διετή έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις κατά τα διδακτικά έτη 2017-18 και 2019-2020. Τα αποτελέσματα από την ποσοτική και ποιοτική (επαγωγική ανάλυση δεδομένων) ανάλυση των δεδομένων δείχνουν ότι οι εκπαιδευτικοί του δείγματος αναγνωρίζουν ότι η σχολική μονάδα ως σύνολο ενδοσχολικών παραγόντων που τη διέπουν καθορίζει σημαντικά τα επίπεδα ενεργού συμμετοχής που οι μαθητές επιδεικνύουν. Οι  συνεντευξιαζόμενοι, αν και προσδίδουν υψηλή σημαντικότητα στο παιδαγωγικό κλίμα και στο ανθρώπινο δυναμικό που στελεχώνει τη σχολική μονάδα, και ακολούθως στις κτιριακές υποδομές και το διαθέσιμο εποπτικό υλικό, αναγνωρίζουν ότι ο συνδυασμός των διάφορων ενδοσχολικών παραγόντων διαμορφώνουν εν τέλει την ενεργό συμμετοχή των μαθητών.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ διατίθενται με άδεια Creative Commons 3.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο). To Εργαστήριο Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών  έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Εργαστηρίου Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικά Συγγραφέων
Ευθυμία Τσιάρα, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Νηπιαγωγός , Medu, διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, 

Μαριγούλα Σακελλαριου, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Καθηγήτρια  Π.Τ.Ν Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Πέλλα Καλογιαννάκη, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης,

Εμμανουήλ Κόνσολας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Καθηγητής Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ. Πανεπιστημίου Αιγαίου,

Αναφορές
Ali, M. M., & Hassan, N. (2018). Defining concepts of student engagement and factors contributing to their engagement in schools, Creative Education, 9, 2161-2170. https://doi.org/10.4236/ce.2018.914157
Brewster, C., & Fager, J. (2000). Increasing student engagement and motivation: from time on task to homework. Northwest regional educational laboratory. http://www.nrel.org/request/oct00/textonly.html .
Bryman, Α. (2017). Μέθοδοι Κοινωνικής Έρευνας (Α. Αϊδίνης, Επιμ., Π. Σακελλαρίου, Μτφρ.). Gutenberg.
Γκέσιου, Γ. (2019). Η παιδαγωγική αναδιαμόρφωση των υπαίθριων περιβαλλόντων του νηπιαγωγείου σε τόπους μάθησης και παιχνιδιού μέσω συμμετοχικών προσεγγίσεων [Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων]. https://freader.ekt.gr/eadd/index.php?doc=46111&lang=el
Cavanagh, R. (2012a). Associations between the classroom learning environment and student engagement in learning 1: A Rasch Model Approach. ED542253 https://eric.ed.gov/?id=ED542253
Cavanagh, R. (2012). Engagement in classroom learning: Ascertaining the proportion of students who have a balance between what they can do and what they are expected to do. In AARE 2012 Conference Proceedings & Program (pp. 1-8). Australian Association for Research in Education (AARE).
Cavanagh, R. (2015). A unified model of student engagement in classroom learning and classroom learning environment: one measure and one underlying construct. Learning Environments Research, 18(3), 349-361.
Cohen, L., & Manion, L. (1994). Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας (Χ. Μητσοπούλου & Μ. Φιλόπουλου, Μτφρ.). Μεταίχμιο.
Creswell, J. W. (2008). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. SAGE Publications.
Dunleavy, J., & Milton, P. (2009). What did you do in school today? Exploring the concept of student engagement and its implications for teaching and learning in Canada. Canadian Education Association (CEA), 1-22.
Findlay L. (2013). A qualitative investigation into student and teacher perceptions of motivation and engagement in the secondary mathematics classroom [Honours thesis, Avondale College of Higher Education].
Fontana, A., & Frey, J. H. (2000). The interview: From structured questions to negotiated text. In K. Denzin & Y.S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research (2nd ed.) (pp. 645-672). Sage Publications, Inc.
Fredericks, J. A., Blumenfeld, P. C., & Paris, A. H. (2004). School engagement: Potential of the concept, state of the evidence. Review of Educational Research, 74, 59 – 109.
Fullarton, S. (2002). Student engagement with school: individual and school-level influences. LSAY Research Reports. ED470798 https://eric.ed.gov/?id=ED470798 p. 59
Harbaugh, A., & R. Cavanagh. (2012). Associations between the classroom learning environment and student engagement in learning 2: Α structural equation modeling approach. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED542256.pdf
Hart, S., Stewart, K., & Jimerson, S. (2011). The student engagement in Schools Questionnaire (SESQ) and the Teacher Engagement Report Form-New (TERF-N): Examining the preliminary evidence. Contemporary School Psychology, 15, 67-79.
Haski, H., & Barnett, D. (2010). Increasing Student Engagement and Embedded Learning Opportunities in Early Literacy -Instruction at an Urban Preschool through Teacher Instructional Support and Feedback. A dissertation submitted to the Graduate School of the University of Cincinnati.
Jacobsen,D., Eggen, P., & Kauchak, D. (2009). Mέθοδοι διδασκαλίας: ενίσχυση παιδιών από το νηπιαγωγείο έως το λύκειο. (Επιμ.) Μ. Σακελλαρίου & Μ. Κόνσολας. (Μτφρ. Ρ.Λαμπρέλλη). Διάδραση.
Καλογιαννάκη, Π. (2011). Συγκριτική Παιδαγωγική: επιστημολογικά και μεθοδολογικά ζητήματα- κύριοι εκπρόσωποι. Ίων.
Ling, S., & Barnett, D. (2013). Increasing preschool student engagement during group learning activities using a group contingency. Topics in Early Childhood Special Education, 33, 186-196.
Lodico, M., Spaulding, D., & Voegtle, K. (2010). Methods in educational research: From theory to practice. John Wiley & Sons inc.
Νάτσια, Ε. (2018). Απόψεις νηπιαγωγών για την ποιότητα των αναλυτικών προγραμμάτων προσχολικής εκπαίδευσης [Μεταπτυχιακή Εργασία, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων].
NAEYC (2005). Early Childhood Program Standards. NAEYC Publishing. http://www.neyc.org/accrediation/performancecriteria/program standards.html.
NAEYC (2009). Position statements on curriculum, assessment, and program evaluation. NAEYC Publishing. Retrieved from: http://www.naeyc.org/positionstatements/cape.
Oliveras-Ortiz, Y. Bouillion, D & Asbury, L (2017).The Impact of Learning Environments on Student Engagement. VLK Architects.
OECD (2006). Starting strong ІІ: Early childhood education and care. OECD Publishing. http://www.oecdilibrary.org/education/starting-strong-іі 9789264035461-en
OECD (2011). Starting Strong ΙΙΙ: A Quality Toolbox for Early Childhood Education and Care Designing and implementing curriculum and standards. OECD Publishing. DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264123564-5-en.
OECD (2012). Starting Strong Ш. A Quality Tool Box for Early Childhood Education. OECD Publishing. https://www.oecd.org/education/school/startingstrongiii-aqualitytoolboxforearlychildhoodeducationandcare.htm
Riley, D., San Juan, R., Klinkner J, & Ramminger, A. (2018). Κοινωνική και Συναισθηματική Ανάπτυξη στην Προσχολική Αγωγή και Εκπαίδευση. Συνδέοντας τις δομές με την επιστήμη και την πρακτική. (Μ. Σακελλαρίου, Επίμ). Πεδίο.
Rentzou, K., & Sakellariou, M. (2013). Researcher’s and parents’ perspectives on quality of care and education. Early Child Development and Care, 183 (2), 294-307.
Roopnarine, J. & Johnson, J. (2019). Ποιοτικά Προγράμματα για την Εκπαίδευση της πρώιμης Παιδικής και της Νηπιακής Ηλικίας: Μια Τεκμηριωμένη Διαδρομή 25 Ετών. (Επιμ.) Μ., Κόνσολας, & Ν. Ανδρεαδάκης. Παπαζήση.
Σακελλαρίου, Μ. (2008). Συνεργασία οικογένειας και νηπιαγωγείου. Εκδόσεις ιδίας.
Σακελλαρίου, Μ. Ι. (2012). Εισαγωγή στη διδακτική της παιδαγωγικής εργασίας του νηπιαγωγείου: θεωρητικές προσεγγίσεις και διδακτικές εφαρμογές. Γιαχούδη.
Σακελλαρίου, Μ., Αναγνωστοπούλου, Ρ., & Στράτη, Γ. (2015). Διερεύνηση των απόψεων, των πεποιθήσεων και των υιοθετημένων πρακτικών παιδαγωγών προσχολικής ηλικίας για τις τάξεις «της χαράς» Εισήγηση στο Διεθνές Συμπόσιο με θέμα «Παιδαγωγική της χαράς. Προς ένα αντισυμβατικό σχολείο».
Σακελλαρίου, Μ., Βάσση, Χ., Γκέσιου, Γ., & Τσιάρα, Ε. (2016). Από την ενεργητική συμμετοχή και τον συμμετοχικό σχεδιασμό των χώρων μάθησης στη διαμόρφωση του ενεργού πολίτη. «Ερευνώντας τον κόσμο του παιδιού, 15, 48-61.
Σακελλαρίου, Μ., & Γκέσιου, Γ. (2015). Η διερεύνηση της μάθησης στους υπαίθριους σχολικούς χώρους. Οι εξωτερικοί χώροι των νηπιαγωγείων, ως παιδαγωγικά εργαλεία για το παιχνίδι, την ανάπτυξη και τη μάθηση των παιδιών. Μία συγκριτική ερευνητική προσέγγιση μεταξύ δύο ευρωπαϊκών πόλεων, Νάουσα (Ελλάδα) και Innsbruck (Austria). Στο Ε. Γουργιώτου & Κ. Α. Ουγγρίνης (Επιμ.), Αρχιτεκτονικές και εκπαιδευτικές παρεμβάσεις για τη δημιουργία τόπων μάθησης στο νηπιαγωγείο (σσ. 227-254). Δίσιγμα.
Σακελλαρίου, Μ., & Τσιάρα, Ε. (2017). Ενεργητική συμμετοχή των μαθητών στη διαδικασία μάθησης. Αίτημα των εκπαιδευτικών για επιμόρφωση πάνω σε μαθητοκεντρικές στρατηγικές διδασκαλίας. Πρακτικά του 11ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ο.Μ.Ε.Ρ. Ελλάδος-ΤΕΑΠΥ-ΕΚΠΑ «Από εδώ και από παντού εκπαιδευτικές αλλαγές και παιδαγωγικές πρακτικές για ένα ανοιχτό σχολείο (σ. 554-565).
Sakellariou, M., & Tsiara, E. (2019). Teachers’ perspectives on constructivist teaching strategies that enhance student engagement in preschool settings. Proceedings of the 2nd International Academic Conference on Humanities and Social Science. Rome, 17-19 February. Retrieved from: http://www.dpublication.com/abstract-of-2nd-iachss/iachss-22-132/
Sakellariou, M., & Tsiara, E. (2017). Greek teachers’ perceptions οf their role as a key factor in preschoolers’ engagement. Proceedings of 69 World Assembly αnd International Conference“Early Childhood Relationships: The Foundation for a Sustainable Future”. Opatija, Croatia 19 - 24 June. Retrieved from: http://omep.hr/assets/zbornik.pdf#page=315
Scott-Webber, L. Konyndyk, R., & Denison, M. (2019a). POE: Understanding innovative learning places and their impact on student academic engagement—index 6–8 ‘alpha’ survey developments. Journal of Education and Learning, 8(5), 31-56. DOI:10.5539/jel.v8n5p31
Scott-Webber, L., Konyndyk, R., & French, A. (2019b). Developing instruments: Student academic engagement levels and satisfaction with school design. European Scientific Journal, 15(1), 325. DOI:10.19044/esj.2019.v15n1p325
Skinner, E., & Belmont, M. (1993). Motivation in the classroom: Reciprocal effects of teacher behaviour and student engagement across the school year. Journal of Educational Psychology, 85(4), 571-581.
Skinner, E., & Pitzer, J. (2012). Developmental dynamics of engagement, coping, and everyday resilience. In S. Christenson, A. Reschly, & C. Wylie (Eds.), The Handbook of research on student engagement (pp. 21-45). New York: Springer Science.
Τσιάρα, Ε. (2021). Απόψεις των εκπαιδευτικών προσχολικής και πρωτοσχολικής αγωγής σχετικά με τις στρατηγικές & πρακτικές διδασκαλίας που ενισχύουν την ενεργό συμμετοχή των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία [Διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων].
Tarabini, A., Curran, M., Montes A., & Parcerisa, L. (2019). Can educational engagement prevent Early School Leaving? Unpacking the school’s effect on educational success. Educational Studies, 45(2), 226-241. DOI: 10.1080/03055698.2018.1446327
Williford, A., Maier, M., Downer, J., Carter, L., & Sanger, C. (2013). Understanding how children's engagement and teachers' interactions combine to predict school readiness. Journal of Applied Developmental Psychology, 34(6), 299–309, DOI:10.1016/j.appdev.2013.05.002