Αντιληπτή γονική αποδοχή/απόρριψη, νοερή απεικόνιση της δράσης και γνωστική ευελιξία σε παιδιά 9-11 ετών
Δημοσιευμένα:
Nov 26, 2025
Λέξεις-κλειδιά:
Αναπαράσταση του εαυτού- σε-δράση, Αντιληπτή γονική αποδοχή/απόρριψη, Γνωστική ευελιξία, Εκτελεστικές λειτουργίες, Ιχνογράφημα “Person Picking an Apple from a Tree (PPAT)”, Οπτικοκινητική ιχνηλάτηση / Δοκιμασία μετατόπισης της προσοχής (Trail Making Test), Προεφηβεία
Περίληψη
Ο τρόπος που τα παιδιά αντιλαμβάνονται τη γονική φροντίδα καθώς και η αυτοαντίληψή τους επιδρούν σημαντικά στη γνωστική τους ανάπτυξη και ειδικότερα στην ανάπτυξη των εκτελεστικών λειτουργιών. Ένα υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον βοηθάει τα παιδιά να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους και να αναπτύξουν την ικανότητά τους για μετατόπιση της προσοχής κατά τη διάρκεια ενός γνωστικού έργου. Μία ζεστή γονικότητα φαίνεται να προβλέπει θετικά όλες τις εκτελεστικές λειτουργίες κατά την παιδική ηλικία. Αντιθέτως, αρνητικές οικογενειακές εμπειρίες μπορεί να οδηγήσουν σε πιο άκαμπτη αυτοαντίληψη και λιγότερη γνωστική ευελιξία. Στην παρούσα μελέτη διερευνήθηκε η γνωστική ευελιξία σε σχέση με την αντιληπτή γονική αποδοχή/απόρριψη και την αναπαράσταση του εαυτού-σε-δράση, σε δείγμα 76 προεφήβων (38 κοριτσιών) ηλικίας 9-11 ετών. Ως προς τη γνωστική ευελιξία αξιολογήθηκε η λειτουργία μετατόπισης της προσοχής μέσω της δοκιμασίας οπτικοκινητικής ιχνηλάτησης (Trail Making Test). Η αντιληπτή γονική αποδοχή/απόρριψη αξιολογήθηκε με το ερωτηματολόγιο Parental Acceptance/Rejection Questionnaire (PARQ-child version). Τέλος, η αναπαράσταση του εαυτού-σε-δράση αξιολογήθηκε μέσα από το ιχνογράφημα Person Picking an Apple from a Tree (PPAT). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αντιληπτή γονική απόρριψη σχετίζεται αρνητικά με την ικανότητα απεικόνισης του εαυτού-σε-δράση και με τη γνωστική ευελιξία. Η εγγύτητα του στόχου φαίνεται να ρυθμίζει τη σχέση μεταξύ μητρικής εχθρότητας/επιθετικότητας και αναπαράστασης του δρώντος εαυτού. Επιπλέον, τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι μόνο η εγγύτητα του στόχου συσχετίζεται θετικά με τη γνωστική ευελιξία των παιδιών.
Λεπτομέρειες άρθρου
- Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
-
Λυσιόβα Α., & Τσούρτου Β. (2025). Αντιληπτή γονική αποδοχή/απόρριψη, νοερή απεικόνιση της δράσης και γνωστική ευελιξία σε παιδιά 9-11 ετών. Preschool and Primary Education, 13(2), 160–178. https://doi.org/10.12681/ppej.40051
- Ενότητα
- Άρθρα
Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.
Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ διατίθενται με άδεια Creative Commons 3.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο). To Εργαστήριο Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Εργαστηρίου Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Andrews, K., Dunn, J. R., Prime, H., Duku, E., Atkinson, L., Tiwari, A., & Gonzalez, A. (2021). Effects of household chaos and parental responsiveness on child executive functions: a novel, multi-method approach. BMC Psychology, 9(1), 1-14. https://doi.org/10.1186/s40359-021-00651-1
Barkley, R. A. (2012). Executive functions: What they are, how they work, and why they evolved. Guilford Press.
Bat Or, M., Ishai, R., and Levi, N. (2014). Validating PPAT's symbolic meanings of emotional and cognitive functioning among children. Arts Psychotherapy, 41, 309-319. https://doi.org/10.1016/j.aip.2014.05.001
Bat-Or, M., Ishai, R., & Levi, N. (2016). Symbolic content and narrative aspects in PPAT (Person Picking an Apple from a Tree) drawings rating systems : SC-PPAT & NA-PPAT.
Bat Or, M., Papadaki, A., Shalev, O., & Kourkoutas, E. (2018). Associations between perception of parental behavior and “Person Picking an Apple from a Tree” drawings among children with and without Special Educational Needs (SEN). Frontiers in Psychology, 9, 1613, 1-13. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.01613
Bernier, A., Carlson, S. M., Deschênes, M., & Matte‐Gagné, C. (2012). Social factors in the development of early executive functioning: A closer look at the caregiving environment. Developmental Science, 15(1), 12-24. https://doi.org/10.1111/j.1467-7687.2011.01093.x
Blair, C., & Raver, C. C. (2012). Child development in the context of adversity: experiential canalization of brain and behavior. The American Psychologist, 67(4), 309-318. https://doi.org/10.1037/a0027493
Blair, C., Raver, C. C., & Berry, D. J. (2014). Two approaches to estimating the effect of parenting on the development of executive function in early childhood. Developmental Psychology, 50(2), 554-565
Blanke, O. (2012). Multisensory brain mechanisms of bodily self-consciousness. Nature Reviews Neuroscience, 13(8), 556-571. https://doi.org/10.1038/nrn3292
Boulanger-Bertolus, J., White, A. M., & Debiec, J. (2017). Enduring Neural and Behavioral Effects of Early Life Adversity in Infancy: Consequences of Maternal Abuse and Neglect, Trauma and Fear. Current Behavioral Neuroscience Reports, 4(2), 107-116. https://doi.org/10.1007/s40473-017-0112-y
Brieant, A., Holmes, C. J., Deater-Deckard, K., King-Casas, B., & Kim-Spoon, J. (2017). Household chaos as a context for intergenerational transmission of executive functioning. Journal of adolescence, 58, 40-48. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2017.05.001
Calkins, S. D. (2004). Early attachment processes and the development of emotional self-regulation. In R. F. Baumeister & K. D. Vohs (Eds.), Handbook of self-regulation: Research, theory, and applications (pp. 324–339). The Guilford Press.
Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences, 2nd Edition. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Cook, A., Spinazzola, J., Ford, J., Lanktree, C., Blaustein, M., Cloitre, M., ... & Mallah, K. (2017). Complex trauma in children and adolescents. Psychiatric Αnnals, 35(5), 390-398. https://doi.org/10.3928/00485713-20050501-05
Corrigan, J. D. & Hinkeldey, N. S. (1987). Relationships between parts A and B of the Trail Making Test. Journal of Clinical Psychology, 43(4), 402-409. https://doi.org/10.1002/1097-4679(198707)43:4<402::AID-JCLP2270430411>3.0.CO;2-E
Damasio, A. (2010). Self comes to mind: Constructing the conscious brain. New York: Random House.
Deák, G. O., & Wiseheart, M. (2015). Cognitive flexibility in young children: General or task-specific capacity? Journal of Experimental Child Psychology, 138, 31-53. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2015.04.003
DePrince, A. P., Weinzierl, K. M., & Combs, M. D. (2009). Executive function performance and trauma exposure in a community sample of children. Child abuse & neglect, 33(6), 353–361. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2008.08.002
Diamond, A. (2013). Executive functions. Annual Review of Psychology, 64, 135-168.
Duval, S., & Wicklund, R. A. (1972). A theory of objective self awareness. Academic Press.
Fatima, S., Sheikh, H., & Ardila, A. (2016). Association of parent-child relationships and executive functioning in South Asian adolescents. Neuropsychology, 30(1), 65-74.
Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A.-G., & Buchner, A. (2007). G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39, 175-191. https://doi.org/10.3758/BF03193146
Frankenhuis, W. E., Young, E. S., & Ellis, B. J. (2020). The hidden talents approach: Theoretical and methodological challenges. Trends in Cognitive Sciences, 24(7), 569-581.
Friedrich, H. C., & Herzog, W. (2010). Cognitive-behavioral flexibility in anorexia nervosa. Behavioral Neurobiology of Eating Disorders, 111-123. https://doi.org/10.1007/7854_2010_83
Fröber, K., & Dreisbach, G. (2016). How sequential changes in reward magnitude modulate cognitive flexibility: Evidence from voluntary task switching. Journal of Experimental Psychology. Learning, Memory, and Cognition, 42(2), 285-295. https://doi.org/10.1037/xlm0000166
Geurts, H. M., Corbett, B., & Solomon, M. (2009). The paradox of cognitive flexibility in autism. Trends in Cognitive Sciences, 13(2), 74-82. https://doi.org/10.1016/j.tics.2008.11.006
Giotsa, A., & Touloumakos, A. K. (2014). Perceived parental acceptance and psychological adjustment: The moderating role of parental power and prestige among Greek pre-adolescents. Cross-Cultural Research, 48(3), 250-258. https://doi.org/10.1177/1069397114528300
Goodnow, J. (1988). Τα παιδιά σχεδιάζουν. Εικόνα του χαρακτήρα τους και της πνευματικής τους ανάπτυξης. Αθήνα: Π. Κουτσουµπός Α.Ε.
Guare, R. (2014). Context in the development of executive functions in children. Applied Neuropsychology: child, 3(3), 226-232. https://doi.org/10.1080/21622965.2013.870015
Ionescu, T. (2017). When Is a Cognitive System Flexible? The Variability-Stability-Flexibility Pattern on the Way to Novel Solutions. Avant, 8 (Special issue), 255-264.
Isen, A. M., & Daubman, K. A. (1984). The influence of affect on categorization. Journal of Personality and Social Psychology, 47(6), 255-264. https://doi.org/10.26913/80s02017.0111.0023
Kagan, J. (1977). The child in the family. Daedalus, 33-56.
Kavanaugh, B. C., Dupont-Frechette, J. A., Jerskey, B. A., & Holler, K. A. (2017). Neurocognitive deficits in children and adolescents following maltreatment: Neurodevelopmental consequences and neuropsychological implications of traumatic stress. Applied Neuropsychology: Child, 6(1), 64-78.https://doi.org/10.1080/21622965.2015.1079712
Kerns, K. A., Brumariu, L. E., & Seibert, A. (2011). Multi-method assessment of mother-child attachment: Links to parenting and child depressive symptoms in middle childhood. Attachment & Human Development, 13(4), 315-333. https://doi.org/10.1080/14616734.2011.584398
Kuhn, D., & Phelps, E. (1982). The development of problem-solving strategies. Advances in child development and behavior, 17, 1-44. https://doi.org/10.1016/S0065-2407(08)60356-0
Lapan, C., & Boseovski, J. J. (2017). When peer performance matters: Effects of expertise and traits on children's self‐evaluations after social comparison. Child Development, 88(6), 1860. https://doi.org/10.1111/cdev.12941
Leach, C. W., & Cidam, A. (2015). When is shame linked to constructive approach orientation? A meta-analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 109(6), 983-1002. https://doi.org/10.1037/pspa0000037
LeDoux, J. E. (2000). Emotion circuits in the brain. Annual review of neuroscience, 23(1), 155-184.
Lianos, P. G. (2015). Parenting and social competence in school: The role of preadolescents' personality traits. Journal of Adolescence, 41, 109-120.
Logue, S. F., & Gould, T. J. (2014). The neural and genetic basis of executive function: attention, cognitive flexibility, and response inhibition. Pharmacology Biochemistry and Behavior, 123, 45-54.https://doi.org/10.1016/j.pbb.2013.08.007
Longo, M. R., Schüür, F., Kammers, M. P., Tsakiris, M., & Haggard, P. (2008). What is embodiment? A psychometric approach. Cognition, 107(3), 978-998
Malarbi, S., Abu-Rayya, H. M., Muscara, F., & Stargatt, R. (2017). Neuropsychological functioning of childhood trauma and post-traumatic stress disorder: A meta-analysis. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 72, 68-86.
Masten, A. S., & Reed, M. G. J. (2002). Resilience in development. Handbook of positive psychology, 74 - 88.https://doi.org/10.1093/oso/9780195135336.003.0006
McLaughlin, K. A., Sheridan, M. A., Tibu, F., Fox, N. A., Zeanah, C. H., & Nelson III, C. A. (2015). Causal effects of the early caregiving environment on development of stress response systems in children. Proceedings of the National Academy of Sciences, 112(18), 5637.https://doi.org/10.1073/pnas.1423363112
Medina, A. M., Margolin, G., & Wilcox, R. R. (2000). Family hostility and children's cognitive processes. Behavior Therapy, 31(4), 667-684.https://doi.org/10.1016/S0005-7894(00)80037-4 https://doi.org/10.1016/S0005-7894(00)80037-4
Mittal, C., Griskevicius, V., Simpson, J., Sung, S., & Young, E. S. (2015). Cognitive adaptations to stressful environments: When childhood adversity enhances adult executive function. Journal of Personality and Social Psychology, 109(4), 604-621.
Niditch, L. A., & Varela, R. E. (2012). Perceptions of parenting, emotional self-efficacy, and anxiety in youth: Test of a mediational model. In Child & Youth Care Forum 41 (1), 21-35. Springer US. https://doi.org/10.1007/s10566-011-9150-x
Op den Kelder, R., Van den Akker, A. L., Geurts, H. M., Lindauer, R. J., & Overbeek, G. (2018). Executive functions in trauma-exposed youth: A meta-analysis. European Journal of Psychotraumatology, 9(1), 1-25 https://doi.org/10.1080/20008198.2018.1450595
Park, J. S., Damme, K. S., Kuhney, F. S., & Mittal, V. A. (2022). Anxiety symptoms, rule learning, and cognitive flexibility in non-clinical psychosis. Scientific reports, 12(1), 5649.
Partington, J. E., & Leiter, R. G. (1949). Partington's Pathways Test [Database record]. APA PsycTests. https://doi.org/10.1037/t66320-000
Patwardhan, I., Nelson, T. D., McClelland, M. M., & Mason, W. A. (2021). Childhood cognitive flexibility and externalizing and internalizing behavior problems: Examination of prospective bidirectional associations. Research on child and adolescent psychopathology, 49, 413-427. https://doi.org/10.1007/s10802-020-00757-x
Qu, L., & Zelazo, P. D. (2007). The facilitative effect of positive stimuli on 3-year-olds' flexible rule use. Cognitive Development, 22(4), 456-473. https://doi.org/10.1016/j.cogdev.2007.08.010
Rohner, R. P. (2016). Introduction to interpersonal acceptance-rejection theory (IPARTheory) and evidence. Online Readings in Psychology and Culture, 6(1), 1-40.
Rohner, R.P. (2017). Η συναισθηματική ζεστασιά. Τα θεμέλια της θεωρίας της γονεϊκής αποδοχής - απόρριψης. (Α. Γρίβα, μετάφρ.). Αθήνα: Gutenberg
Rohner, R. P., Filus, A., Melendez-Rhodes, T., Kuyumcu, B., Machado, F., Roszak, J., ... & Ashdown, B. K. (2019). Psychological Maladjustment Mediates the Relation Between Remembrances of Parental Rejection in Childhood and Adults' Fear of Intimacy: A Multicultural Study. Cross-Cultural Research, 53 (5), 508-542. https://doi.org/10.1177/1069397118822992
Rohner, R. P., & Khaleque, A. (2010). Testing central postulates of parental acceptance‐rejection theory (PARTheory): A meta‐analysis of cross‐cultural studies. Journal of Family Theory & Review, 2(1), 73-87. https://doi.org/10.1111/j.1756-2589.2010.00040.x
Rohner, R. P., Khaleqye, A., Cournoyer, D. E., (2008). Parental Acceptance‐Rejection: Theory, Methods, Cross‐Cultural Evidence, and Implications. Journal of the Society for the Psychological Anthropology, 33(3), 299-334. https://doi.org/10.1525/eth.2005.33.3.299
Rohner, R. P., & Lansford, J. E. (2017). Deep Structure of the Human Affectional System: Introduction to Interpersonal Acceptance-Rejection Theory. Journal of Family Theory & Review, 9(4), 426-440. https://doi.org/10.1111/jftr.12219
Roebers, C. M., Cimeli, P., Röthlisberger, M., & Neuenschwander, R. (2012). Executive functioning, metacognition, and self-perceived competence in elementary school children: An explorative study on their interrelations and their role for school achievement. Metacognition and Learning, 7(3), 151-173. https://doi.org/10.1007/s11409-012-9089-9
Salehinejad, M. A., Ghanavati, E., Rashid, M. H. A., & Nitsche, M. (2021). Hot and Cold Executive Functions in the Brain: A Prefrontal-cingular Network. Brain and Neuroscience Advances, 5, 1-19. https://doi.org/10.1177/23982128211007769
Shallice, T. (1990). From neuropsychology to mental structure. New York: Cambridge University Press.
Siegel, D. J. (1999). The developing mind: Toward a neurobiology of interpersonal experience. Guilford Press.
Shaver, P. R., & Mikulincer, M. (2010). New directions in attachment theory and research. Journal of Social and Personal Relationships, 27(2), 163-172.
Star, J. R., & Seifert, C. (2006). The development of flexibility in equation solving. Contemporary Educational Psychology, 31(3), 280-300. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2005.08.001
Stoeber, J., & Otto, K. (2006). Positive conceptions of perfectionism: Approaches, evidence, challenges. Personality and Social Psychology Review, 10(4), 295-319
Strathearn, L. (2011). Maternal neglect: oxytocin, dopamine and the neurobiology of attachment. Journal of Νeuroendocrinology, 23(11), 1054-1065. https://doi.org/10.1111/j.1365-2826.2011.02228.x
Street, B. V. (Ed.). (2001). Literacy and Development: Ethnographic Perspectives. Psychology Press.
Stright, A. D., Gallagher, K. C., & Kelley, K. (2008). Infant temperament moderates relations between maternal parenting in early childhood and children's adjustment in first grade. Child development, 79(1), 186-200. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2007.01119.x
Tangney, J. P., Baumeister, R. F., & Boone, A. L. (2004). High self‐control predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success. Journal of Personality, 72(2), 271-324. https://doi.org/10.1111/j.0022-3506.2004.00263.x
Tsaousis, I., Mascha, K., & Giovazolias, T. (2012). Can parental bonding be assessed in children? Factor structure and factorial invariance of the Parental Bonding Instrument (PBI) between adults and children. Child Psychiatry & Human Development, 43(2), 238-253. https://doi.org/10.1007/s10578-011-0260-3
Vandierendonck, A., Liefooghe, B., & Verbruggen, F. (2010). Task switching: interplay of reconfiguration and interference control. Psychological Βulletin, 136(4), 601.
Westendorp, M., Hartman, E., Houwen, S., Huijgen, B. C., Smith, J., & Visscher, C. (2014). A longitudinal study on gross motor development in children with learning disorders. Research in developmental disabilities, 35(2), 357-363. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2013.11.018
Wigren, J. (1994). Narrative Compltion in the treatment of trauma. Psychotherapy: Theory Research/Practice/Training, 31(3), 415-423. https://doi.org/10.1037/0033-3204.31.3.415
Wolf, B.M., Herrmann, M., & Brandstätter, V. (2018). Self-efficacy vs. action orientation: Comparing and contrasting two determinants of goal setting and goal striving. Journal of Research in Personality, 73, 35-45. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2017.11.001
Wu, X., Zhang, L., Yang, R., Zhu, T., Xiang, M., & Wu, G. (2022). Parents can't see me, can peers see me? Parental phubbing and adolescents' peer alienation via the mediating role of parental rejection. Child Abuse & Neglect, 132, 1-12.
Zalonis, E., Kararizou, N. I. Triantafyllou, E. Kapaki, S. Papageorgiou, P. Sgouropoulos & D. Vassilopoulos (2008). A Normative Study of the Trail Making Test A and B in Greek Adults, The Clinical Neuropsychologist, 22(5), 842-850. DOI: 10.1080/13854040701629301
