Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Ειδική Αγωγή. Η περίπτωση των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης το έτος 2018-19

PDF
Δημοσιευμένα: Dec 21, 2023
DOI: https://doi.org/10.12681/ees.33142
Μαριάννα Καλαϊτζιδάκη
Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Κρήτης
https://orcid.org/0000-0003-4073-1230
Ροδάνθη Λυράκη
Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Περίληψη

Τα πλεονεκτήματα από τη συμμετοχή μαθητών/τριών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (ε.ε.α.) και αναπηρία σε προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΕ) καθιστούν σημαντική τη συμμετοχή τους σε αυτά. Στην Ελλάδα, βασικός θεσμός στην ΠΕ είναι τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ), νυν Κέντρα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (ΚΕΠΕΑ), που σχεδιάζουν και υλοποιούν εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολεία. Σκοπός της παρούσας ποσοτικής έρευνας που υλοποιήθηκε την περίοδο της πανδημίας, ήταν να καταγράψει πρακτικές, δεδομένα και απόψεις σχετικά με τη συμμετοχή μαθητών και μαθητριών με ε.ε.α και αναπηρία στα προγράμματα των 53 ΚΠΕ που υπήρχαν στη χώρα. Το ερωτηματολόγιο, απευθυνόμενο στους Υπεύθυνούς τους, είχε, μεταξύ άλλων, ερωτήσεις για την ειδίκευση της παιδαγωγικής ομάδας στην ειδική αγωγή, αν προσφέρονται διαφοροποιημένα προγράμματα για μαθητές/τριες ειδικής αγωγής, περιπτώσεις μαθητών που τους έχουν επισκεφτεί, την προετοιμασία του ΚΠΕ πριν την επίσκεψη του σχολείου, την προσβασιμότητα των υποδομών και των προγραμμάτων, καθώς και ερωτήσεις για τις αντιλήψεις των Υπευθύνων για τη συμπερίληψη. Απάντησαν 34 ΚΠΕ από όλες τις περιφέρειες της χώρας. Θετικό εύρημα η διαπίστωση ότι πολλά ΚΠΕ καταβάλλουν προσπάθειες στον τομέα αυτό, ενώ άλλα, αν και αναγνωρίζουν αυτή τη σημασία, χρειάζονται περαιτέρω δράση και κρατική υποστήριξη για απόκτηση αναγκαίου εξοπλισμού, πλήρη προσβασιμότητα των υποδομών και επιμόρφωση της παιδαγωγικής ομάδας.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Articles
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς διατηρούν τα πνευματικά δικαιώματα και παρέχουν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης μαζί με την αδειοδότηση της εργασίας με CC-BY-NC-SA, που επιτρέπει σε άλλους να μοιράζονται αυτή την εργασία με αναγνώριση του συγγραφικού δικαιώματος και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Αμπράζης, Α. (2014). Η Περιβαλλοντική εκπαίδευση σε μαθητές με νοητική αναπηρία. Μια εφαρμογή στο ΕΕΕΕΚ Φλώρινας. Μεταπτυχιακή εργασία ειδίκευσης. Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών. Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
Βλάχου, Α. (2023). Εισαγωγικό σημείωμα: ζητήματα ενταξιακής εκπαίδευσης. Στο Graham, L. (Eπιμ). Ενταξιακή εκπαίδευση για τον 21ο αιώνα (σσ. 11-26). Αθήνα: Πεδίο.
Γάγαλης, Δ. (2020). Η αξιολόγηση των κέντρων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Μάιος – Οκτώβρης 2016. Μια μελέτη περίπτωσης. Πρακτικά 8ου Πανελληνίου Διαδικτυακού Συνεδρίου ΠΕΕΚΠΕ, 11-13 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε από:https://www.peekpemagazine.gr/sites/default/files/conferences/attachments/8o_synedrio.pdf
Γιαννίρης, Κ. (2012). Έρευνα για τα 20 χρόνια περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Πρακτικά 6ου Πανελληνίου Συνεδρίου της ΠΕΕΚΠΕ, Θεσσαλονίκη 30 Νοεμβρίου, 1 & 2 Δεκεμβρίου, 2012. Ανακτήθηκε από: http://www.kpe.gr/new/sinedria/6_congress/proceedings/2_Educational_Research/75_Gianniris.pdf
Cohen, L., Manion, L.& Morrison, K. (2008). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Δημακοπούλου, Μ. (2010). Περιβαλλοντική εκπαίδευση και ειδική αγωγή στο σημερινό σχολείο: κοινοί ορίζοντες. Πρακτικά 5ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε. Ιωάννινα, 26-28 Νοεμβρίου, 2010. Ανακτήθηκε από: http://www.kpe.gr/new/index.php/p-e-ek-p-e/5o-panellinio-synedrio
Δημητρίου, Α. (2005). Η περιβαλλοντική εκπαίδευση ως μέσο για την ανάπτυξη της συνεργασίας των λαών, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ειρήνη και τον πολιτισμό. Στο Α. Γεωργόπουλος (Επιμ.) Περιβαλλοντική εκπαίδευση. Ο νέος πολιτισμός που αναδύεται (σσ. 321-340). Αθήνα: Gutenberg.
Δημητρίου, A. & Αϊβαλιώτου, E. (2016). Η συνεκπαίδευση των παιδιών προσχολικής και σχολικής ηλικίας με και χωρίς ειδικές ανάγκες στις φυσικές επιστήμες. Ερευνώντας τις απόψεις των εκπαιδευτικών. Στο Β. Τσελφές (Επιμ.), Προσχολική ηλικία: Οι φυσικές επιστήμες στην εκπαιδευτική σχέση παιδιών και εκπαιδευτικών (σσ. 89-116). Αθήνα: Εκδόσεις Άρτεμις Πετροπούλου.
Ελληνική Στατιστική Αρχή (2020). Έρευνα σχολικών μονάδων ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης λήξης του σχολικού έτους 2018-19. Ανακτήθηκε από https://www.statistics.gr/documents/20181/69c89d0c-d8b2-59c4-f2ef-58c91a0079ee.
Filippaki, A.&Kalaitsidaki, M. (2011). The use of environmental education as a tool for inclusive education: Theoretical considerations and report from a preliminary study in the greek elementary school. In E. Kourkoutas & F. Erkman (Eds) Ιnterpersonal Acceptance and Rejection: Social, Emotional and Educational Contexts (pp. 143-150). USA: Brown WalkerPress BocaRaton.
Gal, E., Schreur, N., Engel-Yeger, B. (2010). Inclusion of children with disabilities. Teachers’ attitudes and requirements for environmental accommodations. International Journal of Special Education, 25 (2),15-30.
Graham, L. (2023) (επιμ). Ενταξιακή εκπαίδευση για τον 21οαιώνα. Θεωρία πολιτική και πρακτική. Αθήνα: πεδίο.
Καπουλίτσας, Α., Αμπράζης, Α., Παπαδοπούλου, Π. (2020). Το εκπαιδευτικό υλικό των ΚΠΕ της Δυτικής Μακεδονίας. Οι 4 πυλώνες της αειφορίας και ο προσανατολισμός των στόχων. Πρακτικά 8ου Διαδικτυακού Συνεδρίου ΠΕΕΚΠΕ, 11-13 Σεπτεμβρίου. https://www.peekpemagazine.gr/sites/default/files/conferences/attachments/8o_synedrio.pdf.
Κατσακιώρη, Μ., Φλογαΐτη, Ε., Παπαδημητρίου, Β. (2008). Η περιβαλλοντική εκπαίδευση στην Ελλάδα σήμερα – Κέντρα περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ). Ελληνικό ΚΠΕ Βιοτόπων-Υγροτόπων. Θεσσαλονίκη. Ανακτήθηκε από: http://repository.edulll.gr/edulll/retrieve/944/170_01_Paradoteo_P1_V2.pdf
Kennedy, I. (2022). Sample size determination in test-retest and Cronbach alpha reliability estimates. British Journal of Contemporary Education 2(1), 17-29.
Lappa, C., Kyparissos, N., Paraskevopoulos, S. (2016). Teaching through the environment children and adults with moderate or severe mental retardation. International Journal of Research & Method in Education, 6(1), 70-83. Ανακτήθηκε από https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/hjre/article/view/19473
Λάππα, Χ., Μαντζίκος, Κ., Παρασκευόπουλος, Σ. (2019). Η συμβολή της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στην εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρίες ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες: Οι απόψεις των Εκπαιδευτικών. Έρευνα στην Εκπαίδευση, 8(1), 1-16.
Λιαράκου, Γ. (2002). Περιβαλλοντική εκπαίδευση: ένα εργαλείο για την ένταξη των παιδιών με ειδικές ανάγκες στη γενική εκπαίδευση. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 124, 104- 110.
Liddicoat, K., Rogers, J., Anderson, L. (2006). Inclusion at residential outdoor environmental education centers: A survey of current practices. Research in Outdoor Education, 8,119-127.
Minotou, C., Mniestris, A., Pantis, J., Paraskevopoulos, S. (2011). Enabling the disabled through acoustic ecology and environmental education by listening to the ecosystem of the turtle. Educational Research, 2(12), 1759-1764.
Νομικού, Χ. (2017) Τα κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ως οργανισμοί μάθησης: μια έρευνα δράσης. Διδακτορική Διατριβή. ΤΕΑΠΗ, ΕΚΠΑ. Ανακτήθηκε από https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/41551
Νόμος 3699/2008. Ειδική Αγωγή και εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Ανακτήθηκε από https://www.e-nomothesia.gr/kat-ekpaideuse/n-3699-2008.html
Νόμος 4547/2018.Αναδιοργάνωση των δομών υποστήριξης της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις. Ανακτήθηκε από: https://www.e-nomothesia.gr/kat-ekpaideuse/nomos-4547-2018-phek-102a-12-6-2018.html
Νόμος 4823/2021. Αξιολόγηση του σχολείου, ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και λοιπές διατάξεις. Ανακτήθηκε από https://www.e-nomothesia.gr/kat-ekpaideuse/nomos-4823-2021-phek-136a-3-8-2021.html
Oliver, M. (2013). The social model of disability thirty years on. Disability & Society, 26(7), 1024-1026.
Παπαγεωργίου, Μ., Κουραβανάς, Γ., Κουτμάνης, Π., Αγγελής, Κ., Κωνσταντίνου, Α. (2015). Τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του ΚΠΕ Στυλίδας-Υπάτης, ως παιδαγωγικό εργαλείο στην ειδική αγωγή. Πρακτικά 7ουΣυνεδρίου ΠΕΕΚΠΕ, Βόλος, 8-10 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε από: http://www.kpe.gr/new/sinedria/7_congress/papers/sat_fourth/papageorgiou_et_al.pdf
Σιβρής, Π. (2020). Γνώσεις και απόψεις εκπαιδευτικών γενικής και ειδικής αγωγής σχετικά με τα οφέλη της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Μεταπτυχιακή εργασία ειδίκευσης, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Σμπαρούνης, Θ. (2010). Οι πολιτικές ανάπτυξης της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα μέσα από το θεσμό των κέντρων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης 1990-2010. Μια κριτική θεώρηση. Πρακτικά 5ου Πανελληνίου Συνεδρίου ΠΕΕΚΠΕ, Ιωάννινα 26-28 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε από: http://kpe-kastor-old.kas.sch.gr/peekpe/proceedings/synedria_10_ereunes/Sbarounis.pdf
Stavrianos, A., & Spanoudaki, Α. (2015). The impact of an environmental educational program of a school garden on pupils with intellectual disabilities. A comparative approach. Open Journal of Social Sciences, 3,39-43.
Szczytko, R., Carrier, S. J., Stevenson, K. T. (2018). Impacts of outdoor environmental education on teacher reports of attention, behavior, and learning outcomes for students with emotional, cognitive and behavioral disabilities. Frontiers in Education, 3(46).
Taylor, A.F., & Kuo, F. E. (2009). Children with attention deficits concentrate better after walk in the park. Journal of Attention Disorders, 12(5), 402-409.
Τζιώνης, Ι. (2020). Η περιβαλλοντική εκπαίδευση και η ειδική αγωγή. Απόψεις των εκπαιδευτικών της Ρόδου. Μεταπτυχιακή εργασία ειδίκευσης, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Τσαλίκη, Β. (2005). Κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης; Πολυτέλεια ή αναγκαιότητα. Μια σύντομη περιγραφή και αποτίμηση της λειτουργίας των ΚΠΕστην Ελλάδα. Στο Α. Γεωργόπουλος (Επιμ.) Περιβαλλοντική εκπαίδευση. Ο νέος πολιτισμός που αναδύεται (σσ.279-292). Αθήνα: Gutenberg.
Τσώλης, Β. (2020). Αντιλήψεις εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής α/θμιας και β/θμιας εκπαίδευσης για την αξιοποίηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή αναπηρία στο νομό Ιωαννίνων. Μεταπτυχιακή εργασία, Πανεπιστήμιο Frederick, Κύπρος.
UNESCO (1977). The Tbilisi Declaration. Ανακτήθηκε από https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000032763
UNESCO (1994). The Salamanca statement and framework for action on special needs education. Ανακτήθηκε από https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000098427
Yanniris, C. (2015). 20+ years of environmental education centers in Greece. Teachers’ perceptions and future challenges. Applied Environmental Education & Communication, 14,149-166.
Υ.Α.72942/Γ2. (2002, Ιούλιος 17). Ίδρυση και λειτουργία δεκαπέντε (15) νέων κέντρων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.
Υ.Α.8223/Δ7. (2019, Ιανουάριος 18). Εκπαιδευτικές επισκέψεις και επιμορφωτικές δράσεις στα κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (νυν ΚΕΑ) για το σχολικό έτος 2018-19.
Φλογαϊτη, Ε. (2011). Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία. Αθήνα: Πεδίο.
Φουντούλη, Ε., & Γίτση, Δ. (2020). Εμπειρική έρευνα για τη λειτουργία των κπε ως κέντρα διά βίου μάθησης ενηλίκων για το περιβάλλον και την αειφορία. Πρακτικά 8ουΔιαδικτυακού Συνεδρίου της ΠΕΕΚΠΕ, 11-13 Σεπτεμβρίου Ανακτήθηκε από: https://www.peekpemagazine.gr/sites/default/files/conferences/attachments/8o_synedrio.pdf
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)