Η πολυπλοκότητα των περιβαλλοντικών προβλημάτων και η αναγκαιότητα καλλιέργειας της συστημικής σκέψης στο πλαίσιο της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία: Ειδικό θεματικό τεύχος αφιερωμένο στην Ομ. Καθηγήτρια Ευγενία Φλογαΐτη
PDF
Δημοσιευμένα: Nov 18, 2023
DOI: https://doi.org/10.12681/ees.35765
Λέξεις-κλειδιά:
Συστημική σκέψη, εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία, πολυπλοκότητα
Βασίλης Παπαβασιλείου
Καθηγητής, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
https://orcid.org/0000-0001-6538-0479
Περίληψη

Τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι ιδιαίτερα πολύπλοκα, καθώς προκύπτουν από την αλληλεπίδραση σύνθετων συστημάτων. Η  αποτελεσματική προσέγγισή τους, χωρίς την ανάπτυξη της συστημικής σκέψης είναι αδύνατη, αφού πρέπει να κατανοηθούν οι διαδραστικές σχέσεις που τα προκαλούν. Το ιδανικό συστημικό πλαίσιο εντός του οποίου μπορούν να μελετηθούν είναι της αειφορίας, η οποία ως συστημική έννοια, συνιστά έναν νέο τρόπο μακροπρόθεσμης σκέψης κατάλληλο για την ολιστική προσέγγιση των σύνθετων προβλημάτων που καλείται να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα. Για την επίτευξη των στόχων της καθοριστικός θεωρείται ο ρόλος της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (ΕΠΑ). Ωστόσο, η σημερινή πραγματικότητα της ΕΠΑ καταδεικνύει ότι η προσέγγιση των περιβαλλοντικών θεμάτων παραμένει, στις περισσότερες των περιπτώσεων μονοδιάστατη και γραμμική. Τα περισσότερα σχολικά προγράμματα της ΕΠΑ εστιάζουν στις περιβαλλοντικές διαστάσεις των προβλημάτων και συνήθως δεν γίνονται οι απαραίτητες διασυνδέσεις με τα οικονομικά και κοινωνικά, ή και όταν γίνονται, είναι γενικόλογες και ασαφείς. Η ΕΠΑ στο παιδαγωγικό της πλαίσιο περιλαμβάνει συμμετοχικές μεθόδους διδασκαλίας, τις οποίες καλείται να αξιοποιήσει,  για να καλλιεργήσει τη συστημική σκέψη και να την εφαρμόσει στην εκπαιδευτική πράξη, προκειμένου να συμβάλει στην αλλαγή του τρόπου που σκέπτονται οι μαθητές/τριες, άρα και πώς ενεργούν, ώστε να βοηθήσουν στην επίτευξη των 17 αλληλένδετων στόχων της αειφόρου ανάπτυξης.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Articles
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς διατηρούν τα πνευματικά δικαιώματα και παρέχουν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης μαζί με την αδειοδότηση της εργασίας με CC-BY-NC-SA, που επιτρέπει σε άλλους να μοιράζονται αυτή την εργασία με αναγνώριση του συγγραφικού δικαιώματος και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Allen, C., Metternicht, G. & Wiedmann, T. (2018). Prioritising SDG targets: Assessing baselines, gaps and interlinkages. Sustainability Science, 14(2), 421–438, https://link.springer.com/article/10.1007/s11625-018-0596-8
Arponen, V. (2014). The cultural causes of environmental problems, Environmental Ethics, 36 (2), 133-149.
Arnoldand, R. & Wade, J. (2015). A Definition of Systems Thinking: A Systems Approach. Procedia Computer Science, 44, 669-678.
Atkinson, G., Dietz, S. & Neumayer, E. (2009). Handbook of Sustainable Development. Cornwall: Edward Elgar Publishing.
Axon, S. & James, D. (2018). The UN sustainable development goals: how can sustainable chemistry contribute? A view from the chemical industry, Current Opinion in Green and Sustainable Chemistry, 13, 140-145, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2452223618300208
Bell, A. M. (2018). Playing and Designing Games for Systems Thinking: A Design Based Research Project. In Kay, J. and Luckin, R. (Eds.) Rethinking Learning in the Digital Age: Making the Learning Sciences Count, 13th International Conference of the Learning Sciences (ICLS) 2018, Volume 2. London, UK: International Society of the Learning Sciences, https://repository.isls.org/bitstream/1/517/1/198.pdf
Ben-Zvi-Assaraf, O. & Orion, N. (2010). Four Case Studies Six Years Later: Developing Systems Thinking Skills in Junior High School and Sustaining Them over Time. Journal of Research in Science Teaching, 47, 1253–1280
Borg, C., Gericke, N. & Höglund, H.O. & Bergman, E. (2012). The barriers encountered by teachers implementing education for sustainable development: Discipline bound differences and teaching traditions. Research in Science & Technological Education, 30(2), 185–207, http://dx.doi.org/10.1080/02635143.2012.699891
Borg, C., Gericke, N., Höglund, H.O. & Bergman, E. (2014). Subject- and Experience-bound Differences in Teachers’ Conceptual Understanding of Sustainable Development. Environmental Education Research, 20(4) 526–551, https://eric.ed.gov/?id=EJ1032772
Brandisauskiene, A., Buksnyte-Marmiene, L., Cesnaviciene, J., Daugirdiene, A., Kemeryte-Ivanauskiene, E. & Nedzinskaite-Maciuniene, R. (2021). Sustainable School Environment as a Landscape for Secondary School Students’ Engagement in Learning. Sustainability, 13(21), 11714. MDPI AG. Retrieved from http://dx.doi.org/10.3390/su132111714
Brandstadter, K., Harms, U. and Grossschedl, J. (2012). Assessing System Thinking through Different Concept-Mapping Practices. International Journal of Science Education, 34, 2147–2170, http://dx.doi.org/10.1080/09500693.2012.716549
Cabrera, D. & Cabrera, L. (2019). Complexity and Systems Thinking Models in Education: Applications for Leaders. In Learning, Design, and Technology: An International Compendium of Theory, Research, Practice, and Policy. Spector, M.J., Lockee, B.B., Childress, M.D., Eds., pp. 1–29. Cham, Switzerland: Springer International Publishing.
Campbell F.A., Ramey, C.T., Pungello, E., Sparling, J. & Miller-Johnson, S. (2002). Early Childhood Education: Young Adult Outcomes from the Abecedarian Project. Applied Developmental Science, 6(1), 42-57.
Cavaleri, S., Raphael, M. & Filletti, V. (2002). Evaluating the Performance Efficacy of Systems Thinking Tools, Proceedings of the 20th International Conference of the System Dynamics Society 2002, 57, http://docplayer.net/177890958-Evaluating-the-performance-efficacy-of-systems-thinking-tools-steven-cavaleri-ph-d-michael-raphael-ph-d-vincenzo-filletti-m-b-a.html
Christensen, J., Spector, M., Sioutine, A. & Cormack, D. (2000). Evaluating the Impact of System Dynamics Based Learning Environments: Preliminary Study, Paper presentation at the international system dynamics society Meeting, University of Bergen, Bergen, Norway, 8 August, 2000, https://proceedings.systemdynamics.org/2000/PDFs/christen.pdf
Costanza, R., Daly, L., Fioramonti, L., Giovannini, E., Kubiszewski, I., Mortensen, L.F., Pickett, K.E., Ragnarsdottir, K.., De Vogli, R. and Wilkinson, R. (2016). Modelling and measuring sustainable wellbeing in connection with the UN sustainable development goals, Ecological Economics, 130, 350-355, https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2016.07.009
Δημητρίου, Α. (2009). Περιβαλλοντική εκπαίδευση: περιβάλλον, αειφορία. Θεωρητικές και παιδαγωγικές προσεγγίσεις. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Dawidowicz, P. (2010). Systems Thinking, Decision Making: What Is Known and What Needs to Be Learned. Paper presented at the 2010 Annual Meeting of the American Educational Research Association, April 30-May 4, 2010, https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED512094.pdf
DESA, U.N. (2016). Transforming our world: the 2030 agenda for sustainable development, https://sdgs.un.org/2030agenda
Elsawah, S., Ho, A. & Ryan, M. (2022). Teaching Systems Thinking in Higher Education. INFORMS Transactions on Education, 22(2), 66-102, https://doi.org/10.1287/ited.2021.0248
Fanta, D., Braeutigam, J. and Riess, W. (2019). Fostering Systems Thinking in Student Teachers of Biology and Geography-An Intervention Study. Journal of Biology Education, 54(3), 226-244, https://doi.org/10.1080/00219266.2019.1569083
Farber, M., Williams, M. K., Mellman, L., & Yu, X. (2020). Systems at Play: Game Design as an Approach for Teen Self-Expression. Journal of Games, Self & Society. Carnegie Mellon University ETC Press. 2(1), 40-84.
Fasoli, E. (2017). The possibilities for nongovernmental organizations promoting environmental protection to claim damages in relation to the environment in France, Italy, the Netherlands and Portugal. Review of European Community and International Environmental Law, 26, 30–37, https://doi.org/10.1111/reel.12187
Forrester, J. (2007). System Dynamics—A Personal View of the First Fifty Years. System Dynamics Review, 23, 345–358.
Gonzalez-Guardiano, E. & Meira-Cartea, P. (2010). Climate change education and communication: A critical perspective on obstacles and resistances. In F. Kagawa & D. Selby (Eds.), Education and climate change: Living and learning in interesting times (pp. 13–34). New York: Routledge.
Green, C.; Molloy, O. & Duggan, J. (2021). An Empirical Study of the Impact of Systems Thinking and Simulation on Sustainability Education. Sustainability, 14, 394, https://www.mdpi.com/2071-1050/14/1/394
Καλαβάσης, Φ. (2016). Εισαγωγή: Συστημική Ανάπτυξη Εκπαιδευτικών Μονάδων. Τεχνολογική και Παιδαγωγική Συνύφανση. Στο Α. Κοντάκος, Φρ. Καλαβάσης (Επιστ. Επιμ. Σειράς). Θέματα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, τ. 8, «Συστημική Ανάπτυξη Εκπαιδευτικών Μονάδων: Τεχνολογική και Παιδαγωγική Συνύφανση», σσ. 21-25, Αθήνα: Διάδραση.
Kalaitzidis, D. (2012). Sustainable school indicators: Approaching the vision through the sustainable school award. Journal of Teacher Education for Sustainability, 14(2), 168-180, https://sciendo.com/pdf/10.2478/v10099-012-0015-7
Karaarslan, G. (2021). Systems Thinking Research in Science and Sustainability Education: A Theoretical Note. In Transitioning to Quality Education. Edited by E. Jeronen. Transitioning to Sustainability Series 4. Basel: MDPI, 39-62, https://www.mdpi.com/bookfiles/edition/1226/article/2875/Systems_Thinking_Research_in_Science_and_Sustainability_Education_A_Theoretical_Note.pdf
King, K. (2017) Lost in translation? The challenge of translating the global education goal and targets into global indicators, Compare: A Journal of Comparative and International Education, 47(6), 801-817, DOI: https://doi.org/10.1080/03057925.2017.1339263
Κοντάκος, Α. (2016). Σκέψεις για μια πολύπλοκη θεωρία σχολικής ανάπτυξης. Στο Α. Κοντάκος, Φρ. Καλαβάσης (Επιστ. Επιμ. Σειράς). Θέματα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, τ. 8, «Συστημική Ανάπτυξη Εκπαιδευτικών Μονάδων: Τεχνολογική και Παιδαγωγική Συνύφανση», σσ. 67-95, Αθήνα: Διάδραση.
Kroll, C., Warchold, A. and Pradhan, P. (2019). Sustainable development goals (SDGs): are we successful in turning trade-offs into synergies?, Palgrave Communications, 5(140), 1-11, https://doi.org/10.1057/s41599-019-0335-5
Le Blanc, D. (2015). Towards integration at last? The sustainable development goals as a network of targets, Sustainable Development, 23(3), 176-187. https://www.un.org/esa/desa/papers/2015/wp141_2015.pdf
Lukosch, H. K., Bekebrede, G., Kurapati, S., & Lukosch, S. G. (2018). A scientific foundation of simula‐ tion games for the analysis and design of complex systems. Simulation and Gaming, 49(3), 279–314. https://doi.org/10.1177/1046878118768858
Manni, A., Sporre, K., & Ottander, C. (2013). Mapping what young students understand and value regarding the issue of sustainable development. International Electronic Journal of Environmental Education, 3(1), 17–34, https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1104864.pdf
Meadows, D. H., Randers, J., & Meadows, D. L. (2004). The limits to growth: the 30-year update. White River Junction, Vt: Chelsea Green Pub. Co.
Mensah, J. & Casadevall, S. (2019). Sustainable development: Meaning, history, principles, pillars, and implications for human action: Literature review, Cogent Social Sciences, 5(1) https://doi.org/10.1080/23311886.2019.1653531
Mogias A., T. Boubonari, G. Realdon, M. Previati, M. Mokos, P. Koulouri & M. Cheimonopoulou (2019). Evaluating ocean literacy of elementary school students: preliminary results of a cross-cultural study in the Mediterranean region. Frontiers in Marine Research, 6, 396.
Morse, - W. C., Nielsen-Pincus, M., Force, J., & Wulfhorst, J. (2007). Bridges and barriers to developing and conducting interdisciplinary graduate student team research. Ecology and Society, 12(2), 8. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/26267883
Nilsson, M., Griggs, D. and Visbeck, M. (2016). Policy: map the interactions between sustainable development goals, Nature, 534, 320-322, https://www.nature.com/articles/534320a
Novak, J. D. & Cañas, A. J. (2008). The Theory Underlying Concept Maps and How to Construct Them, Technical Report IHMC CmapTools, Florida Institute for Human and Machine Cognition. Retrieved from https://cmap.ihmc.us/publications/researchpapers/theorycmaps/theoryunderlyingconceptmaps.bck-11-01-06.htm
O’Neill, D. W., Fanning, A. L., Lamb, W. F., & Steinberger, J. K. (2018). A good life for all within planetary boundaries. Nature Sustainability, 1, 88–95, https://www.nature.com/articles/s41893-018-0021-4
Olsson, D., Gericke, N. & Boeve-de Pauw, J. (2022). The effectiveness of education for sustainable development revisited – a longitudinal study on secondary students’ action competence for sustainability, Environmental Education Research, https://doi.org/10.1080/13504622.2022.2033170
Orr, D. (1992). Ecological Literacy: Education and the Transition to a Postmodern World. Albany: SUNY Press.
Orr, D. (2002). The Nature of Design: Ecology, Culture and Human Intention. New York: Oxford University Press.
Παπαβασιλείου, Β. (2015). Αειφόρος Ανάπτυξη και Εκπαίδευση: Το πολυδιάστατο μιας σχέσης. Αθήνα: Διάδραση.
Παπαβασιλείου, Β. (2018). Η συστημική προσέγγιση στο πλαίσιο των παιδαγωγικών αρχών του αειφόρου νηπιαγωγείου: Διερεύνηση γνώσεων φοιτητών/τριών προσχολικής αγωγής. Στο Α. Κοντάκος, Φρ. Καλαβάσης (Επιστ. Επιμ. Σειράς). Θέματα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού τ. 10, Μοντέλα Ανάπτυξης Εκπαιδευτικών Μονάδων: Εφαρμογές της Συστημικής Προσέγγισης και η Εκπαιδευτική Μηχανική της, σσ. 180-192, Αθήνα: Διάδραση.
Παπαβασιλείου, Β. (2019). Η αειφορία ως αφετηρία εκπαιδευτικού σχεδιασμού. Στο Α. Κοντάκος, Φρ. Καλαβάσης (Επιστ. Επιμ. Σειράς). Θέματα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού τ. 11, Η πολυπλοκότητα στο σχεδιασμό και στην ανάπτυξη εκπαιδευτικών μονάδων, σσ. 318-339. Αθήνα: Διάδραση.
Pandey, A. & Kumar, A. (2016). System Thinking Approach to Deal with Sustainability Challenges. Proceedings of International Conference on Science, Technology, Humanities and Business Management, 29-30 July 2016, Bangkok.
Peters, V., & Westelaken, M. (2014). Simulation Games—A concise introduction to game design. Nijmegen, The Nethernalds: Samenspraak Advies, https://www.samenspraakadvies.nl/publicaties/Simulation%20games%20-an%20introduction%20to%20the%20design%20process.pdf
Petty, M.D. (2018). Modeling and Validation Challenges for Complex Systems. Engineering Emergence. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.1201/9781138046412-9/modeling-validation-challenges-complex-systems-mikel-petty
Prabawani, B., Hadi, S.P., Zen, I.S., Hapsari, N.R., Ainuddin, I. (2022) Systems Thinking and Leadership of Teachers in Education for Sustainable Development: A Scale Development. Sustainability, 14(6), 3151. https://doi.org/10.3390/su14063151
Randle & Stroink, 2018 The Development and Initial Validation of the Paradigm of Systems Thinking: Development and Validation of Systems Thinking, Systems Research and Behavioral Science, 35(5), https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/sres.2508
Robottom, I., & Hart, P. (1995). Behaviorist environmental education research: Environmentalism as individualism. Journal of Environmental Education, 26(2), 5–9. https://doi.org/10.1080/00958964.1995.9941433
Rogers, P.P., Jalal, K.F. and Boyd J.A. (2007). An Introduction to Sustainable Development. London: Earthscan.
Σχίζα, Κ. (2008). Συστηµική Σκέψη και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αθήνα: Χρ. ∆αρδανός.
Schnack, Κ. (1998). Why focus on conflicting interests in environmental education, in Ahlberg M. & Fihlo, W. (Εds), Environmental Education for Sustainability: Good Environment, Good Life. Frankfurt: Peter Lang. 83-96.
Sinakou, E., Donche, V., Boeve-de Pauw, J. & Van Petegem, P. (2019). Designing Powerful Learning Environments in Education for Sustainable Development: A Conceptual Framework. Sustainability. 11(21), 5994. https://doi.org/10.3390/su11215994
Soderquist, C. and Overakker, S. (2010). Education for sustainable development: a systems thinking approach. Global Environmental Research, 14, 193–202.
Spaiser, V., Ranganathan, S., Swain, R.B. and Sumpter, D.J.T. (2017). The sustainable development oxymoron: quantifying and modelling the incompatibility of sustainable development goals, International Journal of Sustainable Development and World Ecology, 24(6), 457-470, https://doi.org/10.1080/13504509.2016.1235624
Sterling, S. (2001). Sustainable education: Re-visioning learning and change. Dartington: Green Books.
Sterling, S. (2003). Whole System Thinking as a Basis for Paradigm Change in Education. Explorations in the Context of Sustainability. Ph.D. Thesis, Bath: University of Bath.
Sterling, S. (2004). Systemic Thinking. In Tilbury, D. & Wortman, D. (Eds), Engaging People in Sustainability, Cambridge: IUCN.
Sterling, S., Maiteny, P., Irving, D., & Salter, J. (2005). Linking thinking: New perspectives on thinking and learning for sustainability. Scotland: WWF.
Tosun, J., & Leininger, J. (2017). Governing the interlinkages between the sustainable development goals: Approaches to attain policy integration. Global Challenges. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/gch2.201700036
Φεσάκης, Γ. & Λαζακίδου, Γ. (2016). Εφαρμογές της μοντελοποίησης και της προσομοίωσης δυναμικών συστημάτων στη διακυβέρνηση των εκπαιδευτικών οργανισμών. Στο Α. Κοντάκος, Φρ. Καλαβάσης (Επιστ. Επιμ. Σειράς). Θέματα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, τ. 8, «Συστημική Ανάπτυξη Εκπαιδευτικών Μονάδων: Τεχνολογική και Παιδαγωγική Συνύφανση», σσ. 97-135. Αθήνα: Διάδραση.
Φλογαΐτη, Ε. (2011). Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία. Αθήνα: Πεδίο.
Φλογαΐτη, Ε. & Δασκολιά, Μ. (2004). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση: Σχεδιάζοντας ένα αειφόρο μέλλον. Στο Π. Αγγελίδης και Γ. Μαυροειδής (επιμ.), Εκπαιδευτικές καινοτομίες για το σχολείο του μέλλοντος (σσ. 281-302). Αθήνα: Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός.
Φλογαΐτη, Ε., Λιαράκου, Γ. & Γαβριλάκης, Κ. (2021). Συμμετοχικές Μέθοδοι Διδασκαλίας και Μάθησης: Εφαρμογές στην Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία. Αθήνα: Πεδίο.
Φλογαΐτη, E., Κάτσενου, X., Ναούμ, E. & Νομικού, X. (2010). Η έννοια της αειφορίας ως ρυθμιστική ιδέα για την εξέλιξη ενός εκπαιδευτικού οργανισμού σε κοινότητα μάθησης. 4ο Πανελλήνιο Συμπόσιο «Το Αειφόρο Σχολείο του Παρόντος και του Μέλλοντος». Αθήνα.
UNRIC (2021). Περιφερειακό Κέντρο Πληροφόρησης του ΟΗΕ: Οι 17 στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης. Ανακτήθηκε από τον διαδικτυακό τόπο https://unric.org/el/17-%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%87%CE%BF%CE%B9-%CE%B2%CE%B9%CF%89%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%B7%CF%83-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%80%CF%84%CF%85%CE%BE%CE%B7%CF%83/
Vladimirova, K. and Le Blanc, D. (2016). Exploring links between education and sustainable development goals through the lens of UN flagship reports, Sustainable Development, 24(4), 254 - 271. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/sd.1626
Volkova, M. V., Stoffers, J. & Kochetkov, D. M. (2019). Education Projects for Sustainable Development: Evidence from Ural Federal University. Changing Societies & Personalities, 3(3), 225-242. https://doi.org/10.15826/csp.2019.3.3.073
Vries, G. d. (2020). Culture in the Sustainable Development Goals: The Role of the European Union. (2nd revised edition). https://www.ssoar.info/ssoar/bitstream/handle/document/69719/ssoar-2020-vries-Culture_in_the_Sustainable_Development.pdf?sequence=1&isAllowed=y&lnkname=ssoar-2020-vries-Culture_in_the_Sustainable_Development.pdf
Wals, A.E.J. &. Benavot, A. (2017). Can we meet the sustainability challenges? The role of education and lifelong learning, European Journal of Education, 52 (4), 404-413.
Warren, A., Archambault, L. & Foley, R. (2014). Sustainability Education Framework for Teachers: Developing sustainability literacy through futures, values, systems, and strategic. Journal of Sustainability Education, 6, 1-14.
Weber, J.M., Lindenmeyer, C.P., Liò, P. and Lapkin, A.A. (2021). Teaching sustainability as complex systems approach: a sustainable development goals workshop, International Journal of Sustainability in Higher Education, 22(8), 25-41. https://doi.org/10.1108/IJSHE-06-2020-0209
Wells, J. (2013). Complexity and Sustainability. London and New York: Routledge.
Wensing, J., Baum, C., Carraresi, L. & Bröring, S. (2021). What if consumers saw the bigger picture? Systems thinking and the adoption of bio-based consumer products, Journal of Behavioral and Experimental Economics, 94, https://doi.org/10.1016/j.socec.2021.101752.
Wolf, M., & Moser, S. C. (2011). Individual understandings, perceptions, and engagement with climate change: Insights from in-depth studies across the world. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change, 2(4), 547–569. https://doi.org/10.1002/wcc.120
Zheng, Χ., Wang, R., Hoekstra, A. Y., Krol, M.S., Zhang, Y., Guo, K., Sanwal, M., Sun, Z., Zhu, J. Zhang, J., Lounsbury, A., Pan, X., Guan, D., Hertwich, E. G. & Wang, C. (2021). Consideration of culture is vital if we are to achieve the Sustainable Development Goals, 4, 2, 307-319, https://doi.org/10.1016/j.oneear.2021.01.012