H πλατωνική σκιαγράφηση της δημοκρατίας ως «εκκολαπτηρίου» επίδοξων τυράννων, συγκριτικά με τις ερευνητικές προσεγγίσεις για τον σύγχρονο λαϊκισμό

PDF
Δημοσιευμένα: Jun 3, 2024
DOI: https://doi.org/10.12681/ethiki.37983
Λέξεις-κλειδιά:
Δημοκρατία Λαϊκισμός Φασισμός Δημαγωγία
Μύρων Ζαχαράκης
Περίληψη

Στο παρόν άρθρο θα εξεταστεί η κριτική του Πλάτωνος, απέναντι στο δημοκρατικό πολίτευμα, όπως αυτή διατυπώνεται στην Πολιτεία, και ειδικά στο τμήμα που αναφέρεται στην παρακμή των πολιτευμάτων. Θα επισημανθεί επίσης ο, κατά Πλάτωνα, συσχετισμός των δημαγωγών στο πλαίσιο της δημοκρατίας, με το τυραννικό πολίτευμα, το οποίο θεωρείται πως προκύπτει μέσα από την κατάλυση της τελευταίας εκ μέρους των δημαγωγών. Τέλος, η πλατωνική συλλογιστική θα παραβληθεί με τις παρατηρήσεις ορισμένων ερευνητών του σύγχρονου πολιτικού φαινομένου του λαϊκισμού, προκειμένου να εντοπισθούν τα κοινά σημεία ανάμεσα στις δύο προσεγγίσεις (δηλ. του Πλάτωνος και των σύγχρονων ερευνητών), καθώς και η επικαιρότητα της πλατωνικής κριτικής σήμερα.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:

  1. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.

  1. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.

  1. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας (See The Effect of Open Access).
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Berdyaev, Nicolas. Το πεπρωμένο του ανθρώπου στο σύγχρονο κόσμο. Μτφρ. Ευτυχία Β. Γιούλτση. Θεσσαλονίκη: Πουρναράς, 1980.
Bormann, Karl. Πλάτων. Μτφρ. Ιωάννης Καλογεράκος. Αθήνα: Καρδαμίτσας, 2006.
Burnham, James. Οι Μακιαβελιστές: υπέρμαχοι της ελευθερίας. Μτφρ. Μαρία-Αροάδνη Αλαβάνου. Αθήνα: Κέδρος, 2009.
Δεσποτόπουλος, Κ. Ι. Πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνος. Αθήνα: Παπαζήσης, 1980.
Eatwell, Roger, – Matthew Goodwin. Εθνικολαϊκισμός: η εξέγερση εναντίον της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Μτφρ. Ηρακλής Οικονόμου. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο, 2021.
Ζαχαράκης, Μ. “Ο Διαφωτιστής Rousseau και ο Primo De Rivera: η volonté générale στην υπηρεσία του φασισμού;.” Ηθική. Περιοδικό φιλοσοφίας 14 (Νοέμβριος 2021): 22–27. https://doi.org/10.12681/ethiki.28590.
Κονδύλης, Παναγιώτης. Η παρακμή του Αστικού Πολιτισμού: από τη μοντέρνα στη μεταμοντέρνα εποχή και από το φιλελευθερισμό στη μαζική δημοκρατία. Αθήνα: Θεμέλιο, 2007.
Koyré, Alexandre. Φιλοσοφία και Πολιτεία: εισαγωγή στην ανάγνωση του Πλάτωνα. Μτφρ. Λένα Κασίμη. Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 1993.
Levitsky, Steven & Daniel Ziblatt. Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες. Μτφρ. Ανδρέας Παππάς. Αθήνα: Μεταίχμιο, 2018.
Λούβαρης, Ν. Ι. Ιστορία της Φιλοσοφίας. Νεοελλ. απόδ. Γεωργία Κασκούτη. Αθήνα: Ελληνική Παιδεία, 2008.
Μαραγγιανού-Δερμούση, Ευ. Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι: από τον Θαλή στον Αριστοτέλη. Αθήνα: Αυτοέκδοση, 2014.
Μαραγγιανού-Δερμούση, Ευ. Πλατωνικά θέματα: συστηματική προσέγγιση των κυριότερων θεμάτων της πλατωνικής φιλοσοφίας. Αθήνα: Καρδαμίτσα, 1994.
Μακφέρσον, Κ. Μπ. Η ιστορική πορεία της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Μτφρ. Ελένη Κασίμη. Αθήνα: Γνώση, 1994.
Mudde, Cas – Cristóbal Robira Kaltwasser. Λαϊκισμός: μια συνοπτική εισαγωγή. Μτφρ. Ελένη Κοτσυφού. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο, 2017.
Paxton, Robert. O. Η Ανατομία του Φασισμού. Μτφρ. Κατερίνα Χαλμούκου. Αθήνα: Κέδρος, 2006.
Πλάτων. Πολιτεία (δίτομο). Νεοελλ. απόδ. Θεόδωρος Γ. Μαυρόπουλος. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος, 2006.
Πλάτων. Timaeus, Critias, Cleitofon, Menexenus, Epistles. Translated by R. G. Bury. Cambridge/London: Harvard University Press, 1989.
Πολίτης, Γεώργιος. “Κοινωνικό συμβόλαιο: λίκνο κόκκινων και μαύρων Ιακωβίνων.” Στο World Congress Proceedings-Vol.72, Social Philosophy, edited by Konstantinos Boudouris, 263-264. Charlottesville: Philosophy Documentation Center, 2018. https://doi.org/10.5840/wcp232018721703.
Sabine, G. H. Ιστορία των πολιτικών θεωριών. Μτφρ. Μάνθος Κρισπής. Αθήνα: Ατλαντίς, χ.χ.
Σκαλτσάς, Θεόδωρος. “Η διάκριση μεταξύ γνώσης και δόξας κατά την «Πολιτεία» του Πλάτωνα.” Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση τόμ. 2, αριθμ. 6 (1985): 267. https://pasithee.library.upatras.gr/ephe/article/view/173/305.
Taguieff, Pierre-André. Η ρεβάνς του εθνικισμού: νεολαϊκιστές και ξενόφοβοι εναντίον της Ευρώπης. Μτφρ. Ουρανία Καργούδη. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο, 2021.
Taylor, A. E. Πλάτων: ο άνθρωπος και το έργο του. Μτφρ. Ιορδάνης Αρζόγλου. Αθήνα: Μ.Ι.Ε.Τ., 2014.
Todorov, Tzvetan. Οι εσωτερικοί εχθροί της δημοκρατίας. Μτφρ. Σώτη Τριανταφύλλου – Μαριάννα Κουτάλου. Αθήνα: Πατάκης, 2013.
Vlastos, Gregory. Πλατωνικές μελέτες. Μτφρ. Ιορδάνης Αρζόγλου. Αθήνα: Μ.Ι.Ε.Τ., 2000.
Χελντ, Ντέιβιντ. Μοντέλα Δημοκρατίας. Μτφρ. Μαριάννα Τζιαντζή. Αθήνα: Πολύτροπον, 2003.
Ψυχοπαίδης, Κοσμάς. Ο φιλόσοφος, ο πολιτικός και ο τύραννος: για την πολιτική σκέψη του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Αθήνα: Πόλις, 1999.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)