Μεντορική σχέση στην Πρακτική Άσκηση και ψυχοσυναισθηματική βελτίωση υποψήφιων εκπαιδευτικών
Δημοσιευμένα:
mai 20, 2025
Λέξεις-κλειδιά:
Πρακτική Άσκηση μεντορική καθοδήγηση μεντορική σχέση ψυχοσυναισθηματική βελτίωση διδακτική αυτοαποτελεσματικότητα
Περίληψη
Στο άρθρο διερευνάται η ποιότητα των μεντορικών σχέσεων μεταξύ υποψήφιων εκπαιδευτικών και Μεντόρων, όπως αυτές αναπτύχθηκαν μέσω Μεντορικής Καθοδήγησης (mentoring) κατά το διάστημα εφαρμογής ενός ετήσιου προγράμματος Πρακτικής Άσκησης σε πραγματικό περιβάλλον σχολείου, και η επίδραση αυτών των μεντορικών σχέσεων στο πεδίο της ψυχοσυναισθηματικής βελτίωσης των υποψήφιων εκπαιδευτικών. Διενεργήθηκε ποιοτική έρευνα μελέτης περίπτωσης κατά το διάστημα από τον Οκτώβριο του 2021 μέχρι τον Μάιο του 2022, σε δύο χρονικές φάσεις (Οκτώβριος-Ιανουάριος, Μάρτιος-Μάιος). Στην έρευνα συμμετείχαν 77 υποψήφιοι/ες εκπαιδευτικοί, φοιτητές/τριες στο Τμήμα Θεολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ερευνήθηκαν οι αντιλήψεις των υποψήφιων εκπαιδευτικών για τη μορφή της μεντορικής σχέσης που αναπτύσσεται στα μεντορικά ζεύγη στο πλαίσιο της Πρακτικής Άσκησης, τα αποτελέσματα από την εκπαίδευση των φοιτητών/τριών στο πεδίο της ψυχοσυναισθηματικής τους βελτίωσης και της καλλιέργειας της διδακτικής τους αυτοαποτελεσματικότητας, όπως επίσης και η επίδραση της μεντορικής σχέσης στην ανάδειξη των συγκεκριμένων αποτελεσμάτων. Και στις δύο φάσεις της έρευνας έγινε ταυτόχρονη χρήση ποιοτικών (τεχνική της «Πιο Σημαντικής Αλλαγής», ομάδες εστίασης) αλλά και ποσοτικών ερευνητικών εργαλείων (ερωτηματολόγιο αξιολόγησης της ποιότητας της μεντορικής σχέσης, ερωτηματολόγιο μέτρησης της διδακτικής αυτοαποτελεσματικότητας), έτσι ώστε να διερευνηθούν τριγωνικά τα υπό εξέταση ερωτήματα. Εφαρμόστηκε ανάλυση περιεχομένου και θεματική ανάλυση, όσον αφορά στα δεδομένα που αντλήθηκαν από τα ποιοτικά ερευνητικά εργαλεία, και αξιοποίηση περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής ανάλυσης (SPSS) για τα ποσοτικά δεδομένα των ερωτηματολογίων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι κατά τη διάρκεια της Πρακτικής Άσκησης που εφαρμόζεται μέσω Μεντορικής Καθοδήγησης σημειώνεται εμφανής βελτίωση στην ψυχοσυναισθηματική κατάσταση και τη διδακτική αυτοαποτελεσματικότητα των υποψήφιων εκπαιδευτικών. Σε αυτό συντελεί η μορφή της μεντορικής σχέσης και συγκεκριμένα η επικοινωνία και η εμπιστοσύνη που αναπτύσσονται μέσα στα μεντορικά ζευγάρια. Τα παραπάνω έχουν ιδιαίτερη επιστημονική βαρύτητα σε συμφωνία με τη διεθνή βιβλιογραφία και μπορούν να αξιοποιηθούν στο επίπεδο του σχεδιασμού και της εφαρμογής παρόμοιων προγραμμάτων Πρακτικής Άσκησης νέων ή υποψήφιων εκπαιδευτικών μέσω Μεντορικής Καθοδήγησης.
Λεπτομέρειες άρθρου
- Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
-
Παπαϊωάννου Μ. (2025). Μεντορική σχέση στην Πρακτική Άσκηση και ψυχοσυναισθηματική βελτίωση υποψήφιων εκπαιδευτικών. Έρευνα στην Εκπαίδευση, 14(1), 52–69. https://doi.org/10.12681/hjre.40494
- Τεύχος
- Τόμ. 14 Αρ. 1 (2025)
- Ενότητα
- Άρθρα
Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.
Τα πνευματικά δικαιώματα των άρθρων του περιοδικού ανήκουν στους συγγραφείς. Τα άρθρα διατίθενται με άδειες Creative Commons CC-BC-SA 4.0
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Aderibigbe, S., Gray, D. S., & Colucci-Gray, L. (2018). Understanding the nature of mentoring experiences between teachers and student teachers. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 7(1), 54-71. https://doi.org/10.1108/IJMCE-04-2017-0028
Akiri, E., & Dori, Y.-J. (2022). Professional Growth of Novice and Experienced STEM Teachers. Journal of Science Education and Technology, 31, 129-142. https://doi.org/10.1007/s10956-021-09936-x
Attard Tonna, M., Bjerkholt, E., & Holland, E. (2017). Teacher mentoring and the reflective practitioner approach. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 6(3), 210-227. https://doi.org/10.1108/IJMCE-04-2017-0032
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. New York: W. H. Freeman and Company.
Bentley, E., Workman, M., & Overby, A. (2017). Being “adopted” into a teaching community: Exploring mentoring relationships in a yearlong field placement. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 6(3), 228-241. https://doi.org/10.1108/IJMCE-03-2017-0016
Βλάχου, Ε., & Μάνεσης, Ν. (2019). Η Συμβολή της Μεντορικής Σχέσης στην Προσωπική και Επαγγελματική Ανάπτυξη των Υποψήφιων Εκπαιδευτικών. Έρευνα στην Εκπαίδευση, 8(1), 77-91. https://doi.org/10.12681/hjre.20495
Brondyk, S., & Searby, L. (2013). Best practices in mentoring: complexities and possibilities. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 2(3), 189-203. https://doi.org/10.1108/IJMCE-07-2013-0040
Burger, J. (2023). Constructivist and Transmissive Mentoring: Effects on Teacher Self-Efficacy, Emotional Management, and the Role of Novices’ Initial Beliefs. Journal of Teacher Education, 75(1), 107-121. https://doi.org/10.1177/00224871231185371
Canipe, M. M., & Gunckel, K. L. (2020). Imagination, Brokers, and Boundary Objects: Interrupting the Mentor-Preservice Teacher Hierarchy When Negotiating Meanings. Journal of Teacher Education, 71(1), 80-93. https://doi.org/10.1177/0022487119840660
Charisma, D., & Nurmalasari, P. (2020). An Investigation of Student Teachers' Anxiety Related to the Teaching Practicum. Journal of English Language, Literature, and Teaching, 5(1), 15-20. https://doi.org/10.32528/ellite.v5i1.3205
Cohen, E., Hoz, R., & Kaplan, H. (2013). The practicum in preservice teacher education: a review of empirical studies. Teaching Education, 24(4), 345-380. https://doi.org/10.1080/10476210.2012.711815
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας (Νέα συμπληρωμένη και αναθεωρημένη εκδ.). (Σ. Κυρανάκης, Μ. Μαυράκη, Χ. Μητσοπούλου, Π. Μπιθάρα, & Μ. Φιλοπούλου, Μεταφρ.) Αθήνα: Μεταίχμιο.
Coppola, R., Rocha, D. J., & Woodard, R. (2021). Toward a Bidirectional and Co-Constructed Mentorship: Rethinking the Mentor and Student-Teacher Relationship. Literacy Research: Theory, Method, and Practice, 70(1), 252-271. https://doi.org/10.1177/23813377211033559
Ellis, N., Alonzo, D., & Nguyen, H. (2020). Elements of a quality pre-service teacher mentor: A literature review. Teaching and Teacher Education, 92, 103072. https://doi.org/10.1016/j.tate.2020.103072
European Commission/EACEA/Eurydice. (2021). Teachers in Europe. Careers, Development and Well-being. Eurydice Report. Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://data.europa.eu/doi/10.2797/997402
Chizhik, E. W., Chizhik, A. W., Close, C., & Gallego, M. (2018). Developing student teachers’ teaching self-efficacy through Shared Mentoring in Learning Environments (SMILE). International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 7(1), 35-53. https://doi.org/10.1108/IJMCE-02-2017-0014
Dart, J., & Davies, R. (2003). A Dialogical, Story-Based Evaluation Tool: The Most Significant Change Technique. American Journal of Evaluation, 24(2), 137-155. https://doi.org/10.1177/109821400302400202
Davies, R. (1998). An evolutionary approach to facilitating organisational learning: An experiment by the Christian Commission for Development in Bangladesh. Impact Assessment and Project Appraisal, 16(3), 243-250. https://doi.org/10.1080/14615517.1998.10590213
Davies, R., & Dart, J. (2005). The ‘Most Significant Change’ (MSC) Technique: A Guide to Its Use”. Ανάκτηση 4 1, 2022, από https://mande.co.uk/special-issues/most-significant-change-msc/
Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1989). Fourth generation evaluation. Sage Publications, Inc.
Hagenauer, G., Waber, J., & de Zordo, L. (2023). ‘She never actually let you walk into a trap’: exploring relational turning point events in the mentor-mentee relationship in the practicum. Professional Development in Education, 49(3), 402-415. https://doi.org/10.1080/19415257.2021.1876155
Hobson, A. J. (2016). Judgementoring and how to avert it: Introducing ONSIDE Mentoring for beginning teachers. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 5(2), 87-110. https://doi.org/10.1108/IJMCE-03-2016-0024
Hobson, A. J. (2017). The Terrors of Judgementoring and the Case for ONSIDE Mentoring for Early Career Teachers. Στο D. A. Clutterbuck, F. K. Kochan, L. Lunsford, N. Dominguez, & J. Haddock-Millar (Επιμ.), The SAGE Handbook of Mentoring (σσ. 335-357). London: Sage Publications.
Hobson, A. J. (2020). ONSIDE Mentoring: A Framework for Supporting Professional Learning, Development, and Well-Being. Στο B. J. Irby, J. N. Boswell, L. J. Sea, L. J. Searby, F. Kochan, R. Garza, & N. Abdelrahman (Επιμ.), The Wiley International Handbook of Mentoring: Paradigms, Practices, Programs, and Possibilities (σσ. 521-545). https://doi.org/10.1002/9781119142973.ch32
Hobson, A. J., & Malderez, A. (2013). Judgementoring and other threats to realizing the potential of school‐based mentoring in teacher education. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 2(2), 89-108. https://doi.org/10.1108/IJMCE-03-2013-0019
Hoffman, J. V., Wetzel, M. M., Maloch, B., Greeter, E., Taylor, L., DeJulio, S., & Vlach, S. K. (2015). What can we learn from studying the coaching interactions between cooperating teachers and preservice teachers? A literature review. Teaching and Teacher Education, 52, 99-112. https://doi.org/10.1016/j.tate.2015.09.004
Hudson, P. (2016). Forming the Mentor-Mentee Relationship. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 24(1), 30-43. https://doi.org/10.1080/13611267.2016.1163637
Izadinia, M. (2015). Student teachers’ and mentor teachers’ perceptions and expectations of a mentoring relationship: do they match or clash? Professional Development in Education, 42(3), 387-402. http://dx.doi.org/10.1080/19415257.2014.994136
Izadinia, M. (2018). Mentor Teachers. Contributions to the Development of Preservice Teachers’ Identity. Στο P. Schutz, J. Hong, & D. Cross Francis (Επιμ.), Research on Teacher Identity (σσ. 109-119). Springer.
Juuti, K., Christophersen, K.-A., Elstad, E., Solhaug, T., & Turmo, A. (2018). Finnish teacher education and its contributions to pre-service teachers’ instructional self-efficacy. Issues in educational research, 28(2), 422-437. Ανάκτηση 8 1, 2023, από http://hdl.handle.net/11250/2492947
Köksal, D., & Genç, G. (2019). Learning while teaching: Student teachers’ reflections on their teaching practicum. Journal of Language and Linguistic Studies, 15(3), 895-913. https://doi.org/10.17263/jlls.631531
Κοτσανά, Β. (2018). Διερεύνηση των Αντιλήψεων των Φοιτητών του ΠΤΔΕ για τη Διδακτική τους Αυτοαποτελεσματικότητα πριν και μετά την Πρακτική τους Άσκηση (Μεταπτυχιακή εργασία). Πάτρα. Ανάκτηση 11 27, 2023, από https://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/handle/10889/12473
Κοτσανά, Β., & Πούλου, Μ. (2019). Διερεύνηση του ρόλου των μεντόρων ως πηγή πληροφόρησης για τη διαμόρφωση του αισθήματος αυτοαποτελεσματικότητας των εκπαιδευόμενων εκπαιδευτικών του ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Πατρών. Στο Γ. Νικολάου, Σ. Ν. Τσεσμελή, Κ. Δ. Μαλαφάντης, & Ι. Δημάκος (Επιμ.), 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος. «Βασική και συνεχιζόμενη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών σε ένα σύνθετο και μεταβαλλόμενο περιβάλλον». Πάτρα, 23-25 Νοεμβρίου 2018. Πρακτικά. Τόμος Β΄ (σσ. 406-411). Πάτρα: Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος. Ανάκτηση 11 30, 2023, από www.pee.gr/wp-content/uploads/TOMOS_B_11o_SYNEDRIO_PRAKTIKA.pdf
Koukounaras-Liagkis, M., Karavas, E., & Papaioannou, M. (2024). Using the “most significant change” technique to evaluate the teaching competence and psycho-emotional development of prospective teachers during the teaching practicum. International Journal of Mentoring and Coaching in Education, 13(3), 295-312. https://doi.org/10.1108/IJMCE-04-2023-0037
Κουκουνάρας Λιάγκης, Μ., Παπαϊωάννου, Μ., & Αποστολάκη, Ε.-Ά. (2021). H σχέση με τον/την μέντορα και η αυτο-αποτελεσματικότητα των φοιτητών/φοιτητριών του Τμήματος Θεολογίας Αθήνας στην πρακτική άσκηση στο σχολείο. Έρευνα στην Εκπαίδευση, 10(1), 229-246. https://doi.org/10.12681/hjre.27824
Κουκουνάρας Λιάγκης, Μ., & Παπαϊωάννου, Μ. (2023). Η χρήση αφηγήσεων στην αξιολόγηση αποτελεσμάτων της εκπαίδευσης των υποψηφίων εκπαιδευτικών - Η τεχνική της «πιο σημαντικής αλλαγής». Έρευνα στην Εκπαίδευση, 12(1), 98–117. https://doi.org/10.12681/hjre.34064
La Paro, K. M., Van Schagen, A., King, E., & Lippard, C. (2018). A Systems Perspective on Practicum Experiences in Early Childhood Teacher Education: Focus on Interprofessional Relationships. Early Childhood Education Journal, 46, 365-375. https://doi.org/10.1007/s10643-017-0872-8
La Paro, K. M., Lippard, C., Fusaro, M., & Cook, G. (2020). Relationships in early practicum experiences: positive and negative aspects and associations with practicum students’ characteristics and teaching efficacy. Journal of Early Childhood Teacher Education, 41(4), 338-358. https://doi.org/10.1080/10901027.2019.1668889
Lawson, T., Çakmak, M., Gündüz, M., & Busher, H. (2015). Research on teaching practicum – a systematic review. European Journal of Teacher Education, 38(3), 392-407. https://doi.org/10.1080/02619768.2014.994060
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (2000). Paradigmatic controversies, contradictions, and emerging confluences. Στο N. K. Denzin, & Y. S. Lincoln (Επιμ.), Handbook of qualitative research (σσ. 163-188). Thousand Oaks, CA Sage.
Liou, Y.-H., Daly, A. J., Canrinus, E. T., Forbes, C. A., Moolenaar, N. M., Cornelissen, F., . . . Hsiao, J. (2016). Mapping the social side of pre-service teachers: connecting closeness, trust, and efficacy with performance. Teachers and Teaching, 23(6), 635-657. http://dx.doi.org/10.1080/13540602.2016.1218329
Livingston, K., & Assunção-Flores, M. (2017). Trends in teacher education: a review of papers published in the European journal of teacher education over 40 years. European Journal of Teacher Education, 40(5), 551-560. https://doi.org/10.1080/02619768.2017.1387970
Lu, H.-L. (2013). Pre-Service Teachers' Issues in the Relationship with Cooperating Teachers and Their Resolutions. US-China Education Review B, 2(1), 18-28.
Ma, K., McMaugh, A., & Cavanagh, M. (2022). Changes in pre-service teacher self-efficacy for teaching in relation to professional experience placements. Australian Journal of Education, 66(1), 57-72. https://doi.org/10.1177/00049441211060474
Mackie, L. (2018). Understandings of Mentoring within Initial Teacher Education School Placement Contexts: a Scottish perspective. Professional Development in Education, 44(5), 622-637. https://doi.org/10.1080/19415257.2017.1398179
Maglente, S. S., Luza, M. N., Capulso, L. B., Lopres, J. R., Tabiolo, C.-D. L., Mira, E. C., . . . Hazir, H. (2023). My Self-Perspective as Future English Language Teacher Analysis of the Predictive Power of Mentoring Process. World Journal of English Language, 13(3), 146-155. https://doi.org/10.5430/wjel.v13n3p146
Martin, M., & Rippon, J. (2003). Teacher induction: personal intelligence and the mentoring relationship. Journal of In-Service Education, 29(1), 141-162. https://doi.org/10.1080/13674580300200204
Μυλωνάκου - Κεκέ, Η. (2021). Κοινωνική Παιδαγωγική: Θεωρία και Πράξη. Αθήνα: Παπαζήση.
Nikoçeviq-Kurti, E. (2022). Predictive Power of Five-Factor Mentoring Model on Student Teachers’ Teaching Self-Efficacy Beliefs. European Journal of Educational Research, 11(3), 1245-1257. https://doi.org/10.12973/eu-jer.11.3.1245
Nolan, A. (2017). Effective mentoring for the next generation of early childhood teachers in Victoria, Australia. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 25(3), 272-290. https://doi.org/10.1080/13611267.2017.1364800
Νόμος 3848/2010, Αναβάθμιση του ρόλου του εκπαιδευτικού - καθιέρωση κανόνων αξιολόγησης και αξιοκρατίας στην εκπαίδευση και λοιπές διατάξεις. Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΦΕΚ 71/Α΄/19.05.2010.
Νόμος 4547/2018, Αναδιοργάνωση των δομών υποστήριξης της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις. Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΦΕΚ 102/Α΄/12.06.2018.
Orland-Barak, L., & Wang, J. (2021). Teacher Mentoring in Service of Preservice Teachers’ Learning to Teach: Conceptual Bases, Characteristics, and Challenges for Teacher Education Reform. Journal of Teacher Education, 72(1), 86-99. https://doi.org/10.1177/0022487119894230
Österling, L., & Christiansen, I. (2022). Whom Do They Become? A Systematic Review of Research on the Impact of Practicum on Student Teachers' Affect, Beliefs, and Identities. International Electronic Journal of Mathematics Education, 17(4), em0710. https://doi.org/10.29333/iejme/12380
Ploj Virtič, M., Plessis, A. D., & Šorgo, A. (2021). In the search for the ideal mentor by applying the ‘Mentoring for effective teaching practice instrument’. European Journal of Teacher Education, 1-19. https://doi.org/10.1080/02619768.2021.1957828
Παπαϊωάννου, Ε. (2024). Η Μεντορική Καθοδήγηση (Mentoring) ως σχέση και μέθοδος εκπαίδευσης νέων εκπαιδευτικών (διδακτορική διατριβή). Τμήμα Θεολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/58012
Poulou, M. (2007). Personal Teaching Efficacy and Its Sources: Student teachers’ perceptions. Educational Psychology, 27(2), 191-218. https://doi.org/10.1080/01443410601066693
Prakasha, G. S., & Kenneth, A. (2023). Introduction to Teaching Internship. Στο G. S. Prakasha, & A. Kenneth (Επιμ.), Teacher Education - An Analytical Approach to Internship Practices Around the World (σσ. 1-21). London: Routledge India.
Richter, D., Kunter, M., Lüdtke, O., Klusmann, U., Anders, Y., & Baumert, J. (2013). How different mentoring approaches affect beginning teachers’ development in the first years of practice. Teaching and Teacher Education, 36, 166-177. https://doi.org/10.1016/j.tate.2013.07.012
Rogers, L. (2011). Antecedents and Consequences of Mentoring Relational Quality in Academia. A Dissertation submitted to the Department of Management in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy. Tallahassee: Florida State University.
Sayeski, K. L., & Paulsen, K. J. (2012). Student Teacher Evaluations of Cooperating Teachers as Indices of Effective Mentoring. Teacher Education Quarterly, 39(2), 117-130.
Tschannen-Moran, M., & Woolfolk Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783-805. https://doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00036-1
Φρυδάκη, Ε. (2009). Η Διδασκαλία στην Τομή της Νεωτερικής και της Μετανεωτερικής Σκέψης. Αθήνα: Κριτική.
Van Schagen Johnson, A., La Paro, K. M., & Crosby, D. A. (2017). Early Practicum Experiences: Preservice Early Childhood Students’ Perceptions and Sense of Efficacy. Early Childhood Education Journal, 45, 229-236. https://doi.org/10.1007/s10643-016-0771-4
Vostal, M., Horner, C. G., & LaVenia, K. N. (2021). Considering the Mentoring Dyad through the Lens of Relational Trust. Action in Teacher Education, 43(1), 37-53. https://doi.org/10.1080/01626620.2019.1683480
Waber, J., Hagenauer, G., & de Zordo, L. (2020). Student teachers’ perceptions of trust during the team practicum. European Journal of Teacher Education, 213-229. https://doi.org/10.1080/02619768.2020.1803269
White, S., & Forgasz, R. (2016). The Practicum: The Place of Experience? Στο J. Loughran, & M. Hamilton (Επιμ.), International Handbook of Teacher Education (σσ. 231-266). Singapore: Springer. https://doi.org/10.1007/978-981-10-0366-0_6
Yee Mok, S., & Staub, F. C. (2021). Does coaching, mentoring, and supervision matter for pre-service teachers’ planning skills and clarity of instruction? A meta-analysis of (quasi-)experimental studies. Teaching and Teacher Education, 107, 103484. https://doi.org/10.1016/j.tate.2021.103484
