Διερεύνηση της ανάπτυξης του προφορικού λόγου και της δημιουργικής σκέψης των παιδιών προσχολικής ηλικίας, μέσα από διδακτικές παρεμβάσεις αξιοποίησης της εικαστικής τέχνης
Δημοσιευμένα:
Jun 15, 2019
Λέξεις-κλειδιά:
προσχολική ηλικία εικαστικές τέχνες προφορικός λόγος δημιουργική σκέψη
Περίληψη
Στόχος της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της συμβολής της εικαστικής τέχνης στην ανάπτυξη του προφορικού λόγου και της δημιουργικής σκέψης των νηπίων στο πλαίσιο στοχευμένης διδακτικής παρέμβασης σε μια τάξη νηπιαγωγείου στην Αθήνα, βασισμένη στο μοντέλο παρατήρησης της τέχνης του D. Perkins. Η παρέμβαση διήρκησε τρείς μήνες και συμμετείχαν 20 παιδιά (15 νήπια και 5 προνήπια, 13 αγόρια και 7 κορίτσια).Οι δεξιότητες λόγου και δημιουργικής σκέψης αξιολογήθηκαν στην αρχή και στο τέλος της παρέμβασης. Η συλλογή των δεδομένων έγινε μέσω ομαδικής συζήτησης, συνεντεύξεων και παραγωγής έργων τέχνης από τα παιδιά. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μετά την παρέμβαση παρατηρήθηκαν ουσιαστικές αλλαγές τόσο στον προφορικό λόγο όσο και στη δημιουργική σκέψη των παιδιών. Πιο συγκεκριμένα, οι αφηγήσεις τους ήταν αρτιότερες, το λεξιλόγιο πιο πλούσιο, η ευχέρεια λόγου μεγαλύτερη και επιπλέον η συμμετοχή των παιδιών στη συζήτηση, ήταν πολύ μεγαλύτερη συγκριτικά με την έναρξη της παρέμβασης. Ως προς τη δημιουργική σκέψη, παρατηρήθηκε υψηλότερο επίπεδο διατύπωσης υποθέσεων, παραγωγή περισσότερων ιδεών και κυρίως δημιουργία δικών τους εικαστικών έργων με βάση τα παρατηρούμενα έργα τέχνης. Η παρούσα εργασία έρχεται να συμβάλλει στην έρευνα για την ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης και του προφορικού λόγου των νηπίων αναδεικνύοντας τη σχέση μεταξύ της εικαστικής τέχνης και της ανάπτυξης βασικών δεξιοτήτων των μαθητών προσχολικής ηλικίας.
Λεπτομέρειες άρθρου
- Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
-
Μακρή-Μπότσαρη Ε., Τογαντζή Π., & Σοφού Ε. (2019). Διερεύνηση της ανάπτυξης του προφορικού λόγου και της δημιουργικής σκέψης των παιδιών προσχολικής ηλικίας, μέσα από διδακτικές παρεμβάσεις αξιοποίησης της εικαστικής τέχνης. Ψυχολογία: το περιοδικό της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας, 24(1), 51–72. https://doi.org/10.12681/psy_hps.22386
- Τεύχος
- Τόμ. 24 Αρ. 1 (2019)
- Ενότητα
- ΕΙΔΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Το περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ έχει υιοθετήσει μία πολιτική Platinum open-access. Τα έξοδα υποβολής, επεξεργασίας ή δημοσίευσης των εργασιών καλύπτονται από την Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιευμένων εργασιών προστατεύονται από την άδεια 'Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International'. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Η άδεια αυτή επιτρέπει σε τρίτους, να χρησιμοποιούν την εργασία σε οποιαδήποτε μορφή, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση στο περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, κάθε διανομή της εργασίας οφείλει να γίνεται με τους ίδιους όρους διανομής, δηλαδή με την ίδια άδεια Creative Commons.
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Alter, F., (2010). Using the Visual Arts to harness creativity, The University of Melbourne Refereed E-Journal, Vol. 1, ISSUE 5. APRIL. 2010 https:// www.researchgate.net/publication/228811183_Using_the_Visual_Arts_to_harness_Creativity
Αντωνίου, Α., Θεοφιλίδου, Ε., Τοκατλή, Ε., Χαραλαμπίδου, Χ., (2010). Παραγωγή Δημιουργικού Προφορικού Λόγου. Ποσοτικά και ποιοτικά ευρήματα για τις δραστηριότητες του δημιουργικού προφορικού λόγου στα εγχειρίδια της ΣΤ΄τάξης. Διδασκαλείο Αλεξανδρούπολης «Θ. Καστανός».
Αντωνοπούλου, Α. (2006). «Η δημιουργικότητα και η μέτρησή της στην προσχολική ηλικία». Επιστήμες της Αγωγής. Τεύχος 8. Σελ. 53-60
Bazzanini, E., (2013). Arteeinfanzia. L’ importanza dell’ arte nellos viluppo del bambino, Tafter Journal N.56 Available from: http://www.tafterjournal.it/2013/02/04/arte-e-infanzia-limportanza-dellarte-nello-sviluppo-del-bambino/
Berman, R.A, (2004). Between emergence and mastery: The long developmental route of language acquisition. In R.A Berman (Ed.). Language development across childhood and adolescence. Amsterdam: John Benjamins
Brooks, M., (2005). Drawing as a unique mental development tool for young children: Interpersonal and intrapersonal dialogues. Contemporary Issues in Early Childhood, 6(1), 80-91 http://doi.org/10.2304/ciec.2005.6.1.11
Bruner, J., (1983). Child’s talk: Learning to use language. New York: W.W. Norton & Company
Callander, N., &Nahmad-Williams, L., (2010). Communication, Language and Literacy. New York: Continuum
Chang, N., & Cress, S., (2013). Conversations about Visual Arts: Facilitating Oral Language. Early Childhood Education Journal. Vol. 42: 415-422
Chapman, S.N., (2015). Arts Immersion: Using the arts as a language across the primary school curriculum, Australian Journal of Teacher Education, Vol. 40 http://dx.doi.org/10.14221/ajte.2015v40n9.5
Cohen, L., & Manion, L., & Morrison, K., (2007). Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Ερευνας, Αθήνα: Εκδόσεις Μεταίχμιο
Curenton, S.M. & Lucas, T.M. (2007). Assessing young children’s oral narrative skills: The story pyramid framework. In K. Pence (Επιμ.). Assessment in Emergent Literacy, (377-432). San Diego: Plural
Διαθεματικό ενιαίο πλαίσιο προγραμμάτων σπουδών και αναλυτικά προγράμματα σπουδών υποχρεωτικής εκπαίδευσης, ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ (2003). Αθήνα: ΥΠΕΠΘ-ΠΙ, ΦΕΚ 304Β/13-03-2003. Διαθέσιμο από http://www.pi-schools.gr/programs/depps/
Ebert, M., Hoffmann, J.D., Phan, C., & Brackett, M.A., (2015). Teaching emotion and creativity skills through art: A workshop for children. International Journal of Creativity and Problem Solving, 25(2), 23-35
Eisner, E.W., (2002). The arts and the creation of mind, New Haven and London: Yale University Press
Feret, A.J., & Smith, J.J., (2010). Literacy and Art: Collage For Pre-Service Teachers, InSight: A Journal of Scholarly Teaching, Vol. 5 http://dx.doi.org/10.14221/ajte.2015v40n9.5
Fisher, D., Frey, N., & Lapp, D., (2011). Coaching middle-level teachers to think aloud improves comprehension instruction and student achievement. The Teacher Educator, 46, 231-243https://doi.org/ 10.1080/ 08878730.2011.580043
Fisher, R., (2004). What is creativity? In R. Fisher & M. Williams (Ed.), Unlocking Creativity. Teaching Across the Curriculum. New York: David Fulton Publishers, 160-171
Fuller, P., (1987). Preface. In P. Abbs (Ed.), Living powers: The arts in education, London, England: The Falmer Press
Funch, B.S., Kroyer, L.L., Roald, T., &Wildt, E., (2012). Long-term effect of aesthetic education on visual awareness. Journal of Aesthetic Education, 46, 96-108
Hetland. L., Winner E., Veenema. S., & Sheridan. K., (2007), Studio thinking: The real benefits of visual arts education. New York: Teachers College Press
Hitchcock, G., & Hughes, D., (1989). Research and the Teacher: a Qualitative Introduction to School-based Research, London, Routledge
Iorio, J.M., (2006). Rethinking conversations. Contemporary Issues inEarly Childhood, 7(3), 281-289 https://doi.org/10.2304/ciec.2006.7.3.281
Ζημιανίτης, Κ., Κουταλέλη, Ε., Παναγοπούλου, Ε., & Σιούτας, Ν., (2008). Δημιουργική Σκέψη-Παραγωγή Καινοτόμων και Πρωτότυπων Ιδεών, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων
Καπουλίτσα, Θ., & Τρούλου Φ., (2007). Η γλώσσα της τέχνης-Η τέχνη της γλώσσας ή η συμβολή του εικαστικού έργου τέχνης στην ανάπτυξη και καλλιέργεια της γλώσσας του παιδιού της προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας. Η γλώσσα ως μέσο και ως αντικείμενο μάθησης στην προσχολική και πρωτοσχολική ηλικία (σσ. 151-158). Πρακτικά 6ου Πανελλήνιου Συνέδριου OMEP, 1-3 Ιουνίου 2007, Πάτρα
Kendrick, M., &McKay, A., (2004). Drawings as an alternative way of understanding young children’s constructions of literacy. Journal of Early Childhood Literacy, 4(1), 109-128https://doi.org/10.1177/1468798404041458
Kirkland, L.D., & Patterson, J., (2005). Developing Oral Language in Primary Classrooms. Early Childhood Education Journal, Vol. 32. No.6, June 2005
Κονδύλη, Μ. &Παπαπάνου, Ι. (2000). Μάθηση και δημιουργικότητα: Εκπαιδευτικές δραστηριότητες επικοινωνιακής χρήσης της γλώσσα. Αθήνα: ΕλληνικάΓράμματα.
Kress, G.R., & Van Leeuwen, T., (2006). Reading images: The grammar of visual design. New York, NY: Routledge
Κωνσταντίνου, Ε., (2015). Η σύγχρονη εικαστική αγωγή στην προσχολική ηλικία. Στάσεις και αντιλήψεις εκπαιδευτικών ν. Αττικής για το πολυσύνθετο φαινόμενο της Τέχνης. Επιστημονικό Εκπαιδευτικό Περιοδικό «eκαπ@ιδευτικός κύκλος», Τόμος 3, Τεύχος 2, 2015 Available from: http://journal.educircle.gr/images/teuxos/2015/teuxos2/3_2-5.pdf
Κωσταρίδου-Ευκλείδη, Α., (1997). Ψυχολογία της σκέψης. Αθήνα: Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
Labov, W., (1972). Language in the Inner City: Studies in the Black English Vernacular. Philadelphia: U of Pennsylvania P.
Lindsay, C., & Knight, P., (2006). Learning and Teaching English. Oxford University Press: OUP
Λογοθέτη, Α., (2014). Η γλώσσα εδραιωμένη νοηματοδότηση έργων τέχνης από τα παιδιά στο πρώτο σχολείο. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Επιστημών της Εκαπίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η.)
Lubart, T.I., (1994). Creativity. In. E.C. Carterette and M.P. Friedman (Series Eds.) and R.J. Sternberg (Vol. Ed.). The handbook of perception and cognition, 12, Thinking and problem solving. NewYork: Academic Press
Μανταδάκη, Σ., (1999). Η Ολική γλώσσα στη διδακτική της γλωσσικής έκφρασης για την Α/θμια Εκπαίδευση: Θεωρία και Πράξη. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Κώδικας
Ματσαγγούρας, Η. (2000). Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη
Μέγα, Γ., (2002). Οι Τέχνες ως μέσο αποτελεσματικής μάθησης. Το παράδειγμα του Γλωσσικού Μαθήματος. Διδακτορική διατριβή. Σχολή Επιστημών Αγωγής-Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
Meyerhoff, M.K., (2008). Convergent versus divergent thinking. Pediatrics for Parents, 24 (12), p.8-9
Μοσχονά- Καλαμάρα, Α., (1986). Ο παιδαγωγικός χαρακτήρας της τέχνης και η θέση της στην εκπαίδευση σήμερα. Εισήγηση σε συνάντηση Β΄ ΕΛΜΕ ΑΘΗΝΩΝ, Πνευματικό Κέντρο Αθήνας
Narowski, M.L.L., (2008). Using Art to Encourage Effective Speaking and Writing Skills with ESL Students, Yale-New Haven Teachers Institute
National Council for Curriculum and Assessment: NCCA, (2012). Oral Language in Early Childhood and Primary Education (3-8 years). Research Report No. 14. Educational Research Centre, ISSN 1649-3362, 24, Merrion Square, Dublin 2.
Nellhaus, J., (2008). Kindergarten Learning Experiences. Massachusetts Department of Elementary and Secondary Education
Nilson, C., (2011). Teacher’s and mother’s perceptions of using creative arts to develop children’s potential for critical thinking. (Unpublished master’s thesis). Murdoch University, Perth, Western Australia
Ξανθάκου, Γ., (1998). Η δημιουργικότητα στο σχολείο. Αθήνα: Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
Otto, B., (2008). Literacy development in early childhood: Reflective teaching for birth to age eight (Vol.3). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education Inc.
Painter, C., (1999). Preparing for school: developing a semantic style for educational knowledge. In: F. Christie, (ed). Pedagogy and the shaping of consciousness: Linguistic and social process. 88-122. London/N.Y.: Cassel
Παπαγεωργίου, Β., (2004). Προς τους γονείς, για τους γονείς, στο ΠΑΖΛ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ, Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συμποσίου 9-11 Μαϊου 2003, Λάρισα: Εκδόσεις Έλλα
Παπαηλιού, Χ.Φ., (2005). Η ανάπτυξη της γλώσσας. Θεωρητικές προσεγγίσεις και ερευνητικά δεδομένα από την τυπική και αποκλίνουσα γλωσσική συμπεριφορά. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση
Παρασκευόπουλος, Ι.Ν., (2004). Δημιουργική Σκέψη στο Σχολείο και στην Οικογένεια. Αθήνα: Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
Paul, R., & Smith, R., (1993). Narrative skills in 4-year-olds with normal, impaired and late developing language. Journal of Speech and Hearing Research, 36, 592-598
Pavlou, V., (2013). Investigating interrelations in visual arts education: Aesthetic enquiry, possibility, thinking and creativity, International Journal of Education through Art, Vol. 9 Available from: http://ecln-network.com/wp-content/uploads/2015/04/Visual-arts-education.pdf
Perkins, D.N., Ritchhart, R., (2008). Making Thinking Visible. Teaching Students to Think, p. 57-61, Vol.65, Educational Leadership
Perkins, D., (2003). Making thinking visible. New Horizons for Learning.http:// ducation.jhu.edu/PD/newhorizons/strategies/topics/thinking-skills/visible/
Perkins, D.N. (1994). The intelligent eye: Learning to think by looking at art. Occasional paper 4. Santa Monica, CA: The Center for Education in the Arts
Ritchhart, R., Palmer, P., Church, M., & Tishman, S., (2006). Thinking routines: Establishing patterns of thinking in the classroom. Paper presented at the American Educational Research Association, San Fransisco
Robson, C. (2007). Η έρευνα του πραγματικού κόσμου: Ένα μέσο για κοινωνικούς επιστήμονες και επαγγελματίες ερευνητές. Αθήνα: Εκδόσεις Gutenberg
Runco, M., (2001). Divergent thinking. New Jersey: Ablex Publishing
Σάλλα-Δοκουμετζίδη, Τ., (1996). Δημιουργική φαντασία και παιδική τέχνη. Αθήνα: Εκδόσεις Εξάντας
Salmon, A.K., (2010). Tools to Enhance Young Children’s Thinking. Young Children, September 2010
Schaffer, H.R., (1996). Social Development. Oxford: Blackwell
Sinclair, C., Jeanneret, N., & O’Toole, J. (Eds.). (2012). Education in the arts: teaching and learning in the contemporary curriculum (2nd ed.). South Melbourne, Australia:Oxford University Press.
Snow, C.E., (1989). Understanding social interaction and language acquisition: Sentences are not enough. In M.H. Bornstein & J.S. Bruner (Eds.). Interaction in human development (pp. 83-103). Hillsdale New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates
Stake, R., (1995). The art of case study research. Sage, London
Sternberg, R.J., &Lubart, T.I. (1999). The Concept of Creativity: Prospects and Paradigms. The Handbook of Creativity. R.J. Sternberg. Cambridge UK: Cambridge University Press
Τεμπρίδου, Α., & Μουρατίδης, Χ., (2007). Παράγοντες που επηρεάζουν τη χρήση του προφορικού λόγου. Συμπεράσματα από μελέτη περίπτωσης. Η γλώσσα ως μέσο και ως αντικείμενο μάθησης στην προσχολική και πρωτοσχολική ηλικία (σσ. 397,404). Πρακτικά 6ου Πανελλήνιου Συνέδριου OMEP, 1-3 Ιουνίου 2007, Πάτρα
Tishman, S., (2006). ArtfulThinking: FinalReport. Harvard Graduate School of Education
Τριλιανός, Θ.Α., (1997). Η κριτική σκέψη και η διδασκαλία της. Αθήνα: Εκδόσεις Τελέθριον
Vygotsky, L., (1962). Thought and Language. E. Hanfmann& G. Vakar, eds. &trans. Cambridge, MA: MIT Press
Χοβαρδά, Α., (2014). «Αποτίμηση αφηγηματικών ικανοτήτων παιδιών προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας μέσω σύνθεσης και αναδιήγησης». Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
Wells, G.C., (2009). The Meaning Makers. Learning to Talk and Talking to Learn (2nd edition). Bristol, UK: Multilingual Matters
Whitehead, M.R., (2007). Developing Language and Literacy with Young Children (3rd edition). London: P. Chapman
Yin, P.K., (1994). Case Study Research: Design and Methods. 2nd Ed., Thousand Oaks, CA: Sage
