Η θεώρηση του Vygotsky για την τυπική και «παρεμποδισμένη» ανάπτυξη

PDF
Δημοσιευμένα: Μαρ 24, 2021
DOI: https://doi.org/10.12681/psy_hps.26232
Λέξεις-κλειδιά:
Ενιαία συμπεριληπτική εκπαίδευση Διαλεκτική προσέγγιση Κυκλοτερής ανάπτυξη Ντεφεκτολογία Παρεμποδισμένη ανάπτυξη
Μαρία Τζουριάδου
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
https://orcid.org/0000-0002-5833-0905
Περίληψη
Η πολιτισμική-ιστορική θεωρία του Vygotsky σχετικά με τη γνωστική λειτουργία άρχισε να προωθείται από μαθητές του μετά τη δεκαετία του ’60 και είχε ευρεία αποδοχή στις επιστήμες της ψυχολογίας και της παιδαγωγικής. Τα στοιχεία της θεωρίας που μεταφέρθηκαν και υιοθετήθηκαν κυρίως από την παιδαγωγική ήταν το ατομικό-συλλογικό και η ζώνη επικείμενης ανάπτυξης. Η προσέγγιση της παιδικής ηλικίας προέκυψε από δύο επάλληλους δρόμους της σκέψης του, δηλαδή από την αγάπη του για τη γλώσσα και τα προσωπικά του βιώματα και επιτεύγματα. Στο πλαίσιο της διαλεκτικής προσέγγισης η τυπική και άτυπη, παρεμποδισμένη ανάπτυξη του παιδιού είναι ένα ζεύγος και κατά συνέπεια η άτυπη ανάπτυξη αποτελεί μια μοναδικότητα διαλεκτικά συνδεδεμένη με την τυπική ανάπτυξη. Ο όρος που εισήγαγε για τη μελέτη της άτυπης, «παρεμποδισμένης» ανάπτυξης και κυρίως για τη μελέτη παιδιών με φυσικές και νοητικές ανεπάρκειες ήταν «ντεφεκτολογία». Σύμφωνα με την οπτική της ντεφεκτολογίας του Vygotsky, οι ανεπάρκειες ακολουθούν τις δύο γραμμές ανάπτυξης που ακολουθεί και η τυπική ανάπτυξη. Η πρώτη γραμμή αφορά τη βιολογική ωρίμανση και η δεύτερη τη διαδικασία κοινωνικοποίησης με την οποία το παιδί αποκτά γνώση και ικανότητα να χρησιμοποιεί πολιτισμικά εργαλεία, δηλαδή ανώτερες νοητικές λειτουργίες μέσα από δραστηριότητες σε συλλογικές δράσεις. Συχνά ένα παιδί με ανεπάρκειες δεν ταιριάζει στον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένο το σχολείο και του είναι δύσκολο να συμμετέχει στις μαθησιακές δραστηριότητες χωρίς υποστήριξη (ζώνη επικείμενης ανάπτυξης). Στο πλαίσιο αυτό η εκπαίδευση των παιδιών με ανεπάρκειες μπορεί να πάρει μια άλλη μορφή η οποία να κινείται σε ένα ολιστικό πλαίσιο με στόχο την αναδόμηση της προσωπικότητας μέσα από την κινητοποίηση διαλεκτικών σχέσεων και δράσεων στο πολιτισμικό συγκείμενο του παιδιού, έτσι ώστε οι μαθητές με αναπηρία να εκπαιδεύονται ως παραγωγικοί πολίτες στο περιβάλλον τους. Στη σύγχρονη ενιαία συμπεριληπτική εκπαίδευση η θεώρηση του Vygotsky μπορεί να αξιοποιηθεί στο πλαίσιο της διαφοροποιημένης διδασκαλίας, στη συνεργατική μάθηση-δράση μέσα από την καθημερινή κοινωνική δραστηριότητα, στοιχεία που ενισχύουν εναλλακτικούς τρόπους δράσης με θετικές συνέπειες για όλα τα παιδιά.
Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΕΙΔΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Το περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ έχει υιοθετήσει μία πολιτική Platinum open-access. Τα έξοδα υποβολής, επεξεργασίας ή δημοσίευσης των εργασιών καλύπτονται από την Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιευμένων εργασιών προστατεύονται από την άδεια 'Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International'. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Η άδεια αυτή επιτρέπει σε τρίτους, να χρησιμοποιούν την εργασία σε οποιαδήποτε μορφή, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση στο περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, κάθε διανομή της εργασίας οφείλει να γίνεται με τους ίδιους όρους διανομής, δηλαδή με την ίδια άδεια Creative Commons.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Μαρία Τζουριάδου, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης

Αναφορές
Adler, A. (1956). The individual psychology of Alfred Adler: A systematic presentation from his writings (H. L. Ansbacher & R. R. Ansbacher, Eds.). Basic Books.
Bakhtin, M. M. (1993). Toward a philosophy of the act. University of Texas Press.
Bogdan, R. (1974). Symbolic interaction theory and its implications for the field of mental retardation. Peabody Journal of Education, 51, 254–260. https://doi.org/10.1080/01619567409537972
Cole, M., Engestrom, Y., & Vasquez, O. (1997). Mind, culture, and activity: Seminal papers from the Laboratory of Human Cognition. Cambridge University Press.
Daniels, H., & Hedegaard, M. (2011). Vygotsky and special needs education: Rethinking support for children and schools. Continuum.
Elhammoumi, M. (2010). Is “back to Vygotsky” enough?: The legacy of sociohistoricocultural psychology. Psicologia em Estudo, 15(4), 661–673.
Goffman, E. (1986). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. Prentice Hall.
Kosonen, K., Lakala, M., & Hakkareinen, H. (2010). Providing an orientation basis for a young blind reader’s structuring interaction with expository texts. Outlines Critical Practice Studies, 12, 24–41.
Kozulin, A., (1999). Vygotsky’s psychology: A biography of ideas. Harvard University Press.
Levins, R., & Lewontin, R. (1985). The dialectical biologist. Harvard University Press.
Moll, L. C. (Ed.). (1990). Vygotsky and education: Instructional implications and applications of sociohistorical psychology. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139173674
Roth, W.-M., & Lee Y.-J. (2007). Vygotsky’s neglected legacy: Cultural-historical activity theory. Review of Educational Research, 77(2), 186–232. https://doi.org/10.3102/0034654306298273
Roth, W.-M., Tobin, K., Carambo, C., & Dalland, C. (2005). Coordination in co-teaching: Producing alignment in real time. Science Education, 89, 675–702. https://doi.org/10.1002/sce.20055
Smagorinsky, P. (2012). Vygotsky, “defectology”, and the inclusion of people of difference in the broader cultural stream. Journal of Language and Literacy Education, 8(1), 1–25.
Stern, W. (1924). Person und Sache: System des kritischen Personalismus. Dritter Band Wertphilosophie. Barth.
Stetsenko, A., & Arievitch, I. M. (2004). Vygotskian collaborative project of social transformation: History, politics, and practice in knowledge construction. In A. Blunden (Ed.), Collaborative projects (pp. 217–238). Brille.
UNESCO (1994). The Salamanca statement and framework for action on special needs education. Adopted by the world conference on special needs education: Access and equity. UNESCO.
Vygotskaia, G. (1999). Remembering father. In P. Lloyd & C. Fernyhough (Eds.), Lev Vygotsky: Critical assessments (pp. 3–8). Routledge.
Vygotsky, L. S. (1929). The problem of the cultural development of child. The Pedagogical Seminary and Journal of Genetic Psychology, 36, 415–432. https://doi.org/10.1080/08856559.1929.10532201
Wertsch, J. V., & Tulviste, P. (1992). L. S. Vygotsky and contemporary developmental psychology. Developmental Psychology, 28, 548–557. https://doi.org/10.1037/0012-1649.28.4.548
Yasnitsky, A. (2018). Vygotsky: An intellectual biography. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315751504
Zavershneva, E. (2010). The Vygotsky family archive: New findings, notebooks, notes, and scientific journals of L. S. Vygotsky (1912-1934). Journal of Russian and East European Psychology, 48(1), 34–60. https://doi.org/10.2753/RPO1061-0405480102
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)