Εκφοβισμός/Θυματοποίηση, προσκόλληση στο σχολείο και δοκιμή εξαρτησιογόνων ουσιών στην εφηβεία

PDF
Δημοσιευμένα: Mar 24, 2021
DOI: https://doi.org/10.12681/psy_hps.26239
Λέξεις-κλειδιά:
Εκφοβισμός/Θυματοποίηση Προσκόλληση στο σχολείο Χρήση ουσιών
Ειρήνη Κουφάκη
Κέντρο Πρόληψης Π.Ε. Λάρισας – ΟΚΑΝΑ
https://orcid.org/0000-0002-9639-7828
Ελένη Ανδρέου
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
https://orcid.org/0000-0002-5692-9017
Περίληψη
Τα μέχρι τώρα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν κάποια σύνδεση της εκφοβιστικής συμπεριφοράς με το κάπνισμα, αλλά δεν δίνουν μια σαφή εικόνα αναφορικά με την εμπλοκή των εφήβων μαθητών/ριών στον σχολικό εκφοβισμό και το αν έχουν δοκιμάσει άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες. Επιπλέον, η μειωμένη προσκόλληση στο σχολείο φαίνεται ότι συνδέεται τόσο με το αν οι συμμετέχοντες είχαν δοκιμάσει ουσίες όσο και με την εμπλοκή τους σε περιστατικά εκφοβισμού/θυματοποίησης. Ο κύριος στόχος της έρευνας αυτής ήταν να εξετάσει τη σχέση ανάμεσα στο κατά πόσο οι μαθητές/ριες είχαν δοκιμάσει ουσίες, τον σχολικό εκφοβισμό και την προσκόλληση στο σχολείο. Στην έρευνα συμμετείχαν 779 μαθητές/ριες (426 αγόρια, 353 κορίτσια) γυμνασίων και λυκείων του νομού Λάρισας. Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε αφορούσε το αν έχουν δοκιμάσει νόμιμες και παράνομες εξαρτησιογόνες ουσίες, την εμπλοκή τους σε περιστατικά εκφοβισμού/θυματοποίησης (κατηγοριοποίηση των μαθητών σε θύτες, θύματα, θύτες-θύματα και μη εμπλεκόμενους) και τον βαθμό προσκόλλησής τους στο σχολείο όπως αυτή μετριέται μέσα από τέσσερις παραμέτρους: τη δέσμευση απέναντι στο σχολείο, την αφοσίωση στο σχολείο, την εμπλοκή στις σχολικές δραστηριότητες και την πίστη στους κανόνες του σχολείου. Παρατηρήθηκε ότι όσο ισχυρότερη είναι η προσκόλληση των μαθητών/ριών με το σχολείο τόσο λιγότερο έχουν δοκιμάσει εξαρτησιογόνες ουσίες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι θύτες και οι θύτες-θύματα είχαν δοκιμάσει εξαρτησιογόνες ουσίες περισσότερο από ό,τι τα θύματα και οι μη εμπλεκόμενοι/ες μαθητές/ριες σε περιστατικά εκφοβισμού/θυματοποίησης, ενώ καταγράφουν και χαμηλότερες τιμές στους τομείς της δέσμευσης και της αφοσίωσης. Δεν παρατηρείται στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ εκφοβισμού/θυματοποίησης και εμπλοκής στις σχολικές δραστηριότητες, ενώ σχετικά με την πίστη στους κανόνες του σχολείου οι υψηλότερες τιμές αφορούσαν τους/τις μη εμπλεκόμενους/ες και οι χαμηλότερες τον ρόλο «θύτης-θύμα». Τα αποτελέσματα σχολιάζονται υπό το πρίσμα των σύγχρονων ερευνητικών ευρημάτων στον τομέα του σχολικού εκφοβισμού/θυματοποίησης και προτείνονται κατευθυντήριες γραμμές για την αξιοποίησή τους σε προγράμματα παρέμβασης στον χώρο του σχολείου.
Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΕΙΔΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Το περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ έχει υιοθετήσει μία πολιτική Platinum open-access. Τα έξοδα υποβολής, επεξεργασίας ή δημοσίευσης των εργασιών καλύπτονται από την Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιευμένων εργασιών προστατεύονται από την άδεια 'Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International'. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Η άδεια αυτή επιτρέπει σε τρίτους, να χρησιμοποιούν την εργασία σε οποιαδήποτε μορφή, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση στο περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, κάθε διανομή της εργασίας οφείλει να γίνεται με τους ίδιους όρους διανομής, δηλαδή με την ίδια άδεια Creative Commons.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Ελένη Ανδρέου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Department of Primary Education

Αναφορές
Amudsen, E., & Ravndal, E. (2010). Does successful school-based prevention of bullying influence substance use among 13- to 16-year-olds? Drugs: Education, Prevention and Policy, 17(1), 42–54. https://doi.org/10.3109/09687630802095591
Ανδρέου, Ε. (2011). Χορεύοντας με τους λύκους: Διαδικασίες και μηχανισμοί θυματοποίησης εντός και εκτός του σχολείου. Επίκεντρο.
Ανδρέου, Ε. (2012). Οικογενειακό περιβάλλον και σχολικός εκφοβισμός: Ερμηνευτικά μοντέλα και αξιοποίησή τους στη γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία οικογένειας. Στο Μ. Ζαφειροπούλου, Ν. Χαρίλα, & Π. Α. Αβαγιανού (Επιμ.), Γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία οικογένειας: Από τη θεωρία στην πράξη (σελ. 82-108). Πεδίο.
Andreou, E. (2015). School violence prevention: The youth development perspective. British Journal of Education, Society and Behavioural Science, 5, 389–395. https://doi.org/10.9734/BJESBS/2015/13265
Andreou, E., & Metallidou, P. (2004). The relationship of academic and social cognition to behaviour in bullying situations among Greek primary school children. Educational Psychology: An International Journal of Experimental Educational Psychology, 24(1), 27–41. https://doi.org/10.1080/0144341032000146421
Archimi, A., & Kuntsche, E. (2014). Do offenders and victims drink for different reasons? Testing mediation of drinking motives in the link between bullying subgroups and alcohol use in adolescence. Addictive Behaviors, 39, 713–716. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2013.11.011
Bradshaw, C., Waasdorp, T., Goldweber, A., & Johnson, S. (2013). Bullies, gangs, drugs, and school: Understanding the overlap and the role of ethnicity and urbanicity. Journal of Youth Adolescence, 42, 220–234. https://doi.org/10.1007/s10964-012-9863-7
Catalano, R., Haggerty, K., Oesterle, S., Fleming, C. & Hawkins, J. D. (2004). The importance of bonding to school for healthy development: Findings from the Social Development Research Group. Journal of School Health, 74(7), 252–261. https://doi.org/10.1111/j.1746-1561.2004.tb08281.x
Cornell, D., Klein, J., & Konold, T. (2012). Relationships between bullying school climate and student risk behaviors. School Psychology Quarterly, 27(3), 154–169.
https://doi.org/10.1037/a0029350
Cunningham, J. N. (2007). Level of bonding to school and perception of the school environment by bullies, victims, and bully/victims. The Journal of Early Adolescence, 27, 457–478. https://doi.org/10.1177/0272431607302940
Didaskalou, E., Rousi-Vergou, C., & Andreou, E. (2015). Greek adolescents’ victimization experiences, reactions, ability to cope and sense of school safety. American Journal of Psychology and Behavioral Sciences, 2, 41–51.
Eisele, Η., Zand, D. H., & Thomson, N. R. (2009). The role of sex, self-perception and school bonding in predicting academic achievement among middle class African American early adolescents. Adolescence, 44, 773–796.
Forster, M., Dyal, S. R., Baezconde-Garbanati, L., Chou, C., Soto D. W., & Unger, J. B. (2013). Bullying victimization as a mediator of associations between cultural/familial variables, substance use, and depressive symptoms among Hispanic youth. Ethnicity and Health, 18(4), 415–432. https://doi.org/10.1080/13557858.2012.754407
Foust, E., & Gretchen, E. (1999). Analysis of the relationship between bonding to school and multiple problem behaviors among rural adolescents. Dissertation Abstracts International Section A: Humanities and Social Sciences, 59(8A).
Giannotta, F., & Ozdemir, M. (2013). School bonding and alcohol use in Italian early adolescents: What comes first? Merrill-Palmer Quarterly, 59, 280–303. https://doi.org/10.1353/mpq.2013.0013
Harlow, K., & Roberts, R. (2010). An exploration of the relationship between social and psychological factors and being bullied. Children and Schools, 32(1), 15–26. https://doi.org/10.1093/cs/32.1.15
Hawkins, J. D., Catalano, R. F., & Miller, J. Y. (2002). Risk and protective factors for alcohol and other drug problems and early adulthood: Implications for substance abuse prevention. Psychological Bulletin, 112(1), 64–105. https://doi.org/10.1037/0033-2909.112.1.64
Hawkins, D., Guo, J., Hill, K., Battin-Pearson, S., & Abbott, R. (2001). Long-term effects of the Seattle Social Development Intervention on school bonding trajectories. Applied Developmental Science, 5(4), 225–236. https://doi.org/10.1207/S1532480XADS0504_04
Hawkins, J. D., & Weis, J. G. (1985). The social development model: An integrated approach to delinquency prevention. Journal of Primary Prevention, 6(2), 73–97. https://doi.org/10.1007/BF01325432
Howard, A., & Ziomek-Daigle, J. (2009). School bonding, academic achievement, and participation in extracurricular activities. GSCA Journal, 16(1), 39–48.
Kokkevi, A., Fotiou, A., Kanavou, E., Stavrou, M., & Richardson, C. (2016). Smoking, alcohol and drug use among adolescents in Greece – 2015 update and secular trends 1984-2015. Archives of Hellenic Medicine, 33(2), 249–257.
Kyriakides, L., Kaloyirou, C., & Lindsay, G. (2006). An analysis of the revised Olweus bully/victim questionnaire using the Rasch measurement model. British Journal of Educational Psychology, 76, 781–801. https://doi.org/10.1348/000709905X53499
Li, Y., Zhang, W., Liu, J., Arbeit, M., Schartz, S., Bowers, E., & Lerner, R. (2011). The role of school engagement in preventing adolescent delinquency and substance use: A survival analysis Journal of Adolescence, 34, 1181–1192. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2011.07.003
Maddox, S. J., & Prinz, R. J. (2003). School bonding in children and adolescents: Conceptualization, assessment, and associated variables. Clinical Child and Family Psychology Review, 6(1), 31–49. https://doi.org/10.1023/A:1022214022478
Morris, E., Zhang, B., & Bondy, S. (2006). Bullying and smoking: Examining the relationships in Ontario adolescents. Journal of School Health, 76(9), 465–470. https://doi.org/10.1111/j.1746-1561.2006.00143.x
Olweus, D. (1986). The Olweus Bully/Victim Questionnaire. Mimeo, University of Bergen, Bergen, Norway.
Olweus, D. (2009). Εκφοβισμός και βία στο σχολείο: Τι γνωρίζουμε και τι μπορούμε να κάνουμε (Γ. Τσιάντης, Επιμ,, Έ. Μαρκοζάνε, Μτφρ.). ΕΨΥΠΕ. (Έτος έκδοσης πρωτοτύπου 1993).
Passini, S. (2012). The delinquency-drug relationship: The influence of social reputation and moral disengagement. Addictive Behaviors, 37, 577–579.
https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2012.01.012
Reid, R., Peterson, A., Hughey, J., & Garcia-Reid, P. (2006). School climate and adolescent drug use: Mediating effects of violence victimization in the urban high school context. The Journal of Primary Prevention, 27(3), 281–292. https://doi.org/10.1007/s10935-006-0035-y
Ruiz, M. A., Pincus, A. L., & Schinka, J. A. (2008). Externalizing pathology and the Five-Factor Model: A meta-analysis of personality traits associated with antisocial personality disorder, substance use disorder, and their co-occurrence. Journal of Personality Disorders, 22, 365–388. https://doi.org/10.1521/pedi.2008.22.4.365
Shears, J., Edwards, R., & Stanley, K. (2006). School bonding and substance use in rural communities. Social Work Research, 30(1), 6–18. https://doi.org/10.1093/swr/30.1.6
Solberg, M., & Olweus, D. (2003). Prevalence estimation of school bullying with the Olweus Bully/Victim Questionnaire. Aggressive Behavior, 29, 239–268. https://doi.org/10.1002/ab.10047
Vlachou, M., Andreou, E., Botsoglou, K., & Didaskalou, E. (2011). Bully/victim problems among pre-school children: A review of current research. Educational Psychology Review, 23, 329–358. https://doi.org/10.1007/s10648-011-9153-z
Wenzel, V., Weichold, K., & Silbereisen, R. (2009). The life skills program IPSY: Positive influences on school bonding and prevention of substance misuse. Journal of Adolescence, 32, 1391–1401. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2009.05.008
Φαίδωνος, Φ. (2012). Σχολικός εκφοβισμός και θυματοποίηση: Ο ρόλος της γονικής συμπεριφοράς και των παιδικών προβλημάτων εσωτερίκευσης σε ένα διαχρονικό μοντέλο [Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή]. Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Ψάλτη, Α., Κασάπη, Στ., & Δεληγιάννη-Κουιμτζή, Β. (Επιμ.). (2012). Σύγχρονα ψυχοπαιδαγωγικά ζητήματα: Ο εκφοβισμός στα ελληνικά σχολεία. Gutenberg.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)