Γονική εμπλοκή και ικανότητες γραμματισμού παιδιών νηπιαγωγείου: κοινωνικοπαιδαγωγικές και αναπτυξιακές προεκτάσεις
Δημοσιευμένα:
nov. 18, 2022
Λέξεις-κλειδιά:
Γονική εμπλοκή γραμματισμός ικανότητες προσχολική εκπαίδευση
Περίληψη
Οι σύγχρονες θεωρήσεις για την κατάκτηση του γραμματισμού αναγνωρίζουν τον ρόλο των κοινωνικών εμπειριών και των αλληλεπιδράσεων παιδιών και γονέων στις διαδικασίες κατάκτησής του. Στην εργασία αυτή διερευνάται η σύνδεση ανάμεσα στην εμπλοκή των γονέων παιδιών προσχολικής ηλικίας σε σχέση με τον γραμματισμό και τις ικανότητες γραμματισμού των παιδιών με βάση τις αναφορές των γονέων. Στην έρευνα συμμετείχαν 214 γονείς από διάφορες περιοχές της ελληνικής επικράτειας. Για τη συλλογή δεδομένων χορηγήθηκε το Ερωτηματολόγιο Γονικής Εμπλοκής για τον Γραμματισμό στο Νηπιαγωγείο και η κλίμακα Ικανοτήτων Γραμματισμού παιδιών Νηπιαγωγείου, εκδοχή γονέων. Τα ευρήματα επιβεβαίωσαν τη σύνδεση των πρακτικών γονικής εμπλοκής με τις ικανότητες γραμματισμού των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Αναδείχθηκε η προβλεπτική ισχύς παραγόντων που σχετίζονται με την ποιοτική διάσταση της γονικής εμπλοκής στον γραμματισμό των παιδιών και την αλληλεπίδραση γονέα - παιδιού σε δραστηριότητες σχετικές με τον γραμματισμό στο σπίτι. Σημαντικός φάνηκε ο ρόλος του φύλου του γονέα και της διαθεσιμότητας βιβλίων στο σπίτι για την ανάπτυξη σχετικών ικανοτήτων. Η συμβολή της ηλικίας του παιδιού στην πρόβλεψη της κατάκτησης του γραμματισμού, με τους γονείς να δηλώνουν υψηλότερες ικανότητες για τα προνήπια συγκριτικά με τα νήπια, αναδεικνύει τη σημασία της υποστήριξης των οικογενειών στο ρόλο τους ώστε να ενισχυθούν οι γνώσεις και η ποιότητα της εμπλοκής τους, αναδεικνύοντας τον κοινωνικοπαιδαγωγικό ρόλο του νηπιαγωγείου.
Λεπτομέρειες άρθρου
- Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
-
Πεντέρη Ε., & Παπαναστασάτου Ε. (2022). Γονική εμπλοκή και ικανότητες γραμματισμού παιδιών νηπιαγωγείου: κοινωνικοπαιδαγωγικές και αναπτυξιακές προεκτάσεις. Ψυχολογία: το περιοδικό της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας, 27(2), 80–98. https://doi.org/10.12681/psy_hps.31763
- Ενότητα
- ΕΙΔΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Το περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ έχει υιοθετήσει μία πολιτική Platinum open-access. Τα έξοδα υποβολής, επεξεργασίας ή δημοσίευσης των εργασιών καλύπτονται από την Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιευμένων εργασιών προστατεύονται από την άδεια 'Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International'. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Η άδεια αυτή επιτρέπει σε τρίτους, να χρησιμοποιούν την εργασία σε οποιαδήποτε μορφή, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση στο περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, κάθε διανομή της εργασίας οφείλει να γίνεται με τους ίδιους όρους διανομής, δηλαδή με την ίδια άδεια Creative Commons.
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Bronfenbrenner, U. (1977). Toward an experimental ecology of human development. American Psychologist, 32(7), 513–531. https://doi.org/10.1037/0003-066X.32.7.513
Burgess, S. R., Hecht, S. A., & Lonigan, C. J. (2002). Relations of the home literacy environment (HLE) to the development of reading-related abilities: A one-year longitudinal study. Reading Research Quarterly, 37(4), 408–426. https://doi.org/10.1598/RRQ.37.4.4
Γαλάνης, Π. (2012). Εγκυρότητα και αξιοπιστία των ερωτηματολογίων σε επιδημιολογικές μελέτες. Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής, 30(1), 97-110.
Γκλιάου-Χριστοδούλου, Ν. (2009). Διερεύνηση της σχέσης νηπιαγωγείου-γονέων στην προώθηση του γραμματισμού στο νηπιαγωγείο. Στο Ε., Τάφα & Γ., Μανωλίτσης, (Επιμ.), Αναδυόμενος γραμματισμός. Έρευνα και εφαρμογές (σσ. 157-173). Πεδίο.
Carroll, J. M., Holliman, A. J., Weir, F., & Baroody, A. E. (2019). Literacy interest, home literacy environment and emergent literacy skills in preschoolers. Journal of Research in Reading, 42(1), 150–161. https://doi.org/ 10.1111/1467-9817.12255
Cohen, L., & Manion, L. (2008). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας (Ν. Παπαγεωργίου, Επιμ., Χ. Μητσοπούλου & Μ. Φιλοπούλου, Mτφρ.). Μεταίχμιο.
Crone, D. A., & Whitehurst, G. J. (1999). Age and schooling effects on emergent literacy and early reading skills. Journal of Educational Psychology, 91(4), 604–614. https://doi.org/10.1037/0022-0663.91.4.604
Δαφέρμος, Β. (2013). Παραγοντική ανάλυση. Διερευνητική με SPSS και επιβεβαιωτική με το LISLER και το AMOS. Ζήτη.
Deckner, D. F., Adamson, L. B., & Bakeman, R. (2006). Child and maternal contributions to shared reading: Effects on language and literacy development. Journal of Applied Developmental Psychology, 27(1), 31– 41. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2005.12.001
Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2012). Ομάδα ειδικών υψηλού επιπέδου της ΕΕ για τον γραμματισμό-Σύνοψη. Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ISBN 978-92-79-25505-2, https://doi:10.2766/35417
Epstein, J. L. (2011). School, family, and community partnerships: Preparing educators and improving schools (2nd ed.). Westview Press.
Epstein, J. L., Sanders, M. G., Sheldon, S., Simon, B. S., Salinas, K., C., Jansron, N., R., Van Voorhis, F, L., Martin, C. S., Thomas, B. G., Greenfeld, M. D., Hutchins, D.G., & Williams, K., J. (2019). School, family, and community partnerships: Your handbook for action. SAGE publications.
European Commission (n.d.) (2019). Key competences for lifelong learning. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/297a33c8-a1f3-11e9-9d01-01aa75ed71a1/langua ge-en
Evans, M. A., Shaw, D., & Bell, M. (2000). Home literacy activities and their influence on early literacy skills. Canadian Journal of Experimental Psychology/Revue Canadienne de Psychologie Expérimentale, 54(2), 65–75. https://doi.org/10.1037/h0087330
Zivan M., & Horowitz-Kraus, T. (2020). Parent-child joint reading is related to an increased fixation time on print during storytelling among preschool children. Brain and Cognition, 143, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.bandc.2020.105596
Fox, D. (2018). Family group conferencing with children and young people. Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-71492-9
Gillen, J., & Hall, N. (2013). The emergence of early childhood literacy. In J. Larson, & J. Marsh (Eds.), The SAGE Handbook of Early Childhood Literacy (pp. 3-17). SAGE Publications. https://dx.doi.org/10.4135/9781446247518.n1
Heckathorn, D. D. (2011). Comment: Snowball versus Respondent- Driven Sampling. Sociological Methodology, 41(1), 355 –366. https://doi.org/10.1111/j.1467-9531.2011.01244.x
Hindman, A. H., & Morrison, F. J. (2012). Differential contributions of three parenting dimensions to preschool literacy and social skills in a middle-income sample. Merrill-Palmer Quarterly, 58(2), 191–223. https://doi.org/10.1353/mpq.2012.0012
Hinkin, T. R., Tracey, J. B., & Enz, C. A. (1997). Scale construction: Developing reliable and valid measurement instruments. Journal of Hospitality & Tourism Research, 21(1), 100–120. https://doi.org/10.1177/109634809702100108
Inoue, M., Manolitsis, G., de Jong, P. F., Landerl, K., Parrila, R., Georgiou, G. K. (2020). Home literacy environment and early literacy development across languages varying in orthographic consistency. Frontiers in Psychology, 11, 1923-1923. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.01923
Jeager, E. L. (2016). Negotiating complexity: A bioecological systems perspective on literacy development. Human Development, 59, 163-187. https://doi.org/10.1159/000448743
Jordan, G. E., Snow, C. E., & Porche, M. V. (2000). Project EASE: The effect of a family literacy project on kindergarten students' early literacy skills. Reading Research Quarterly, 35(4), 524–546. https://doi.org/10.1598/RRQ.35.4.5
Καρούσου, Α., & Νικολαΐδου, Κ. (2015). Οι γονείς πηγή πληροφοριών για την επικοινωνιακή και γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών τους: μελέτη συγχρονικής εγκυρότητας του Τεστ Επικοινωνιακής ως Ανάπτυξης (ΤΕΑ). Έρευνα στην Εκπαίδευση, 4, 152–177. https://doi.org/10.12681/hjre.8859
Lewis, K., Sandilos, L. E., Hammer, C. S., Sawyer, B. E., & Méndez, L. I. (2016). Relations among the home language and literacy environment and children’s language abilities: A study of Head Start dual language learners and their mothers. Early Education and Development, 27(4), 478–494. https://doi.org/10.1080/10409289.2016.1082820
Μανωλίτσης, Γ., (2004). Η εμπλοκή των γονέων στην προσχολική αγωγή. Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, 10,121-154.
Μελεσανάκη, Χ. (2014). Οι στάσεις και συμπεριφορές των γονέων για την ανάπτυξη του γραμματισμού παιδιών προσχολικής ηλικίας (Αδημοσίευτη διπλωματική εργασία). Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Μυλωνάκου–Κεκέ, Η. (2019). Σχολείο, οικογένεια και κοινότητα. Συνεργασία, ενδυνάμωση και ανάπτυξη. Αρμός.
Maridaki-Kassotaki, A. (2000). Understanding fatherhood in Greece: Father's involvement in child care. Psicologia: Teoria e Pesquisa, 3(16), 213-219.
McCreesh, N., Frost, S., Seeley, J., Katongole, J., Tarsh, M. N., Ndunguse, R., Jichi, F., Lunel, N.L., Maher, D., Jonhston, L. G., Sonnenberg, P., Copas, A. J., Hayes, R. J., & White, R. G. (2012). Evaluation of respondent driven sampling. Epidimiology, 23, 138-147. https://doi.org/10.1097/EDE.0b013e31823ac17c
McWayne, C., Downer, J. T., Campos, R., & Harris, R. D. (2013). Father involvement during early childhood and its association with children's early learning: A meta-analysis. Early Education and Development, 24(6), 898–922. https://doi.org/10.1080/10409289.2013.746932
Mol, S., Bus, A. G., de Jong, M. T., & Smeets, D. (2008). Added value of dialogic parent-child book readings: A meta-analysis. Early Education and Development, 19(1), 7–26. https://doi.org/10.1080/10409280701838603
Πεντέρη, Ε. (2012). Ψυχοπαιδαγωγικές διαστάσεις της σχέσης οικογένειας και νηπιαγωγείου: Διερεύνηση της γονικής εμπλοκής και των παραγόντων που την επηρεάζουν. [Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή], Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
Πεντέρη, Ε. (2022). Ανάπτυξη εκπαιδευτικών σχεδιασμών στο νηπιαγωγείο για την υποστήριξη της καλλιέργειας ικανοτήτων του 21ου αιώνα: Παράμετροι που σχετίζονται με την εισαγωγή της αγγλικής γλώσσας στο νηπιαγωγείο και το (νέο) Πρόγραμμα Σπουδών της προσχολικής εκπαίδευσης. Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης, 8, 1-28 (early view). https://doi.org/10.12681/dial.28479
Πεντέρη, E., & Παπαναστασάτου, E. (2021). Διερεύνηση της εμπλοκής των γονέων σε σχέση με τον γραμματισμό των παιδιών προσχολικής ηλικίας στη βάση του μοντέλου των επικαλυπτόμενων σφαιρών επιρροής της Epstein. Προσχολική & Σχολική Εκπαίδευση, 9(2), 207-237. https://doi.org/10.12681/ppej.25791
Πεντέρη, Ε., & Πετρογιάννης, Κ. (2017). Η γονική εμπλοκή υπό το πρίσμα της θεώρησης του "εκπαιδευτικού θύλακα" του παιδιού. Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης, 3, 97-122. https://doi.org/10.12681/dial.14050
Πεντέρη, Ε., Χλαπάνα, Ε., Μέλλιου, Κ., Φιλιππίδη, Α., & Μαρινάτου, Θ. (2021α). Πρόγραμμα Σπουδών για την Προσχολική Εκπαίδευση. Στο πλαίσιο της Πράξης «Αναβάθμιση των Προγραμμάτων Σπουδών και Δημιουργία Εκπαιδευτικού Υλικού Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης» του ΙΕΠ με MIS 5035542.
Πεντέρη, Ε., Χλαπάνα, Ε., Μέλλιου, Κ., Φιλιππίδη, Α., & Μαρινάτου, Θ. (2021β). Οδηγός Νηπιαγωγού-Πυξίδα: Θεωρητικό και Μεθοδολογικό πλαίσιο. Στο πλαίσιο της Πράξης «Αναβάθμιση των Προγραμμάτων Σπουδών και Δημιουργία Εκπαιδευτικού Υλικού Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης» του ΙΕΠ με MIS 5035542.
Pantazis, B., & Styla, D. (2020). Social Pedagogy as a necessary basis for teachers training in Greece. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 19(5), 1-12. https://doi.org/10.26803/ijlter.19.5.1
Penderi, E. (2011). Types of parental involvement in the Greek kindergarten. What do policy and research indicate? In E. Catarsi & J-P. Pourtois (Eds.), Education familiale et services pour l’enfance (Premier Volume, pp. 202-205). Firenze University Press.
Petrogiannis, K., & Penderi, E. (2014). The quality of parent-teacher relationship scale in the kindergarten: A Greek study. International Research in Education, 2, 1-21. https://doi.org/10.5296/ire.v2i1.4343
Punter, R. A., Glas, C. A. N., & Meelissen, M. R. M. (2016). Psychometric framework for modeling parental involvement and reading literacy. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-28064-6
Ραφαηλίδου, Μ. (2018). Διερεύνηση του ρόλου του οικογενειακού περιβάλλοντος γραμματισμού και της αναγνωστικής ετοιμότητας νηπίων [Αδημοσίευτη διπλωματική εργασία]. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Rekalidou, G. & Penderi, E. (2010). A collaborative action research project in the kindergarten: Perspectives and challenges for teacher development through internal evaluation processes. New Horizons in Education, 58(2), 18-33.
Reese, E., Sparks, A., & Leyva, D. (2010). A review of parent interventions for preschool children’s language and emergent literacy. Journal of Early Childhood Literacy, 10(1), 97–117. https://doi.org/10.1177/1468798409356987
Rohde, L. (2015). The comprehensive emergent literacy model: Early literacy in context. SAGE publications. https://doi.org/10.1177%2F2158244015577664
Saint-Laurent, L., & Giasson, J. (2005). Effects of a family literacy program adapting parental intervention to first graders' evolution of reading and writing abilities. Journal of Early Childhood Literacy, 5(3), 253–278. https://doi.org/10.1177/1468798405058688
Sikiö, R., Holopainen, L., Siekkinen, M., Silinskas, G., Lerkkanen, M. K., & Nurmi, J. E. (2016). Maternal literacy teaching, causal attributions and children's literacy skills in finnish-speaking and language minority families. International Journal of Educational Research, 77(1), 99–108. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2015.09.012
Silinskas, G., Kiuru, N., Tolvanen, A., Niemi, P., Lerkkanen, M. K., & Nurmi, J. E. (2013). Maternal teaching of reading and children's reading skills in grade 1: Patterns and predictors of positive and negative associations. Learning and Individual Differences, 27, 54–66. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2013.06.011
Timmons, K., & Pelletier, J. (2015). Understanding the importance of parent learning in a school-based family literacy programme. Journal of Early Childhood Literacy, 15(4), 510–532. https://doi.org/10.1177/1468798414552511
Tracey, D., Hornery, S., Seaton, M., Craven, R. G., & Yeung, A. S. (2014). Volunteers supporting children with reading difficulties in schools: Motives and rewards. The School Community Journal, 24(1), 49–68.
Van Voorhis, F. L., Maier, M. F., Epstein, J. L., Lloyd, C. M., & Leuong, T. (2013). The impact of family involvement on the education of children ages 3 to 8: A focus on literacy and math achievement outcomes and social-emotional skills. MDRC. https://www.mdrc.org/sites/default/files/The_Impact_of_Family_Involvement_FR.pdf
Xiao, N., Che, Y., Zhang, X., Song, Z., & Zhang, Y., S. (2020). Father–child literacy teaching activities as a unique predictor of Chinese preschool children's word reading skills. Infant and Child Development. 29(4), 1-16. https://doi.org/10.1002/icd.2183
Weigel, D. J., Martin, S. S., & Bennett, K. K. (2006). Contributions of the home literacy environment to preschool-aged children's emerging literacy and language skills. Early Child Development and Care, 176(3-4), 357–378. https://doi.org/10.1080/03004430500063747
Wirth, A., Ehmig, S.C., & Niklas, F. (2022). The role of the Home Literacy Environment for children's linguistic and socioemotional competencies development in the early years. Social Development, 31(2), 372-387. https://doi.org/10.1111/sode.12550
