Διερεύνηση της ποιότητας της ιδρυματικής και της ανάδοχης φροντίδας των παιδιών στην Ελλάδα, σήμερα. Η οπτική των Κοινωνικών Λειτουργών.

cover
pdf
Δημοσιευμένα: Aug 29, 2025
Λέξεις-κλειδιά:
δομές παιδικής προστασίας αναδοχή ποιότητα φροντίδας κοινωνικοί λειτουργοί
Ελευθερία Μανδρανή
https://orcid.org/0009-0003-9271-8887
Περίληψη

Το παρόν άρθρο πραγματεύεται την ποιότητα φροντίδας που δέχονται τα παιδιά που εισέρχονται στο σύστημα παιδικής προστασίας στην Ελλάδα σήμερα. Πιο συγκεκριμένα εξετάζεται η φροντίδα που παρέχουν οι δομές παιδικής προστασίας και ο θεσμός της αναδοχής, ως εναλλακτικό μέτρο παιδικής προστασίας από την οπτική των κοινωνικών λειτουργών που εργάζονται στην κλειστή φροντίδα και στους φορείς που υλοποιούν και εποπτεύουν αναδοχές. Η έρευνα εφάρμοσε ποιοτικό ερευνητικό σχέδιο διεξάγοντας πρόσωπο με πρόσωπο ημιδομημένες συνεντεύξεις, οι οποίες αναλύθηκαν μέσω της θεματικής ανάλυσης. Τα ευρήματα της ποιοτικής ανάλυσης ανέδειξαν ορισμένα κρίσιμα ζητήματα ως προς την ευημερία των παιδιών και στα δυο πλαίσια. Οι κοινωνικοί λειτουργοί που εργάζονται στην κλειστή φροντίδα, κατέγραψαν τις ανησυχίες τους σχετικά με την χαμηλή κάλυψη των πραγματικών, συναισθηματικών αναγκών των παιδιών, την οποία συνέδεσαν με την υποστελέχωση των ιδρυμάτων και τον εν γένει ιδρυματικό τους χαρακτήρα. Οι κοινωνικοί λειτουργοί που εργάζονται στις αναδοχές, αξιολόγησαν θετικά το εναλλακτικό μέτρο συγκρινόμενο με την ιδρυματική φροντίδα, επισημαίνοντας ακριβώς το ότι καλύπτει τις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών, τονίζοντας παράλληλα τις παγίδες που κρύβει για ανάδοχους φροντιστές, γονείς και επαγγελματίες. Ο ρόλος του κοινωνικού λειτουργού κρίνεται κομβικός και στα δυο εργασιακά πλαίσια καθώς επωμίζεται το βάρος της ευθύνης σχετικά με τη λήψη αποφάσεων για το μέλλον των παιδιών, συχνά χωρίς την πλαισίωση διεπιστημονικής ομάδας, με απουσία πρωτοκόλλων εργασίας, με δυσβάσταχτο φόρτο εργασίας και με ορατό τον κίνδυνο της επαγγελματικής εξουθένωσης. 

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρο
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Bakermans-Kranenburg, MJ., Steel, H., Zeanah, CH., Muchamedrahimov, RJ., Vorria, P., Dobrova-Kro;, NA., Steele, M., Van Ijzendoorn, MH., Juffer, F., Gunnar, MR (2011). III. ATTACHMENT AND EMOTIONAL DEVELOPMENT IN INSTITUTIONAL CARE: CHARACTERISTICS AND CATCH UP. Monographs of the Society for Research in Child Development, 74 (4), 62-91. Doi:10.1111/j.1540-5834.2011.00628.x
Βουργαζοπούλου, Μ., Καλλινικάκη, Θ., Καναβού, Ε., Σταύρου, Μ., Φωτίου, Α., (2017). Πτυχές της ψυχοκοινωνικής υγείας εφήβων μαθητών/μαθητριών που διαβιούν εκτός της φυσικής τους οικογένειας, Κοινωνική Εργασία, Τεύχος 126, σελ: 3-26
Ζήση, Α. (2006). Οι επιπτώσεις της ιδρυματικής ανατροφής στα απροστάτευτα παιδιά. Στο: Έκθεση Αξιολόγησης Παιδικών Χωριών SOS Ελλάδας. Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών. (Μη δημοσιευμένη μελέτη)
Ζήση, Α. & Χίου, Β. (2015). Υλικές συνθήκες, κοινωνικό κεφάλαιο και ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων: Μια σύντομη επισκόπηση, Ψυχολογία, Τεύχος 22 (1), σελ: 30-43
Fisher, L., Ames, E. W., Chisholm, K., & Savoie, L. (1997). Problems Reported by Parents of Romanian Orphans Adopted to British Columbia. International Journal of Behavioral Development, 20(1), 67–82. doi:10.1080/016502597385441
Ghera, M.M., Marshal, P. J., Fox, N.A., Zeanah, C.H., Nelson, C.A., Smyke, A.T., Guthrie, D. (2009). The effects of foster care intervention on socially deprived institutionalized children’s attention and positive affect: results from the BEIP study. Journal of Child Psychology and Psychiatry 50(3), pp 246-253, doi: 10.1111/j.1469-7610.2008.01954.x
Goffman, E. (1994). Άσυλα. Δοκίμια για την κοινωνική κατάσταση των ασθενών του ψυχιατρείου και άλλων τροφίμων. Αθήνα: Ευρύαλος
Ίσαρη, Φ. & Πουρκός, Μ. (2015). Ποιοτική Μεθοδολογία Έρευνας Εφαρμογές στην Ψυχολογία και στην Εκπαίδευση. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαΐκών Βιβλιοθηκών. Ανακτήθηκε από: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/gr/
Καλύβα, Π. (2016). Ψυχοκοινωνική συμπεριφορά και διαπροσωπικές δεξιότητες παιδιών που ζουν σε ιδρύματα. (Διδακτορική Διατριβή). Ανακτήθηκε από: https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/38194
Κουνουγέργη-Μανωλεδάκη, Ε. (2002). Η αναδοχή ανηλίκου. Στο Γρ. Αμπατζόγλου (επιμ) Αλλάζοντας χέρια. Διεπιστημονική προσέγγιση της διακίνησης και της τοποθέτησης παιδιών, σελ: 173-185. Θεσσαλονίκη: University Studio Press
Κούτρα, Κ., Πουπάκη, Α., Σαμαρά, Ρ., Κυπραίου, Δ. (2023). Η διασύνδεση και συνεργασία των φορέων που ασχολούνται με τους θεσμούς της αναδοχής και της τεκνοθεσίας στην Περιφέρεια Κρήτης. Κοινωνική Εργασία. Επιθεώρηση Κοινωνικών Επιστημών, Τεύχος 1, Τόμος 37, σελ: 7-33
ΚΥΑ 40494, Προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας μονάδων παιδικής προστασίας και φροντίδας (ΜοΠΠ) από νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, Εφημερίδα της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας (ΦΕΚ 2302/Α΄/11-05-2022)
Μεργούπη, Α. (2021). Λίγα λόγια για την αναδοχή. Στο: Υιοθεσία και αναδοχή σήμερα. Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Ανάκτηση 09 2022, από file:///C:/Users/user/OneDrive/Desktop/yiothesia_anadoxi_full.pdf
Μουρμούρη, Θ. (2001). Προετοιμασία της υποψήφιας οικογένειας, του παιδιού και των φυσικών γονέων για την αναδοχή. Στο Θ, Καλλινικάκη (Επιμ) Ανάδοχη φροντίδα, σελ: 127-133. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Μπαλτσιώτη, Β & Φαρμακοπούλου, Ι. (2023). Διερεύνηση εφαρμογής του Ν. 4538/2018 για τον θεσμό της αναδοχής στα πλαίσια παιδικής προστασίας, Κοινωνική Εργασία. Επιθεώρηση Κοινωνικών Επιστημών, Τεύχος 3, σελ: 1-24
Νόμος 4538/2018, Μέτρα για την προώθηση των Θεσμών της Αναδοχής και Υιοθεσίας και άλλες διατάξεις. Εφημερίδα της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας (ΦΕΚ 85/Α΄/16-05-2018)
Πανοπούλου – Μαράτου, Ο. Στάγκου, Δ. Γεώργας, Δ. Λαμπίδη, Α. Δοξιάδης, Σ. (1998). Σχήματα ιδρυματικής περίθαλψης για παιδιά στην Ελλάδα: Λειτουργία των ιδρυμάτων και επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών. Στο Θ. Καλλινικάκη (επιμ.), Μεγαλώνοντας σε ίδρυμα (σελ. 59-78). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Πωλομαρκάκη, Ε. (2001). Σημασία της συνεργασίας μεταξύ της ανάδοχης οικογένειας, του παιδιού και των φυσικών γονέων για την έκβαση της αναδοχής. Στο Θ, Καλλινικάκη (Επιμ) Ανάδοχη φροντίδα, σελ: 134-143. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Rutter, M., Beckett, C., Castle, J., Colvert, E., Kreppner, J., Mehta, M. (2007). Effects of profound early institutional deprivation: An overview of findings from a UK longitudinal study of Romanian adoptees. European Journal of Developmental Psychology, 4(3), 332-350. Doi: 10.1080/17405620701401846
Σίνδρου, Μ. (2001). Προγράμματα αναδοχής ανηλίκων στην Ελλάδα: Διαπιστώσεις-προτάσεις. Στο Θ. Καλλινικάκη (Επιμ.), Ανάδοχη φροντίδα, σελ: 113-126. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Συνήγορος του Πολίτη. (2020). Ειδική έκθεση από το ίδρυμα στην κοινότητα: εναλλακτική φροντίδα ευάλωτων παιδιών και υποστήριξη οικογενειών. Ανακτήθηκε από: Συνήγορος του Πολίτη (synigoros.gr)
Smyke, A. T., Koga, S. F., Johnson, D. E., Fox, N. A., Marshall, P. J., Nelson, C. A., Zeanah, C.H., and the BEIP Core Group. (2007). The caregiving context in institution-reared and family-reared infants and toddlers in Romania. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 48(2), 210–218. doi:10.1111/j.1469-7610.2006.01694.x
Smyke, A. T., Zeanah, C. H., Fox, N. A., Nelson, C. A., & Guthrie, D. (2010). Placement in Foster Care Enhances Quality of Attachment Among Young Institutionalized Children. Child Development, 81(1), 212–223. doi:10.1111/j.1467-8624.2009.01390.x
Χρυσικός, Φ. (2002). Το μετέωρο βήμα της ιδρυματικής φροντίδας. Εμπειρίες από τη συνεργασία με υπηρεσίες παιδικής προστασίας. Στο Γρ. Αμπατζόγλου (Επιμ.), Αλλάζοντας χέρια. Διεπιστημονική προσέγγιση της διακίνησης και της τοποθέτησης των παιδιών. (σελ: 259-271), Θεσσαλονίκη: University Studio Press
Vorria, P., Rutter, M., Pickles, A., Wolkind, S. & Hobsbaum, A. (1998a). A comparative study of Greek children in long- term residential group care and in two- parent families. I.Social, emotional and behavioral differences. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 39 (2), 225-236
Vorria, P., Papaligoura, Z., Dunn, J., Van IJzendoorn, M.H, Steele, H., Kontopoulou, A., & Sarafidou, Y. (2003). Early experiences and attachment relationships of Greek infants raised in residential group care. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 44(8), 1208-1220
Wade, M., Fox, N. A., Zeanah, C. H., & Nelson, C. A. (2019). Long-term effects of institutional rearing, foster care, and brain activity on memory and executive functioning. Proceedings of the National Academy of Sciences, 116(5), pp 1808-1813, doi:10.1073/pnas.1809145116