«Vassilis Alexakis: Écritures, mémoires, identités» Dossier Spécial à la mémoire de l’écrivain Vassilis Alexakis PROLÉGOMÈNES

Abstract

«Βασίλης Αλεξάκης: Γραφές, μνήμες, ταυτότητες»

Αφιέρωμα στη μνήμη του συγγραφέα Βασίλη Αλεξάκη

Ο Βασίλης Αλεξάκης, συγγραφέας αναφοράς στον γαλλόφωνο κόσμο και ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της ελληνικής Διασποράς, έγραψε πλήθος μυθιστορημάτων, διηγημάτων, δοκιμίων, σεναρίων, αφορισμών και εικονογραφημένων παραμυθικών ιστοριών, καθώς και ένα θεατρικό έργο. Τιμήθηκε με πολλά διεθνή βραβεία, όπως για παράδειγμα το prix Médicis το 1995 για το μυθιστόρημά του Η Μητρική Γλώσσα, το 2007 με το Grand prix du roman del’Académie Française για το μυθιστόρημα μ.Χ., και το 2012, με το Prix de la langue française. Το 2017 τιμήθηκε με το médaille d’ordre de la Renaissance Française για το σύνολο του έργου του και την ίδια χρονιά αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας από το Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πλήθος ερευνητών και ακαδημαϊκών σε όλο τον κόσμο έχουν δημοσιεύσει μελέτες και βιβλία για το αλεξακικό έργο. Δεδομένου του μικρού αριθμού σχετικών άρθρων και μελετών στην Ελλάδα, το παρόν αφιέρωμα σκοπό έχει να τιμήσει τη συμβολή του Βασίλη Αλεξάκη στα Γράμματα και να εμπλουτίσει τις μελέτες για την πορεία του λογοτεχνικού του έργου, μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες και μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Στο αφιέρωμα αυτό συμβάλλουν ερευνητές και ερευνήτριες της διεθνούς πανεπιστημιακής κοινότητας που έχουν ασχοληθεί σε βάθος με το αλεξακικό έργο. Επιθυμώντας να δώσουμε τη δυνατότητα στο μη ελληνόφωνο κοινό να έρθει σε άμεση επαφή με δύο μεγάλης έκτασης συνεντεύξεις που μας είχε παραχωρήσει το 2006 και το 2021, πριν την οριστική του αναχώρηση, μεταφράσαμε πολλά σημεία τους στα γαλλικά. Οι συνεντεύξεις αυτές καλύπτουν σχεδόν όλο το εύρος του έργου του, το οποίο ο συγγραφέας σχολιάζει ταυτόχρονα με τα κοινωνικά και λογοτεχνικά συμφραζόμενα. Τέλος, θελήσαμε να αναδείξουμε ένα κομμάτι του έργου του που δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστό ή μελετημένο, καθώς αποτελεί μέρος ανθολογιών ή συλλογικών έργων και δεν έχει μεταφραστεί από τα ελληνικά σε άλλη γλώσσα.

Επίκεντρο της αλεξακικής γραφής υπήρξε πάντα ο Άνθρωπος. Στοιχειωμένος από τη βάσανο μιας διαρκούς Έλλειψης και περιπλανώμενος σε ένα πέλαγος από λέξεις, ο Αλεξάκης κατόρθωσε να μιλήσει όσο κανένας άλλος για τη γλώσσα και τη διπλή ταυτότητα, να αναπτύξει μια σύγχρονη ερμηνευτική με στοιχεία αυτοαναφορικότητας και αυτομυθοπλασίας σε ένα μυθιστορηματικό σύμπαν στο οποίο συνυπάρχουν ο Εαυτός και ο Άλλος. Η ars memoriae του Βασίλη Αλεξάκη, αντηχεί από απόηχους μιας αναδημιουργημένης παιδικής ηλικίας, οδηγώντας τους αναγνώστες σε «μια τρίτη χώρα μετά την Ελλάδα και τη Γαλλία, μια χώρα που δεν φαίνεται σε κανέναν χάρτη», όπως τη χαρακτηρίζει ο ίδιος και δεν είναι άλλη από τον εκθαμβωτικό κόσμο που γεννήθηκε με τη γραφή του.