Άτυπες διαδικτυακές κοινότητες εκπαιδευτικών στην εποχή Covid-19: Μία μελέτη περίπτωσης

PDF (ελληνικά)
Published: Jan 1, 2023
DOI: https://doi.org/10.12681/thete.40004
Θεοπούλα Χρυσοχού
Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Abstract

Την άνοιξη του 2020, όταν οι εκπαιδευτικοί κλήθηκαν να προσφύγουν στην επείγουσα εξ αποστάσεως διδασκαλία, ήρθαν αντιμέτωποι με τεράστιες προκλήσεις, οι οποίες στην Ελλάδα εντάθηκαν λόγω κρατικών ελλείψεων και παραλείψεων. Ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί δεν έμειναν άπραγοι. Αντιθέτως, προσπαθώντας να οργανωθούν και να αλληλοϋποστηριχθούν, στράφηκαν μαζικά σε άτυπες διαδικτυακές κοινότητες. Στη βάση αυτή, η παρούσα ποσοτική έρευνα μελετά τις αντιλήψεις 210 εκπαιδευτικών σχετικά με το ρόλο μιας άτυπης διαδικτυακής κοινότητας στο Facebook ως μέσο στήριξης και άτυπης επαγγελματικής ανάπτυξης. Από τα αποτελέσματα φαίνεται η θετική επίδραση σε επίπεδο συμβουλευτικής και υποστήριξης σε ζητήματα τεχνικά, αλλά και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και διδασκαλίας, ενώ αναγνωρίζονται οφέλη σε επίπεδο απόκτησης υλικού, πρακτικής βοήθειας και ενίσχυσης/εμπλουτισμού πρακτικής γνώσης. Σημείο-κλειδί για την εξαγωγή συμπερασμάτων αποτελεί η υιοθέτηση μιας ολιστικής προσέγγισης που συνδέει τα αποτελέσματα με το ελληνικό πλαίσιο και τις ιδιάζουσες συνθήκες της περιόδου, αξιοποιεί τη βιβλιογραφία και αντιπαραβάλλει τα ευρήματα με αυτά αντίστοιχων ερευνών.

Article Details
  • Section
  • Articles
Downloads
Download data is not yet available.
References
AERA Code of Ethics. (2011). Educational Researcher, 40(3), 145–156. Retrieved 29 August 2024, from https://www.aera.net/About-AERA/AERA-Rules-Policies/Professional-Ethics.
Alsaleh, A. (2021). Professional learning communities for educators’ capacity building during COVID-19: Kuwait educators’ successes and challenges. International Journal of Leadership in Education, 1-20.
Bell, B., & Gilbert, J. (1994). Teacher development as professional, personal, and social development. Teaching and Teacher Education, 10, 483-497.
Beijaard, D., Korthagen, F., Verloop, N. (2007). Understanding how teachers learn as a pre-requisite for promoting teacher learning. Teachers and Teaching, 13(2), 105-108.
Bingimlas, K.A. (2009). Barriers to the successful integration of ICT in teaching and learning environments: A review of the literature. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 5(3), 235-245.
Bissessar, C.S. (2014). Facebook as an informal teacher professional development tool. Australian Journal of Teacher Education, 39(2), 121-135.
Booth, S.E. (2012). Cultivating knowledge sharing and trust in online communities for educators. Journal of Educational Computing Research, 47(1), 1-31.
British Psychological Society (2021). Ethics guidelines for internet-mediated research. British Psychological Society. Retrieved 07 February 2022, from https://explore.bps.org.uk/content/report-guideline/bpsrep.2021.rep155.
Carpenter, J.P., & Krutka, D.G. (2014). How and why educators use twitter: A survey of the field. Journal of Research on Technology in Education, 46(4), 414-434.
Carpenter, J.P., & Krutka, D.G. (2015). Engagement through microblogging: Educator professional development via Twitter. Professional Development in Education, 41(4), 707-728.
Cavanagh, M., & King, A. (2020). Peer-group mentoring for primary preservice teachers during professional experience. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 48(3), 287-300.
Cochran-Smith, M., & Lytle, S. (2001). Beyond certainty: Taking an inquiry stance on practice. In A. Lieberman & L. Miller (Eds.), Teachers caught in the action: Professional development that matters (pp. 45-58). New York: Teachers College Press.
Cohen, L., & Manion, L. (1994). Research methods in education. London: Routledge.
Dong, C., Cao, S., & Lia, H. (2020). Young children’s online learning during COVID-19 pandemic: Chinese parents’ beliefs and attitudes. Children and Youth Services Review, 118, 1-9. Retrieved 29 August 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7476883.
Dohn, N.B. (2009). Web 2.0: Inherent tensions and evident challenges for education. International Journal of Computer-Supported Collaborative Learning, 4(3), 343-363.
Duncan-Howell, J. (2010). Teachers making connections: Online communities as a source of professional learning. British Journal of Educational Technology, 41(2), 324-340.
Franzke, A.S., Bechmann, A., Ess, C.M., & Zimmer, M., (Eds.) (2020). Internet Research: Ethical Guidelines 3.0. AoIR (The International Association of Internet Researchers). Retrieved 07 February 2022, from https://aoir.org/reports/ethics3.pdf
Greenhalgh, S., & Koehler, M. (2017). 28 days later: Twitter hashtags as “just in time” teacher professional development. TechTrends, 61(3), 273-281. Retrieved 07 February 2022, from https://www.matt-koehler.com/publications/Greenhalgh_Koehler_2017.pdf.
Greenhow, C., & Askari, E. (2017). Learning and teaching with social network sites: A decade of research in education. Education and Information Technologies, 22(2), 623-645.
Greenhow, C., Willet, K.B., Galvin, S. (2021). Inquiring tweets want to know: #Edchat supports for #RemoteTeaching during COVID-19. British Journal of Educational Technology, 52(4), 1434-1454.
Gunawardena, C.N., Hermans, M.B., Sanchez, D., Richmond, C., Bohley, M., & Tuttle, R. (2009). A theoretical framework for building online communities of practice with social networking tools. Educational Media International, 46(1), 3-16.
Hargreaves, A. (2000). Four ages of professionalism and professional learning. Teachers and Teaching: History and Practice, 6(2), pp. 151-182.
Hodges, C., Moore, S., Lockee, B., Trust, T., & Bond, A. (2020). The difference between emergency remote teaching and online learning. Educause Review, 27. Retrieved 29 August 2024, from https://er.educause.edu/articles/2020/3/the-difference-between-emergency-remote-teaching-and-online-learning.
Iredale, A., Stapleford, K., Tremayne, D., Farrell, L., Holbrey, C., & Sheridan-Ross, J. (2020). A review and synthesis of the use of social media in initial teacher education. Technology, Pedagogy and Education, 29(1), 19-34.
Jacques, L., & Shrubb, R. (2020). PK-12 educators’ requests for teaching during a Pandemic. In Proceedings of EdMedia + Innovate Learning (pp. 56-60). Online, The Netherlands: Association for the Advancement of Computing in Education (AACE).
Jimoyiannis, A., & Komis, V. (2007). Examining teacher’s beliefs about ICT in education. Teachers Development, 11(2), 149-173.
Jones, C.R., Ferreday, D., & Hodgson, V. (2008). Networked learning a relational approach: Weak and strong ties. Journal of Computer Assisted Learning, 24(2), 90–102.
Jones, W.M., & Dexter, S. (2014). How teachers learn: The roles of formal, informal, and independent learning. Education Technology and Research Development, 62(3), 367-384.
Kelly, N., & Antonio, A. (2016). Teacher peer support in social network sites. Teaching and Teacher Education, 56, 138-149.
König, J., Jäger-Biela, D., & Glutsch N. (2020). Adapting to online teaching during COVID-19 school closure: Teacher education and teacher competence effects among early career teachers in Germany. European Journal of Teacher Education, 43(4), 608-622.
Kostas, A., & Sofos, A. (2012). Internet-mediated communities of practice: Identifying a typology of critical elements. In Τ. Daradoumis, S. Demetriadis & F. Xhafa (Eds.), Intelligent adaptation and personalization techniques in computer-supported collaborative learning, studies in computational intelligence, 2012 (pp. 311-334). Berlin, Heidelberg: Springer.
Krutka, D.G., Carpenter, J.P., & Trust, T. (2016). Elements of engagement: A model of teacher interactions via professional learning networks. Journal of Digital Learning in Teacher Education, 32(4), 150-158.
Lantz-Andersson, A., Lundin, M., & Selwyn, N. (2018). Twenty years of online teacher communities: A systematic review of formally-organized and informally-developed professional learning groups. Teaching and Teacher Education, 75(1), 302-315.
Lave, J., & Wenger, E. (1991). Situated learning: Legitimate peripheral participation. Cambridge: University of Cambridge Press.
Lieberman, A., & Miller, L. (2008). Teachers in professional communities: Improving teaching and learning. New York: Teachers College Press.
Liljekvist, Y.E., Randahl, A.C., Bommel, J., & Olin-Scheller, C. (2020). Facebook for professional development: Pedagogical content knowledge in the centre of teachers’ online communities. Scandinavian Journal of Educational Research, 65(5), 723-735.
Macià, M., & Garcia, I. (2016). Informal online communities and networks as a source of teacher professional development: A review. Teaching and Teacher Education, 55, 291-307.
Manca, S., & Ranieri, M. (2013). Is it a tool suitable for learning? A critical review of the literature on Facebook as a technology-enhanced learning environment. Journal of Computer Assisted Learning, 29(6), 487-504.
McLaughlin, M.W., & Talbert, J. (2001). Professional communities and the work of high school teaching. Chicago: University of Chicago Press.
OECD (2020). A framework to guide an education response to the COVID-19 Pandemic of 2020. OECD Policy Responses to Coronavirus (COVID-19). Paris: OECD Publishing. Retrieved 14 April 2021, from https://doi.org/10.1787/6ae21003-en.
Patahuddin, S.M., & Logan, T. (2019). Facebook as a mechanism for informal teacher professional learning in Indonesia. Teacher Development, 23(1), 101-120.
Penick Brock, T., Assemi, M., Corelli, R. L., El-Ibiary, S. Y., Kavookjian, J., Martin, B. A., & Suchanek Hudmon, K. A. (2014). A nontraditional faculty development initiative using a social media platform. American Journal of Pharmaceutical Education, 78(5), 1-5. Retrieved 29 August 2024, from https://europepmc.org/article/med/24954945.
Petko, D. (2012). Teachers’ pedagogical beliefs and their use of digital media in classrooms: Sharpening the focus of the “will, skill, tool” model and integrating teachers’ constructivist orientations. Computers & Education, 58(4), 1351-1359.
Petty, T.M., Heafner, T.L., Farinde, A., & Plaisance, M. (2015). Windows into teaching and learning: Professional growth of classroom teachers in an online environment. Technology, Pedagogy and Education, 24(3), 375-388.
Popp, J., & Goldman, S. (2016). Knowledge building in teacher professional learning communities. Teaching and Teacher Education, 59, 347-359.
Preece, J., Nonnecke, B., & Andrews, D. (2004). The top five reasons for lurking: Improving community experiences for everyone. Computers in Human Behavior, 20(2), 201–223.
Prestridge, S. (2019). Categorising teachers’ use of social media for their professional learning: A self-generating professional learning paradigm. Computers & Education, 129, 143-158.
Ranieri, M., Manca, S., & Fini, A. (2012). Why (and how) do teachers engage in social networks? An exploratory study of professional use of Facebook and its implications for lifelong learning. British Journal of Educational Technology, 43(5), 754-769.
Reich, J., Buttimer, C. J., Coleman, D., Colwell, R. D., Faruqi, F., &Larke, L. R. (2020). What's lost, what's left, what's next: Lessons learned from the lived experiences of teachers during the 2020 novel coronavirus pandemic. Teaching Systems Labs. Retrieved 07 July 2022, from https://edarxiv.org/8exp9.
Roberts, L. (2015). Ethical issues in conducting qualitative research in online communities. Qualitative Research in Psychology, 12(3), 314-325.
Robson, C., (2007). Η έρευνα του πραγματικού κόσμου. Αθήνα: Gutenberg
Robson, J. (2018). Performance, structure and ideal identity. British Journal of Educational Technology, 49(3), 439-450.
Sullivan, R., Neu, V., & Yang, F. (2018). Faculty development to promote effective instructional technology integration: A qualitative examination of reflections in an online community. Online Learning, 22(4), 341-359. Retrieved 29 August 2023, from https://olj.onlinelearningconsortium.org/index.php/olj/article/view/1373.
Sumuer, E., Eşfer, S., & Yildirim, S. (2014). Teachers' Facebook use: Their use habits, intensity, self-disclosure, privacy settings, and activities on Facebook. Educational Studies, 40(5), 537–553.
Suoranta, J. (2020). Critical pedagogy and wikilearning. In S. R. Steinberg, B. Down (Eds.), The Sage Handbook of Critical Pedagogies: Volume 1 (pp. 1126-1138). London: Sage Publications.
Tsiotakis, P., & Jimoyiannis, A. (2016). Critical factors towards analysing teachers' presence in on-line learning communities. Internet and Higher Education, 28, 45-58.
UNESCO (2020). Education: From COVID-19 school closures to recovery. Retrieved 15 September 2023, from https://www.unesco.org/en/covid-19/education-response
Valtonen, T., Kukkonen, J., Kontkanen, S., Sormunen, K., Dillon, P., & Sointu, E.T. (2015). The impact of authentic learning experiences with ICT on pre-service teachers' intentions to use ICT for teaching and learning. Computers & Education, 81, 49-58.
Van Waes, S., Moolenaar, N.M., Daly, A.L., Heldens, H.H., Donche, V., Van Petegem, P., & Van den Bossche, P. (2016). The networked instructor: The quality of networks in different stages of professional development. Teaching and Teacher Education, 59, 295-308.
Vygotsky, L.S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Cambridge: University Press.
Wenger, E. (1998). Communities of practice: Learning, meaning, and identity. New York: Cambridge University Press.
Wenger, E. (2000). Communities of practice and social learning systems. Organization, 7(2), 225-246.
Wenger, E. (2010). Communities of practice and social learning systems: The career of a concept. In C. Blackmore (Ed.), Social learning systems and communities of practice (pp. 179-198). London: Springer.
Wesely, P.M. (2013). Investigating the community of practice of world language educators on twitter. Journal of Teacher Education, 64(4), 305-318.
Yin, R.K. (1989). Case study research: Design and methods. London: Sage Publications.
Zheng, C. (2021). Community of practice as an epistemological concept. Philosophy Study, 11(10), 771-777.
Αναστασιάδης, Π. (2020). Η σχολική εξ αποστάσεως εκπαίδευση στην εποχή του κορονοϊού: Το παράδειγμα της Ελλάδας και η πρόκληση της μετάβασης στο «ανοιχτό σχολείο της διερευνητικής μάθησης, της συνεργατικής δημιουργικότητας και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Open Education - The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology 16(2), 20-48. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου, από https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/openjournal/article/view/25506.
Ασημάκη, Α., Κουστουράκης, Γ., & Καμαριανός, Ι. (2011). Οι έννοιες της νεωτερικότητας και της μετανεωτερικότητας και η σχέση τους με τη γνώση: Μια κοινωνιολογική προσέγγιση. Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, 15(60), 99-120. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου, από https://journals.lib.uth.gr/index.php/tovima/article/view/306.
Γεωργουλάκου, Ι., & Κώστας, Α. (2022). Εμπόδια στην εφαρμογή της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης την περίοδο της Πανδημίας - Απόψεις εκπαιδευτικών ειδικής και γενικής αγωγής στο Γυμνάσιο. Ανοικτή Εκπαίδευση, 18(1), 129–150. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου, από https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/openjournal/article/view/26340.
Γεωργόπουλος, Α. (2021). Ανάπτυξη, υποστήριξη και μελέτη ολοκληρωμένου προγραμματιστικού περιβάλλοντος και διαδικτυακής κοινότητας πρακτικής για τη διδασκαλία της Πληροφορικής στο Γενικό Λύκειο (Διδακτορική διατριβή). Πανεπιστήμιο Πατρών. Διαθέσιμο από: Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών.
Γιασιράνης, Ν. Σ. (2020). Αυτορρυθμιζόμενη μάθηση και MOOCs: μια εναλλακτική πρόταση μη τυπικής εκπαίδευσης (Διδακτορική διατριβή). Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Διαμαντής, Κ. Γ. (2019). Επιμόρφωση και αξιοποίηση των ψηφιακών μέσων στην ελληνική δευτεροβάθμια εκπαίδευση του 21ου αιώνα: Δυνατότητες και προκλήσεις (Διδακτορική διατριβή). Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Ζάγκος, Χ., Καμαριανός, Ι., Κυρίδης, Α., & Φωτόπουλος, Νίκος., (2022). Εκπαίδευση και εκπαιδευτικοί στην εποχή της πανδημίας Covid-19: Αφηγήσεις, εμπειρίες, πρακτικές, ποιοτικές και ποσοτικές διαστάσεις. Αθήνα. Κοινωνικό Πολύκεντρο. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2023, από https://kpolykentro.gr/wp-content/uploads/2022/03/F_EDUCATION-IN-COVID_2022.pdf.
Καλαϊτζοπούλου, Μ. (2001). Ο εκπαιδευτικός ως στοχαζόμενος επαγγελματίας. Αθήνα: Τυπωθήτω.
Καραλής, Θ. (2022). Από τη συνθήκη της πανδημίας στη μεταπανδημική εποχή: διδάγματα και προτάγματα για την εκπαίδευση ενηλίκων και τη δια βίου μάθηση. Στο Π. Λιντζέρης & Δ. Βαλάση (επιμ.), Η εμπειρία της πανδημίας της νόσου COVID-19 στην εκπαίδευση και κατάρτιση ενηλίκων: διαστάσεις, συνέπειες, προοπτικές (σ. 23-56). Αθήνα: ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ.
ΚΕΜΕΤΕ (2021). Όψεις της τηλεκπαίδευσης κατά την περίοδο της πανδημίας: Μορφωτικές ανισότητες και συνέπειες στα εργασιακά δικαιώματα. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2023, από https://www.olme.gr/erevna-kemete-gia-tilekpaideysi.
Κόμης, Β., Μισιρλή, Α., Λαβίδας, Κ., Κουσλόγλου, Ε., Καραλής, Α., Φιλιππίδη, Α., & Κότσαρη, Μ. (2023). Στο Γ. Κουτρομάνος, Π. Τσιωτάκης, Α. Τζιμογιάννης (επιμ.), Πρακτικά Περιλήψεων Εργασιών 4ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «Ηλεκτρονική Μάθηση και Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι», (σ. 117-120). Αθήνα: Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Κοτοπούλης, Θ. (2013). Νέες τεχνολογίες και εκπαίδευση: Τα σύγχρονα υπολογιστικά & δικτυακά περιβάλλοντα μάθησης στην εκπαιδευτική διαδικασία. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρης.
Κουτσογιάννης, ∆. (2018). Πλαίσιο αρχών για τη δημιουργική αξιοποίηση των ψηφιακών μέσων στην εκπαίδευση. Στο Π. Ε. Κολτσάκης & Μ. Ι. Σαλονικίδης (επιμ.), Πρακτικά 5ου Πανελλήνιου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου Κεντρικής Μακεδονίας: Αξιοποίηση των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών στη διδακτική πράξη. Τεχνολογίες, τέχνες & πολιτισμός στην εκπαίδευση (Τόμος Α’, σ. 28-36). Θεσσαλονίκη: Πανελλήνια Ένωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στις Φυσικές Επιστήμες «Μιχάλης Δερτούζος». Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2023, από https://5syn-thess2018.ekped.gr/praktika2018/V1_2018.pdf.
Κώστας, Α. (2015). Ηλεκτρονική κοινότητα πρακτικής άσκησης (e-ΚΠΑ): Διερευνητική μελέτη περίπτωσης των κοινοτήτων πρακτικής με έμφαση στο στοχασμό και την επαγγελματική ταυτότητα των εκπαιδευόμενων εκπαιδευτικών (Διδακτορική διατριβή). Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Κώστας, Α., Βρατσάλης, Κ., & Σοφός, Α. (2011). Διαδικτυακές κοινότητες: Διερεύνηση προσδοκιών εκπαιδευτικών & χρήσης υπηρεσιών. Στο Χ. Παναγιωτακόπουλος (επιμ.), Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου “Ένταξη και Χρήση των ΤΠΕ στην Εκπαιδευτική Διαδικασία” (σ. 423-434), Πάτρα.
Λιακοπούλου, Ε., & Σταυροπούλου, Ε. (2021). Εξ αποστάσεως εκπαίδευση στο ελληνικό σχολείο κατά την περίοδο του COVID-19: Προβληματισμοί, δυσκολίες και αναληφθείσες ενέργειες αντιμετώπισής τους. Στο Α. Σοφός, Α. Κώστας, Γ. Φούζας & Β. Παράσχου (επιμ.), Πρακτικά 1ου Διεθνούς Διαδικτυακού Εκπαιδευτικού Συνεδρίου “Από τον 20ο στον 21ο αιώνα μέσα σε 15 ημέρες: Η απότομη μετάβαση της εκπαιδευτικής μας πραγματικότητας σε ψηφιακά́ περιβάλλοντα” (σ. 331-341). Ηλεκτρονική έκδοση: Ελληνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2021, από https://eproceedings.epublishing.ekt.gr/index.php/online-edu/issue/view/132.
Λαλιώτη, Ε. (2022). Η κουλτούρα του ελληνικού δημόσιο σχολείου (Διδακτορική διατριβή). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Μανούσου, Ε., Ιωακειμίδου, Β., Παπαδημητρίου, Σ., & Χαρτοφύλακα, Α.Μ. (2021). Προκλήσεις και καλές πρακτικές για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση στον ελληνικό χώρο κατά την περίοδο της πανδημίας. Open Education, 17(1), 19-37. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2021, από https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/openjournal/article/view/26762.
Μπαγάκης, Γ. (2017). Δέκα κείμενα από την επικαιρότητα, πριν και μετά τον Ιανουάριο του 2015. Εθνικός διάλογος στη σχολική εκπαίδευση, αυτό-αξιολόγηση, επιμόρφωση. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2022, από https://www.academia.edu/35455368/%CE%94%CE%95%CE%9A%CE%91_%CE%9A%CE%95%CE%99%CE%9C%CE%95%CE%9D%CE%91_%CE%91%CE%A0%CE%9F_%CE%A4%CE%97%CE%9D_%CE%95%CE%A0%CE%99%CE%9A%CE%91
Ντρενογιάννη, Ε. (2017). Άτυπες διαδικτυακές κοινότητες και τόποι συζήτησης online: Ερευνητικές δυνατότητες και μεθοδολογικές προκλήσεις στο χώρο της εκπαίδευσης. Στο Α. Σοφός, Ε. Αυγερινός, Π. Καραμούζης, Λ. Χριστοδουλίδου & Μ. Δάρρα (επιμ.), Εκπαίδευση με χρήση νέων τεχνολογιών: Παιδαγωγική αξιοποίηση ψηφιακών μέσων στην εκπαιδευτική διαδικασία (σ. 56-74). Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρης.
Σέργης, Σ., & Κουτρουμάνος, Γ. (2013). Η επίδραση της επιμόρφωσης στις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών για τους εκπαιδευτικούς. Θέματα Επιστήμων και Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση, 6(1-2), 67-84.
Σοφός, Α. (2021). Εκπαίδευση υπό έκτακτες συνθήκες ή εξ αποστάσεως εκπαίδευση; Προβληματισμοί και ζητήματα που προκύπτουν για τον εκπαιδευτικό και προοπτικές για το μέλλον. Στο Α. Σοφός, Α. Κώστας, Γ. Φούζας & Β. Παράσχου (επιμ.), Πρακτικά 1ου Διεθνούς Διαδικτυακού Εκπαιδευτικού Συνεδρίου “Από τον 20ο στον 21ο αιώνα μέσα σε 15 ημέρες: Η απότομη μετάβαση της εκπαιδευτικής μας πραγματικότητας σε ψηφιακά περιβάλλοντα. Στάσεις-Αντιλήψεις- Σενάρια–Προοπτικές-Προτάσεις” (σ. 331-341). Ελληνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2022, από https://eproceedings.epublishing.ekt.gr/index.php/online-edu/article/view/3209.
Τζιμόπουλος, Ν., Προβελέγγιος, Π., & Ιωσιφίδου, Μ. (2021). H εξ αποστάσεως εκπαίδευση και οι Έλληνες εκπαιδευτικοί́ κατά́ την πρώτη περίοδο της πανδημίας 2020. Έρευνα στο πλαίσιο των σεμιναρίων της ελληνικής κοινότητας eTwinning. Μάθηση με Τεχνολογίες, (5), 1-11. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2022, από https://mag.e-diktyo.eu/wp-content/uploads/2021/03/5t_05_covid.pdf.
Τζιφόπουλος, Μ., (2022). “Κάποιοι μαθητές μου δεν συνδέθηκαν ποτέ...”: Εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αφηγούνται την εμπειρία τους από την τηλεκπαίδευση την περίοδο της πανδημίας του κορονοϊού. Κείμενα Παιδείας, (4). Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2023, από https://doi.org/10.12681/keimena-paideias.30269.
Τσάφος, Β. (2014). Συμμετοχικές και δυναμικές μορφές επιμόρφωσης: Θεωρητική πλαισίωση και πρακτικοί προσανατολισμοί. Στο Ζ. Παπαναούμ-Τζίκα & Μ. Λιακοπούλου (επιμ.), Υποστηρίζοντας την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών (σ. 13-20). Υ.ΠΑΙ.Θ. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2021, από http://www.diapolis.auth.gr/epimorfotiko_uliko/index.php/2014-09-05-15-40-12/2014-09-05-15-45-43/81-odigos-tsafos?showall=1.
Υφαντή, Α., & Βοζαΐτης, Γ. (2009). Η επιμόρφωση και η επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού ως στοιχειά ποιότητας στο εκπαιδευτικό έργο. Παιδαγωγική Θεωρία και Πράξη, 3, 31-46.
Φωτόπουλος, Ν. (2021). Το εκπαιδευτικό επάγγελμα στην εποχή Covid 19: προκλήσεις, αβεβαιότητες, προοπτικές: εμπειρικά στιγμιότυπα και προεκτάσεις. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2023, από https://digitalrepository.ekdd.gr/bitstream/123456789/938/1/13_PP_Fot_EKPAIDEUTIKO%20EPAGGELMA%20COVID.pdf.