Διερεύνηση της λεξιλογικής γλωσσικής ικανότητας σε μαθητές Δ΄- ΣΤ΄ δημοτικού: Μία συγκριτική μελέτη

PDF
Δημοσιευμένα: Dec 12, 2017
DOI: https://doi.org/10.12681/dial.14084
Λέξεις-κλειδιά:
λεξιλογική γλωσσική ικανότητα γλωσσικές δεξιότητες γνωστικοί μηχανισμοί υψηλή σχολική επίδοση μαθησιακές δυσκολίες
Styliani Xanthi
Πανεπιστήμιο Αθηνών
https://orcid.org/0000-0003-4854-7091
Περίληψη

Από πολλούς μελετητές υποστηρίζεται ότι η λεξιλογική γλωσσική ικανότητα των παιδιών σχολικής ηλικίας περιορίζεται και επηρεάζεται από γλωσσικές δεξιότητες και γνωστικούς μηχανισμούς. Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες έχουν περιορισμένο λεξιλόγιο και αντιμετωπίζουν προβλήματα στην αντίληψη και κατανόηση του λεξιλογίου καθώς και στην παραγωγή του. Σκοπός της εργασίας ήταν η διερεύνηση των δεξιοτήτων που περιορίζουν και επηρεάζουν τη γνώση του λεξιλογίου, στις οποίες έχει φανεί από έρευνες ότι οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν αδυναμίες και ελλείμματα. Για τον σκοπό αυτό χορηγήθηκαν άτυπες δοκιμασίες σε 89 μαθητές Δημοτικού τετάρτης, πέμπτης και έκτης τάξης, 22 με υψηλή σχολική επίδοση και 67 με μαθησιακές δυσκολίες, με στόχο την αξιολόγηση της γνώσης του λεξιλογίου και τον έλεγχο του βαθμού κατοχής και αφομοίωσής του. Τα αποτελέσματα της μελέτης αναδεικνύουν ότι οι μαθητές των τελευταίων τάξεων του δημοτικού έχουν δυσκολίες στη σύνδεση των εννοιών και των σχέσεων που υπάρχουν μεταξύ των λέξεων και στην επεξεργασία μηνυμάτων σε ένα μη κυριολεκτικό επίπεδο. Επίσης, καταδεικνύουν περιορισμένη λεξιλογική γλωσσική ικανότητα των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες και χαμηλές επιδόσεις σε όλα τα έργα. Με βάση αυτά τα ευρήματα η εργασία διερευνά τις πιθανές νοητικές αιτίες των αστοχιών και τις σχέσεις αυτών των αδυναμιών των μαθητών με αντίστοιχα πεδία γνωσιακών διεργασιών.  

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Νέοι ερευνητές
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στον/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).

To Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και να χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου.

Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά, και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Styliani Xanthi, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Είμαι πτυχιούχος της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ιωαννίνων (1984) και πτυχιούχος του Παιδαγωγικού Τμήματος ΕΚΠΑ Αθηνών (1998). Το 1998 ολοκλήρωσα σπουδές μετεκπαίδευσης στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΠΤΔΕ του ΕΚΠΑ Αθηνών με κατεύθυνση την Ειδική Αγωγή. Από το 1999 ως σήμερα έχω διδάξει σε παιδιά με δυσλεξία, αναπτυξιακά προβλήματα λόγου, ελαφριές νοητικές διαταραχές,προβλήματα συμπεριφοράς, σύνδρομο Down (μωσαϊσμός), αυτισμό και διαφορετική μητρική γλώσσα από την Ελληνική. Το 2007 απέκτησα Δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του ΜΙΘΕ του ΕΚΠΑ Αθηνών, με ειδίκευση «Βασική και Εφαρμοσμένη Γνωσιακή Επιστήμη» και θέμα πτυχιακής εργασίας: «Διερεύνηση της βασικής οπτικής επεξεργασίας ερεθισμάτων στον κοντινό και μακρινό χώρο με μαγνητοεγκεφαλογραφία (MEG)». Το 2011 ολοκλήρωσα τη διδακτορική μου διατριβή του ΜΙΘΕ του ΕΚΠΑ Αθηνών με θέμα: «Σχεδίαση, υλοποίηση και αξιολόγηση δραστηριοτήτων με εκπαιδευτικό λογισμικό στη διδασκαλία της γλώσσας σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες». Συμμετείχα ως επιμορφώτρια στο 1ο & 3ο Περιφερειακό Επιμορφωτικό Κέντρο Αθήνας στις θεματικές ενότητες: Προβλήματα ακοής - Αξιολόγηση και Παιδαγωγική Αντιμετώπιση & Ζητήματα εκπαιδευτικής πολιτικής σε θέματα Ένταξης, Απρίλιος 2014, και στο 1ο Περιφερειακό Επιμορφωτικό Κέντρο Αθήνας στη θεματική ενότητα: Παιδαγωγικές Παρεμβάσεις για Ενίσχυση της Ένταξης, Απρίλιος 2013. Διετέλεσα κριτής σε επιστημονικά περιοδικά ["Νέος Παιδαγωγός” (2013, 2014, 2015) & i-Teacher (2013, 2014, 2015)], συνέδρια [8ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Το ψηφιακό σχολείο» (2011), 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Η εκπαίδευση στην εποχή των Τ.Π.Ε.» (2012), 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Η εκπαίδευση στην εποχή των Τ.Π.Ε.» (2014), 1ο & 2ο Συνέδριο "Νέος Παιδαγωγός” (2014, 2015)] και διαγωνισμούς [3ος Διαδικτυακός Διαγωνισμός ΕΕΕΠ-ΔΤΠΕ «Δημιουργήστε ψηφιακά, κατασκευάστε ένα website, γίνετε πρεσβευτές του τόπου σας» (2011), «Θεσμός αριστείας και ανάδειξη καλών πρακτικών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση» στους άξονες προτεραιότητας 1, 2 και 3 - Οριζόντια Πράξη, του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» για το σχολικό έτος εφαρμογής (2012-2013)]. Συμμετείχα ως ερευνήτρια σε αρκετές διαχρονικές έρευνες και έχω δημοσιεύσει αρκετές εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων.

Αναφορές
Αϊδίνης, Α. (2012). Γραμματισμός στην πρώτη σχολική ηλικία. Μια ψυχογλωσσολογική προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Gutenberg.
Αλευριάδου, Α., Σέμογλου, Κ., & Οικονομίδου, Γ. (2015). Συγκριτική διερεύνηση των δυσκολιών στο γραπτό λόγο σε μαθητές με χαμηλή απόδοση στη γραφή και σε μαθητές με δυσλεξία. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 167, 36-51.
Biemiller, A. (2003). Vocabulary: needed if more children are to read well. Reading Psychology, 24, 323-335.
Cain, K., Oakhill, J., & Bryant, P. (2004). Children’s reading comprehension ability: Concurrent prediction by working memory, verbal ability, and component skills. Journal of Educational Psychology, 96(l), 31-42.
Chrysochoou, E., Bablekou, Z., Masoura, E., & Tsigilis, N. (2012). Working memory and vocabulary development in Greek preschool and primary school children. European Journal of Developmental Psychology, 10, 417-432.
Chrysochoou, E., Bablekou, Z., & Tsigillis, N. (2011). Working memory contributions to reading comprehension components in middle childhood children. American Journal of Psychology, 124, 275-289.
Γαβριηλίδου, Ζ. (2001). Η καλλιέργεια του λεξιλογίου με τη βοήθεια των τάξεων αντικειμένων. Πρακτικά 3ης Επιστημονικής Ημερίδας Νέας Ελληνικής Γλώσσας «Η καλλιέργεια της γραπτής γλωσσικής έκφρασης στο σχολείο: αρχές, προβλήματα, προοπτικές και διδακτικές προσεγγίσεις» (σσ. 55-70). Αλεξανδρούπολη.
Γεώργας, Δ. Δ., Παρασκευόπουλος, Ι. Ν., Μπεζεβέγκης, Η. Γ., & Γιαννίτσας, Ν. Δ. (1997). Ελληνικό WISC-III: Wechsler κλίμακες νοημοσύνης για παιδιά. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Γιακάλη, Χ. (2016). Γλωσσικές δεξιότητες μαθητών με δυσκολίες στην κατανόηση ανάγνωσης. (Αδημοσίευτη Διπλωματική εργασία). Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Engel de Abreu, P. M. J., Conway, A. R. A., & Gathercole, S. (2010). Working memory and fluid intelligence in young children. Intelligence, 38(6), 552-561.
Eysenck, M.W. (2010). Βασικές αρχές γνωστικής ψυχολογίας (Μ. Κουλεντιανού, Μτφρ.). Αθήνα: Gutenberg.
Feldman, R. (2011). Εξελικτική ψυχολογία (Η. Μπεζεβέκης, Επιμ.). Αθήνα: Gutenberg.
Gathercole, S. E., Alloway, T. P., Willis, C., & Adams, A. M. (2006). Working memory in children with reading disabilities. Journal of Experimental Child Psychology, 93, 265-281.
Gathercole, S. E., & Baddeley, A. D. (1993). Working memory and language. Hove: Erlbaum.
Κατσιάνου, Α. (2015). Λεξιλόγιο, λογικός τρόπος σκέψης και γλωσσική εμπειρία σε παιδιά με και χωρίς μαθησιακές δυσκολίες. Μια συγκριτική μελέτη (Αδημοσίευτη Πτυχιακή εργασία). Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καλαμάτας.
Leonard, L. B. (1998). Children with specific language impairment. Cambridge, MA: MIT Press.
Μακρίδου, Ι. (2014). Σχέση της παιδαγωγικής αξιολόγησης και της γλωσσικής επάρκειας και επίδοσης σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες (Αδημοσίευτη Διπλωματική εργασία). Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Majerus, S., Heiligenstein, L., Gautherot, N., Poncelet, M., & Van der Linden, M. (2009). Impact of auditory selective attention on verbal short-term memory and vocabulary development. Journal of Experimental Child Psychology, 103, 66-86.
Martin, D., & Smedley, M. (1997). Developmental difficulties of communication: Structure and meaning. The University of Birmingham.
Μότσιου, Β. (1994). Στοιχεία λεξικολογίας. Εισαγωγή στη νεοελληνική λεξικολογία. Αθήνα: Νεφέλη.
Μπαμπλέκου, Ζ. (2011). Γνωστική ψυχολογία: Μοντέλα μνήμης. Αθήνα: Gutenberg.
Nation, K., & Snowling, M. J. (1998). Semantic processing and the development of word recognition skills: evidence from children with reading comprehension difficulties. Journal of Memory and Language, 39, 85-101.
Nayena Blankson, A., O'Brien, M., Leerkes, E. M., Marcovitch, S., & Calkins, S. D. (2011). Shyness and vocabulary: The roles of executive functioning and home environmental stimulation. Merrill Palmer Quarterly (Wayne State Univ Press), 57, 105-128.
Νικολόπουλος, Δ. (Επιμ.) (2008). Γλωσσική ανάπτυξη και διαταραχές. Αθήνα: Τόπος.
Nippold, M. A. (2016). Later language development: School-age children, adolescents, and young adults (4th edition). Austin, TX: Pro-Ed.
Ξυδόπουλος, Γ. (2007). Λεξικολογία. Εισαγωγή στην ανάλυση της λέξης και του λεξικού. Αθήνα: Πατάκης.
Παρασκευόπουλος, Ι. Ν., Καλαντζή-Αζίζι, Α., & Γιαννίτσας, Ν. Δ. (1999). ΑθηνάΤεστ Διάγνωσης δυσκολιών μάθησης. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Πόρποδας, Κ., Διακογιώργη, Κ., Δημάκος, Ι., Καραντζή, Ι., Παλαιοθόδωρος, Α., Υφαντή, Κ., Τσαγγάρη, Γ., & Καραμπέτσου, Μ. (2007). Εργαλείο διαγνωστικής διερεύνησης δυσκολιών στο γραπτό λόγο των μαθητών Γ- ΣΤ’ Δημοτικού. ΥΠΕΠΘ- ΕΠΕΑΕΚ (2).
Σπαντιδάκης, Ι. (2011). Προβλήματα παραγωγής γραπτού λόγου παιδιών σχολικής ηλικίας. Αθήνα: Πεδίο.
Swason, H. L., Cooney, J. B., & McNamara, J. K. (2004). Learning disabilities and memory. In Β. Y. L. Wong (Ed.), Learning about learning disabilities (3rd edition) (pp. 41-92). San Diego, C. A: Academic Press.
Talli, I. (2010). Linguistic abilities in developmental dyslexia and specific language impairment (SLI): A comparative and cross-linguistic approach (Unpublished doctoral dissertation). University Paris Descartes & Aristotle University of Thessaloniki.
Τζουριάδου, M., Συγκολλίτου, E., Αναγνωστοπούλου, E., & Βακόλα, I. (2008). Ψυχομετρικό Κριτήριο Γλωσσικής Επάρκειας Λ-α-Τ-ω. Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης & Τμήμα Ψυχολογίας, ΑΠΘ.
ΥΠΕΠΘ -ΠΙ. (2007). Νέα Σχολικά εγχειρίδια - Γλώσσα Ε΄& ΣΤ΄ Δημοτικού. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο-Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων. Ανακτήθηκε τον Νοέμβριο 2017 από www.pi-schools.gr
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)