Η διαφοροποιημένη παιδαγωγική στο πλαίσιο της ενταξιακής εκπαίδευσης: ερευνώντας τις πρακτικές τελειόφοιτων νηπιαγωγών
Δημοσιευμένα:
Dec 22, 2020
Λέξεις-κλειδιά:
Ενταξιακή εκπαίδευση Διαφοροποιημένη παιδαγωγική Αναπηρία Σπουδές για την Αναπηρία Κοινωνικό μοντέλο προσέγγισης της αναπηρίας
Περίληψη
H φοίτηση ανάπηρων μαθητών/τριών στη γενική εκπαίδευση σε συνθήκες που διασφαλίζουν την ενεργή και ισότιμη συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία αποτελεί κεντρικό στόχο της εκπαιδευτικής πολιτικής πολλών κρατών παγκοσμίως. Εντούτοις, διεθνείς οργανισμοί και πλήθος ερευνητικών πορισμάτων υποδεικνύουν την αδυναμία του εκπαιδευτικού συστήματος να ανταποκριθεί στον αντισταθμιστικό ρόλο του ως προς τον εκπαιδευτικό και κοινωνικό αποκλεισμό των ανάπηρων μαθητών/τριών. Υπό το πρίσμα μίας τέτοιας διαπίστωσης, η διαφοροποιημένη παιδαγωγική δύναται να αποτελέσει, στο επίπεδο της σχολικής πράξης, ένα κατάλληλο πλαίσιο για τη διαχείριση της ετερότητας και την αξιοποίηση της διαφορετικότητας. Tο συγκεκριμένο άρθρο επιχειρεί να αναδείξει, αφενός, τις πρακτικές της διαφοροποιημένης παιδαγωγικής που προάγουν την ενταξιακή εκπαίδευση, και αφετέρου να εντοπίσει μια σειρά κυρίαρχων πρακτικών που τελικώς προωθούν διακρίσεις και διαχωρισμό ως προς την εκπαίδευση των ανάπηρων μαθητών/τριών. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται τα πορίσματα μιας έρευνας η οποία, αξιοποιώντας την ποιοτική μεθοδολογική προσέγγιση, μελετά τις πρακτικές των τελειόφοιτων νηπιαγωγών σχετικά με την εφαρμογή της ενταξιακής εκπαίδευσης μέσω της διαφοροποιημένης παιδαγωγικής. Βάσει των αποτελεσμάτων της έρευνας, η διαφοροποιημένη παιδαγωγική αναγνωρίζεται ως ένα μέσο προαγωγής της ενταξιακής εκπαίδευσης, σε επίπεδο σχολικής πράξης. Παράλληλα, όμως, εντοπίζεται αντίφαση στις πρακτικές των τελειόφοιτων νηπιαγωγών ως προς την αναγνώριση της αξίας της διαφοροποιημένης παιδαγωγικής και της θέσης της στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής πραγματικότητας.
Λεπτομέρειες άρθρου
- Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
-
Τσερμίδου Λ., & Ζώνιου-Σιδέρη Α. (2020). Η διαφοροποιημένη παιδαγωγική στο πλαίσιο της ενταξιακής εκπαίδευσης: ερευνώντας τις πρακτικές τελειόφοιτων νηπιαγωγών. Διάλογοι! Θεωρία και πράξη στις επιστήμες αγωγής και εκπαίδευσης, 6, 209–238. https://doi.org/10.12681/dial.23328
- Τεύχος
- Τόμ. 6 (2020)
- Ενότητα
- Ειδικό Θέμα
Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.
Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στον/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).
To Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και να χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου.
Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά, και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Ainscow, M. (2020). Promoting inclusion and equity in education: lessons from international experiences. Nordic Journal of Studies in Educational Policy, 6(1), 7-16.
Ainscow, M., & Miles, S. (2008). Making education for all inclusive: where next? Prospects, 37(1), 15-34.
Armstrong, D. (2003). Experiences of special education: Re-evaluating policy and practice through life stories. London: Routledge.
Armstrong, D. (2005). Reinventing ‘inclusion’: New labour and the cultural politics of special education. Oxford Review of Education, 31(1), 131-151.
Armstrong, D. (2011). Ένταξη, συμμετοχή και δημοκρατία. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη & Η. Σπανδάγου (Επιμ.), Εκπαίδευση και τύφλωση, σύγχρονες τάσεις και προοπτικές (σσ. 57-69). Αθήνα: Πεδίο.
Armstrong, D., Armstrong, A., & Spandagou, I. (2011). Inclusion: By choice or by chance? International Journal of Inclusive Education, 15(1), 29-39.
Armstrong, D., Armstrong, F., & Barton, L. (2000). Introduction: What is this book about. In D. Armstrong, F. Armstrong, & L. Barton (Eds.), Inclusive education: Policy, contexts and comparative perspectives (pp. 1–12). London: David Fulton.
Ayers, W., Hunt, J., & Quinn, T. (Eds.) (1998). Teaching for social justice. New York: Teachers College Press.
Βλάχου, Α., & Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2010). Σχολική ένταξη και συνεργατικές πρακτικές των εκπαιδευτικών γενικής και ειδικής αγωγής. Hellenic Journal of Psychology, 7(2), 180-204.
Barton, L. (1997). Inclusive education: romantic, subversive or realistic? International Journal of Inclusive Education, 1(3), 231-242.
Barton, L. (2003). Inclusive education and teacher education. A basis for hope or a discourse for delusion. London: Institute of Education, University of London.
Barton, L. (2010). Response. British Journal of Sociology of Education, 31(5), 643-650.
Barton, L. (2012). Αναπηρία και κοινωνική δικαιοσύνη: Ορισμένες παρατηρήσεις. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Ε. Ντεροπούλου-Ντέρου, & Α. Βλάχου-Μπαλαφούτη (Επιμ.), Αναπηρία και εκπαιδευτική πολιτική. Κριτική προσέγγιση της ειδικής και ενταξιακής εκπαίδευσης (σσ. 31-48). Αθήνα: Πεδίο.
Barton, L. (2016). Social justice, human rights and inclusive education. In G. Richards & F. Armstrong (Eds.), Key issues for teaching assistants: Working in diverse and inclusive classrooms (2nd ed.) (pp. 165-163). London: Routledge.
Barton, L., & Oliver, M. (Eds.) (1997). Disability studies: Past, present and future. Leeds, UK: The Disability Press.
Benz, V., & Shapiro, J. (1998). Mindful inquiry in social research. Thousand Oaks, CA: Sage.
Blamires, M. (1999). Universal design for learning: Re-establishing differentiation as part of the inclusion agenda? Support for Learning, 14(4), 158-163.
Boyle, C., & Anderson, J. (2020). The justification for inclusive education in Australia. Prospects, 49, 203-217.
Chilton, P. Α. (2004). Analysing political discourse: Theory and practice. London: Routledge.
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2008). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Corbett, J. (2001). Supporting inclusive education: A connective pedagogy. London: Routledge Falmer.
Corbett, J., & Slee, R. (2000). An international conversation on inclusive education. In F. Armstrong, D. Armstrong, & L. Barton (Εds.), Inclusive education: Policy, contexts and comparative perspectives (pp. 133-146). London: Davis Fulton.
Δαφέρμου, Χ., Κουλούρη, Π., & Μπασαγιάννη, Ε. (2009). Οδηγός νηπιαγωγού. Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί, δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
DeLuke, S. (2000). A model for merging programs in special education and elementary education: the inclusive education teacher preparation program at the College of Saint Rose. In L. Sherry & F. Spooner (Eds.), Unified teacher preparation programs for general and special educators. Reston, VA: National Council for Exceptional Children.
Dewey, J. (2012). Democracy and education. An introduction to the philosophy of education (First published in 1916). Duke Classics.
Donnelly, V., & Watkins, A. (2011). Teacher education for inclusion in Europe. Prospects, 41(3), 341-353.
Finkelstein, V. (1980). Attitudes and disabled people: Issues for discussion. New York: Word Rehabilitation Fund, International Exchange of Information in Rehabilitation. https://disability-studies.leeds.ac.uk/wp-content/uploads/sites/40/library/finkelstein-attitudes.pdf
Forlin, C., Douglas, G., & Hattie, J. (1996). Inclusive practices: How accepting are teachers? International Journal of Disability, Development and Education, 43(2), 119-133.
Freire, P., & Shor, I. (2011). Απελευθερωτική παιδαγωγική. Διάλογοι για τη μετασχηματιστική εκπαίδευση. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Fyssa, A., & Vlachou, A. (2015). Assessment of quality for inclusive programs in Greek preschool classrooms. Journal of Early Intervention, 37(3), 190-207.
Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2008). Αδυναμία θεωρητικού λόγου περί ένταξης: Στρεβλά σχέδια εκπαιδευτικής πολιτικής. Επιθεώρηση Ειδική Παιδαγωγικής, 1 (επετειακός τόμος), 55-65.
Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2011). Η εκπαιδευτική ένταξη στην Ελλάδα: μια πορεία είκοσι ετών. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη & Η. Σπανδάγου (Επιμ.), Εκπαίδευση και τύφλωση: Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές (σσ. 27-39). Αθήνα: Πεδίο.
Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2016). Η διαφοροποιημένη παιδαγωγική στο πλαίσιο των σύγχρονων εξελίξεων στην εκπαιδευτική πολιτική: ορισμένες παρατηρήσεις και προβληματισμοί. Στο Β. Τσελφές (Επιμ.), Προσχολική ηλικία: οι φυσικές επιστήμες στην εκπαιδευτική σχέση παιδιών και εκπαιδευτικών (σσ. 29-44). Αθήνα: Tμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Zoniou-Sideri, A., (2018). Inclusive education and disabled pupils in Greek schools: promoting human rights or a new form of exclusion. In A. Z. Giotsa (Ed.), Human rights in a ahanging world: Research and applied approaches (pp. 195-216). Nova Science Publishers.
Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Λαμπροπούλου, Κ., Παπασταυρινίδου, Γ., Τσερμίδου, Λ., & Χριστοπούλου, Α-Α. (Επιμ.) (2015). Οδηγός για τον εκπαιδευτικό. Εργαλεία σύγχρονης προσέγγισης της διαφοροποιημένης παιδαγωγικής για το δημοτικό. Αθήνα: Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων.
Ζώνιου-Σιδέρη, Α., & Ντεροπούλου-Ντέρου, Ε. (2012). Αναζητώντας την εκπαιδευτική πολιτική της ένταξης. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Ε. Ντεροπούλου-Ντέρου, & Α. Βλάχου-Μπαλαφούτη (Επιμ.), Αναπηρία και εκπαιδευτική πολιτική. Κριτική προσέγγιση της ειδικής και ενταξιακής εκπαίδευσης (σσ. 11-27). Αθήνα: Πεδίο.
Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου-Ντέρου, Ε., Καραγιάννη, Π., Παπασταυρινίδου, Γ., & Σπανδάγου, Η. (2004). Η σημασία και ο ρόλος του αναλυτικού προγράμματος στην ενταξιακή εκπαίδευση των τυφλών παιδιών στην Ελλάδα. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη & Η. Σπανδάγου (Επιμ.), Εκπαίδευση και τύφλωση: Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές (σσ. 189-199). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Zoniou-Sideri, A., Deropoulou-Derou, E., Karagianni, P., & Spandagou, I. (2006). Inclusive discourse in Greece: strong voices, weak policies. International Journal of Inclusive Education, 10(2-3), 279-291.
Zoniou-Sideri, A., & Vlachou, A. (2006). Greek teachers’ belief systems about disability and inclusive education. International Journal of Inclusive Education, 10(4-5), 379-394.
Giroux, H. (1988). Teachers as intellectuals: Toward a critical pedagogy of learning. Massachusetts: Bergin & Garvey.
Giroux, H. (2018). Η κριτική παιδαγωγική. Ο Paulo Freire και η τόλμη να σκέφτεσαι με πολιτικούς όρους. Σελιδοδείκτης για την εκπαίδευση και την κοινωνία.
Goodley, D. (2011). Social psychoanalytic disability studies. Disability & Society, 26(6), 715-728. https://doi.org/10.1080/09687599.2011.602863
Graham, L. J., & Slee, R. (2008). An illusory interiority: Interrogating the discourse/s of inclusion. Educational Philosophy and Theory, 40(2), 277-293.
Groce, N. E., & Bakhshi, P. (2011). Illiteracy among adults with disabilities in the developing world: a review of the literature and a call for action. International Journal of Inclusive Education, 15(10), 1153-1168. https://dx.doi.org/10.1080/13603116.2011.555068
Groce, N. E., Kett, M., Lang, R., & Trani, J-F. (2011). Disability and poverty: the need for a more nuanced understanding of implications for development policy and practice. Third World Quarterly, 32(8), 1493-1513.
Hart, S. (1992). Differentiation: Way forward or retreat? British Journal of Special Education, 19, 10-12.
Hart, S. (1993). Differentiation. Part of the problem or part of the solution? Curriculum Journal, 3, 131-142.
Hart, S. (1996). Differentiation and equal opportunities. In S. Hart (Ed.), Differentiation and the Secondary Curriculum (pp. 9-25). London: Routledge.
Hestenes, L. L., Cassidy, D. J., Shim, J., & Hegde, A. V. (2008). Quality in inclusive preschool classrooms. Early Education and Development, 19(4), 519-540. https://dx.doi.org/10.1080/10409280802230973
Jordan, A., & Stanovich, P. J. (2003). Teachers’ personal epistemological beliefs about students with disabilities as indicators of effective teaching practices. Journal of Research in Special Educational Needs, 3(1). https://doi.org/10.1111/j.1471-3802.2003.00184.x
Καραγιάννη, Γ. (2014). Σπουδές για την αναπηρία και παιδαγωγική της ένταξης. Πρόλογος. Στο C. Barnes, M. Oliver, & L. Barton, Οι σπουδές για την αναπηρία σήμερα (Γ. Καραγιάννη, Επιμ.). Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Καραγιάννη, Γ. (2017). Η αναπηρία στην Ελλάδα της κρίσης. Αθήνα: Gutenberg.
Καραγιάννη, Γ. (2018). Μαρξισμός, αναπηρία και εκπαίδευση. Τετράδια Μαρξισμού, 6, 145-156.
Καραγιάννη, Π. (2019). Παιδαγωγική της ένταξης vs ειδική αγωγή: Μια στρεβλή ταυτοτική σχέση. Στο Α. Ζήση & Μ. Σαββακής (Επιμ.), Αναπηρία και κοινωνία. Σύγχρονες θεωρητικές προκλήσεις και ερευνητικές προοπτικές (σσ. 117-128). Αθήνα: Τζιόλας.
Κυριαζή, Ν. (1999). Η κοινωνιολογική έρευνα. Κριτική επισκόπηση των μεθόδων και των τεχνικών. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Μαυρογιώργος, Γ. (1986). Παιδαγωγική έρευνα εκπαιδευτική αλλαγή και κοινωνική αλλαγή: ανάγνωση της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας. Σύγχρονη εκπαίδευση, 30, 41-60.
Maina, F. (2002). The practice of teaching for social justice: perspectives from an education research course. Radical Pedagogy, 4(2).
Mayring, Ph. (2000). Qualitative content analysis. Forum Qualitative Social Research FQS, 1(2).
Meekosha, H., & Jakubowicz, A. (1996). Disability, participation, representation and justice. In C. Christensen & F. Rizvi (Eds.), Disability and the dilemmas of education and justice (pp. 79-95). Open University Press.
Ντεροπούλου-Ντέρου, E. (2012). Αποτίμηση της πορείας των νομοθετικών αλλαγών τριάντα χρόνια μετά την ψήφιση του πρώτου νόμου για την ειδική αγωγή στην Ελλάδα. Στο Α. Ζώνου-Σιδέρη, Ε. Ντεροπούλου-Ντέρου, & Α. Βλάχου (Επιμ.), Αναπηρία και εκπαιδευτική πολιτική: Κριτική προσέγγιση της ειδικής και ενταξιακής εκπαίδευσης (σσ. 123-151). Αθήνα: Πεδίο.
Ντεροπούλου-Ντέρου, Ε., & Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2019). Αναπηρία και διαφορετικότητα; Όροι ενόχλησης και εφησυχασμού. Στο G. L. Albrecht, Κ. D. Seelman, & M. Bury (Eds.), Εγχειρίδιο σπουδών στην αναπηρία. Σύγχρονες πολυεπιστημονικές θεωρήσεις (Α. Ζώνιου-Σιδέρη & Ε. Ντεροπούλου-Ντέρου, Επιστημ. επιμ. ελλ. έκδ.) (σσ. 9-17). Αθήνα: Πεδίο.
Norwich, B. (2008). Dilemmas of difference, inclusion and disability: international perspectives and future directions. London: Routledge.
Norwich, B. (2010). Can we envisage the end of special educational needs? Has special educational needs outlived its usefulness? Psychology of Education Review, 34(2), 13-20.
OECD. (2007). No more failures: Ten steps to equity in education. OECD.
Oliver, M. (1990). The Politics of disablement. Macmillan.
Oliver, M. (2009). Αναπηρία και πολιτική (Γ. Καραγιάννη, Επιμ. ελλ. έκδ.). Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Perrenoud, P. (1998). From formative evaluation to a controlled regulation of learning processes. Towards a wider conceptual field. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 5(1), 85-102.
Riddell, S. (2002). Police and practice in education. Dunedin Academic Press.
Robson, C. (2010). Η έρευνα του πραγματικού κόσμου: ένα μέσον για κοινωνικούς επιστήμονες και επαγγελματίες ερευνητές. Αθήνα: Gutenberg.
Romi, S., & Leyser, Y. (2006). Exploring inclusion preservice training needs: A study of variables associated with attitudes and self-efficacy beliefs. European Journal of Special Needs Education, 21(1), 85-105.
Russo, P. (2004). What does it mean to teach for social justice? State.
Σφυρόερα, Μ. (2004). Διαφοροποιημένη παιδαγωγική. Κλειδιά και αντικλείδια. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ & Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Σφυρόερα, Μ. (2019). Ένα σχολείο για όλα τα παιδιά. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο πλαίσιο της διαφοροποιημένης παιδαγωγικής. Στο Α. Ανδρούσου, Μ. Σφυρόερα, Α. Βελλοπούλου, Σ. Δέλη, Ε. Διδάχου, Ε. Κατσικονούρη, & Σ. Σαΐτη (Επιμ.) (2019), Από εδώ και από παντού: Εκπαιδευτικές αλλαγές και παιδαγωγικές πρακτικές για ένα ανοιχτό σχολείο. Πρακτικά 11ου Πανελλήνιου Συνεδρίου ΟΜΕΡ –ΤΕΑΠΗ – ΕΚΠΑ.
Schaefer, L. (2013). Beginning teacher attrition: a question of identity making and identity shifting. Teachers and Teaching, 19(3), 260-274.
Schaefer, L., Long, J. S., & Clandinin, D. J. (2012). Questioning the research on early career teacher attrition and retention. Alberta Journal of Educational Research, 58(1), 106-121.
Schwandt, T. (2000). Three epistemological stances for qualitative inquiry. Interpretivism, hermeneutics and social constructionism. Ιn N.K. Denzin & Y. S. Lincoln (Εds.), Handbook of 28 qualitative research (2nd ed.) (pp. 189-213). Sage.
Scruggs, T. E., & Mastropieri, M, A. (1996). Teacher perceptions of mainstreaming/inclusion, 1958-1995: A research synthesis. Exceptional Children, 63, 59-74.
Shor, I. (1992). Empowering education: Critical teaching for social change. The University of Chicago Press.
Slee, R. (2004). Ενταξιακή εκπαίδευση και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη νέα εποχή. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη & Η. Σπανδάγου (Επιμ.), Εκπαίδευση και τύφλωση: Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές (σσ. 31-42). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Slee, R. (2008). Beyond special and regular schooling? An inclusive education reform agenda. International Studies in Sociology of Education, 18(2), 99-116.
Slee, R. (2011). Ενταξιακή εκπαίδευση και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη νέα εποχή. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη & Η. Σπανδάγου (Επιμ.), Εκπαίδευση και τύφλωση: Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές (σσ. 40-56). Αθήνα: Πεδίο.
Slee, R. (2012). Επανεξετάζοντας την ένταξη και τον αποκλεισμό. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Ε. Ντεροπούλου-Ντέρου, & Α. Βλάχου-Μπαλαφούτη (Επιμ.), Αναπηρία και εκπαιδευτική πολιτική (σσ. 179-189). Αθήνα: Πεδίο.
Slee, R. (2013). How do we make inclusive education happen when exclusion is a political predisposition? International Journal of Inclusive Education, 17(8), 895-907.
Slee, R. (2019). Belonging in an age of exclusion. International Journal of Inclusive Education, 23(9), 909-922.
Slee, R. (2020). Η ενταξιακή εκπαίδευση δεν είναι νεκρή, απλώς μυρίζει περίεργα (Α. Κουτσοκλένης, Επιμ. ελλ. έκδ.· Α. Κοσυφολόγου, Μτφρ.). Αθήνα: Gutenberg.
Thomas, G., Walker, D., & Webb, J. (1998). The making of the inclusive school. London: Routledge.
Tomlinson, C. A. (2001). How to differentiate instruction in mixedability classrooms (2nd ed.). Alexandria, Victoria USA: Association for Supervision and Curriculum Development.
Tomlinson, S. (1985). The expansion of special education. Oxford Review of Education, 11(2), 157-165.
UNESCO. (1994). The Salamanca statement and framework for action on special needs education. UNESCO.
UNESCO. (2017). A guide for ensuring inclusion and equity in education. UNESCO.
UNESCO Institute for Statistics (UIS). (2017). Education and disability. UIS fact sheet no. 40. UIS. http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/fs40-education-and-disability-2017-en.pdf
UNESCO Institute for Statistics (UIS). (2018). Education and disability: Analysis of data from 49 countries. Information Paper N. 49. UIS.
UNESCO Institute for Statistics (UIS) & Global Education Monitoring Report (GEMR). (2017). Reducing Global Poverty through Universal Primary and Secondary Education. Policy paper 32/Fact sheet 44. UIS and GEMR.
United Nations. (2003). Report on Indicators on Promoting and Monitoring the Implementation of Human Rights, HR/MC/2009/3. Office of the United Nations Commissioner for Human Rights, 2008.
United Nations. (2006). Convention on the rights of persons with disabilities. http://www.un.org/disabilities/documents/convention/convoptprote.pdf
United States Agency for International Development (USAID). (2016). Collaboration yields new disability questionnaire module., USAID.
Verma, G. K., & Mallick, K. (2004). Εκπαιδευτική έρευνα. Θεωρητικές προσεγγίσεις και τεχνικές (Α. Παπασταμάτης, Επιμ.· Έ. Γρίβα, Μτφρ.). Αθήνα: Τυπωθήτω.
