Σχεδιασμός και εφαρμογή προγράμματος σεξουαλικής αγωγής σε εφήβους/ες με διαταραχή αυτιστικού φάσματος με στόχο τη μείωση ανεπιθύμητων συμπεριφορών
Δημοσιευμένα:
Dec 20, 2023
Λέξεις-κλειδιά:
έφηβοι/ες διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) πρόγραμμα παρέμβασης σεξουαλική εκπαίδευση σεξουαλική γνώση συμπεριφορά
Περίληψη
Η εφηβεία αποτελεί μία κρίσιμη αναπτυξιακά περίοδο κατά την οποία τόσο τα άτομα με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) όσο και οι οικογένειές τους έρχονται αντιμέτωπα με δυσκολίες που σχετίζονται με τη σεξουαλική τους ανάπτυξη και αναζήτηση. Το διάστημα αυτό αποτελεί και την αφετηρία για την εμφάνιση νέων μη κοινωνικά αποδεκτών συμπεριφορών, οι οποίες δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο την καθημερινότητα των ατόμων με ΔΑΦ και των οικείων τους. Συνεπώς, κρίνοντας αναγκαία τη σεξουαλική τους διαπαιδαγώγηση, η συγκεκριμένη έρευνα χρησιμοποίησε ένα πειραματικό μοντέλο σχεδίασης με στόχο τη σύνθεση, την εφαρμογή και την αξιολόγηση ενός διδακτικού προγράμματος παρέμβασης για εφήβους/ες με ΔΑΦ. Στόχος του προγράμματος παρέμβασης ήταν η ανάπτυξη σεξουαλικών γνώσεων και σεξουαλικής συμπεριφοράς σε έφηβους/ες με ΔΑΦ στον χώρο του σχολείου και στον χώρο της οικίας τους. Το δείγμα ήταν συνολικά 33 άτομα: 20 έφηβοι/ες με διάγνωση ΔΑΦ, 10 γονείς, 2 κοινωνικοί λειτουργοί και 1 εκπαιδευτικός δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα μέσα συλλογής δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν ήταν δομημένη συνέντευξη, συμμετοχική παρατήρηση και ένα άτυπο κριτήριο αξιολόγησης σχεδιασμένο για τις ανάγκες του προγράμματος. Η ανάλυση των δεδομένων ήταν μικτή (ποιοτική και ποσοτική) και ανέδειξε τη θετική επίδραση του συγκεκριμένου προγράμματος παρέμβασης στους/στις συμμετέχοντες/ουσες, οι οποίοι/ες αύξησαν τις σεξουαλικές τους γνώσεις, μείωσαν την εμφάνιση ανεπιθύμητων συμπεριφορών, διέκριναν τους όρους ιδιωτικός και δημόσιος χώρος, περιόρισαν τις σεξουαλικές τους συμπεριφορές κυρίως στον ιδιωτικό τους χώρο και παράλληλα, άρχισαν να τηρούν με συνέπεια τους κανόνες υγιεινής. Ως εκ τούτου οι έφηβοι/ες με ΔΑΦ έγιναν πιο λειτουργικοί/ές στον χώρο του σχολείου και της οικίας τους, με αποτέλεσμα να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής όλης της οικογένειας και να τονιστεί εκ νέου η αξία της εφαρμογής αποτελεσματικών προγραμμάτων σεξουαλικής εκπαίδευσης σε άτομα με ΔΑΦ.
Λεπτομέρειες άρθρου
- Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
-
Τσιμπιδάκη Α., & Γλαβά Ε. (2023). Σχεδιασμός και εφαρμογή προγράμματος σεξουαλικής αγωγής σε εφήβους/ες με διαταραχή αυτιστικού φάσματος με στόχο τη μείωση ανεπιθύμητων συμπεριφορών. Διάλογοι! Θεωρία και πράξη στις επιστήμες αγωγής και εκπαίδευσης, 9, 69–89. https://doi.org/10.12681/dial.36280
- Τεύχος
- Τόμ. 9 (2023)
- Ενότητα
- Επιστημονική Αρθογραφία
Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.
Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στον/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).
To Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και να χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου.
Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά, και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Aλευριάδου, Α., Γκιαούρη, Σ., & Παυλίδου, Κ. (2016). Προβλήματα συμπεριφοράς σε άτομα με νοητική αναπηρία- Διαχείριση στο πλαίσιο της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης. Πεδίο.
Απτεσλής, Ν. (2012). Σεξουαλική εκπαίδευση για μαθητές με νοητική καθυστέρηση στη σχολική ηλικία: εκτίμηση αναγκών και εκπόνηση προγραμμάτων παρέμβασης (Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή). Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Adams, N., & Liang, B. (2020). Trans and autistic: Stories from life at the intersection. Jessica Kingsley Publishers.
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.), (DSM-5). Psychiatric Association.
Aston, M. (2012). Asperger syndrome in the bedroom. Sexual and Relationship Therapy, 27(1), 73-79. https://doi.org/10.1080/14681994.2011.649253
Bailey, A., Phillips, W., & Rutter, M. (1996). Autism: Towards an integration of clinical, genetic, neuropsychological, and neurobiological perspectives. Journal of Child Psychology and Psychiatry 37(1), 89-126. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.1996.tb01381.x
Ballan, M. S. (2012). Parental perspectives of communication about sexuality in families of children with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 42(5), 676-684. https://doi.org/10.1007/s10803-011-1293-y
Ballan, M. S., & Freyer, M. B. (2017). Autism spectrum disorder, adolescence, and sexuality education: Suggested interventions for mental health professionals. Sexuality and Disability, 35(2), 261-273. https://doi.org/10.1007/s11195-017-9477-9
Ballan, M. S., Freyer, M. B. (2017). Autism spectrum disorder, adolescence, and sexuality education: Suggested interventions for mental health professionals. Sexuality and Disability, 35(2), 261–273. https://doi.org/10.1007/s11195-017-9477-9
Bauman, M. L., & Kemper, T. L. (2005). Neuroanatomic observations of the brain in autism: A review and future directions. International Journal of Developmental Neuroscience, 23(1), 183-187. https://doi.org/10.1016/j.ijdevneu.2004.09.006
Beddows, N., & Brooks, R. (2016). Inappropriate sexual behaviour in adolescents with autism spectrum disorder: What education is recommended and why. Early intervention in Psychiatry, 10(4), 282-289. https://doi.org/10.1111/eip.12265
Brown-Lavoie, S. M., Viecili, M. A., & Weiss, J. A. (2014). Sexual knowledge and victimization in adults with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 44(9), 2185-2196. https://doi.org/10.1007/s10803-014-2093-y
Byers, E. S., Nichols, S., & Voyer, S. D. (2013). Challenging stereotypes: Sexual functioning of single adults with high functioning autism spectrum disorder. Journal of autism and developmental disorders, 43(11), 2617-2627. https://doi.org/10.1007/s10803-013-1813-z
Byers, E. S., Nichols, S., Voyer, S. D., & Reilly, G. (2013). Sexual well-being of a community sample of high-functioning adults on the autism spectrum who have been in a romantic relationship. Autism, 17(4), 418-433. https://doi.org/10.1177/1362361311431950
Γενά, Α. & Γκόγκος, Γ. (2017). Μια εναλλακτική προσέγγιση στη διαχείριση των προβλημάτων συμπεριφοράς: λειτουργική ανάλυση της συμπεριφοράς και θεραπευτική σχέση. Στο Γενά, Α. (Επιμ. Εκδ.), Συστημική, συμπεριφορική - αναλυτική προσέγγιση (σελ. 444-492). Gutenberg.
Γκόγκος, Γ. (2020). Σεξουαλική εκπαίδευση και η συνάφειά της με την μείωση της προβληματικής συμπεριφοράς σε έφηβους με διαταραχή αυτιστικού φάσματος (Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή). Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Chan, J., & John, R. M. (2012). Sexuality and sexual health in children and adolescents with autism. The Journal for Nurse Practitioners, 8(4), 306-315.
Cohen, L., & Manion, L. (1997). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας. Μεταίχμιο.
Cridland, E. K., Jones, S. C., Caputi, P., & Magee, C. A. (2014). Being a girl in a boys’ world: Investigating the experiences of girls with autism spectrum disorders during adolescence. Journal of Autism and Developmental Disorders, 44(6), 1261-1274. https://doi.org/10.1007/s10803-013-1985-6
Δήμου, Γ. (2008). Η σεξουαλικότητα των ατόμων με νοητική αναπηρία στην ελληνική πραγματικότητα (Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή). Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Dekker, L. P., Van der Vegt, E. J. M., Visser, K., Tick, N., Boudesteijn, F., Verhulst, F. C., Maras, A., & Greaves-Lord, K. (2015). Improving psychosexual knowledge in adolescents with autism spectrum disorder: Pilot of the tackling teenage training program. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45(6), 1532–1540. https://doi.org/10.1007/s10803-014-2301-9
Dewinter, J., Van der Miesen, A. I. R., & Holmes, L. G. (2020). INSAR Special Interest Group Report: Stakeholder perspectives on priorities for future research on autism, sexuality, and intimate relationships. Autism Research: Official Journal of the International Society for Autism Research, 13(8), 1248–1257. https://doi.org/10.1002/aur.2340
Dewinter, J., Van Parys, H., Vermeiren, R., & Van Nieuwenhuizen, C. (2017). Adolescent boys with an autism spectrum disorder and their experience of sexuality: An interpretative phenomenological analysis. Autism, 21(1), 75-82. https://doi.org/10.1177/1362361315627134.
Dewinter, J., Vermeiren, R. R. J. M., Vanwesenbeeck, I., & Van Nieuwenhuizen, C. (2016). Adolescent boys with autism spectrum disorder growing up: Follow- up of self-reported sexual experience. European Child & Adolescent Psychiatry, 25(9), 969-978. https://doi.org/10.1007/s00787-016-0816-7
Dewinter, J., Vermeiren, R., Vanwesenbeeck, I., Lobbestael, J., & Van Nieuwenhuizen, C. (2015). Sexuality in adolescent boys with autism spectrum disorder: Self- reported behaviours and attitudes. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45(3), 731-741. https://doi.org/10.1007/s10803-014-2226-3
García-Vázquez, J., Quintó, L., & Agulló-Tomás, E. (2020). Impact of a sex education programme in terms of knowledge, attitudes and sexual behaviour among adolescents in Asturias (Spain). Global Health Promotion, 27(3), 122-130. https://doi.org/10.1177/1757975919873621
Gilmour, L., Schalomon, P. M., & Smith, V. (2012). Sexuality in a community based sample of adults with autism spectrum disorder. Research in Autism Spectrum Disorders, 6(1), https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/j.rasd.2011.06.003313-318.
Green, J., Gilchrist, A., Burton, D., & Cox, A. (2000). Social and psychiatric functioning in adolescents with Asperger's syndrome compared with conduct disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 30, 279–293. https://doi.org/10.1023/a:1005523232106
Greenberg, J. S., Bruess, C. E., & Oswalt, S. B. (2016). Exploring the dimensions of human sexuality (6th edition). Jones & Bartlett Learning.
Haracopos, D., & Pedersen, L. (1992). Sexuality and autism, a nationwide survey in Denmark. Preliminary Report.
Haruna, H., Okoye, K., Zainuddin, Z., Hu, X., Chu, S., & Hosseini, S. (2021). Gamifying Sexual Education for Adolescents in a Low-Tech Setting: Quasi-Experimental Design Study. JMIR serious games, 9(4), e19614. https://doi.org/10.2196/19614
Hatton, S., & Tector, A. (2010). Focus on practice: Sexuality and relationship education for young people with autistic spectrum disorder: Curriculum change and staff support. British Journal of Special Education, 37(2), 69–76. https://doi.org/10.1111/j.1467-8578.2010.00466.x
Hellemans, H., Colson, K., Verbraeken, C., Vermeiren, R., & Deboutte, D. (2007). Sexual behavior in high functioning male adolescents and young adults with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders. 37, 260-269. https://doi.org/10.1007/s10803-006-0159-1
Hellemans, H., Roeyers, H., Leplae, W., Dewaele, T. & Deboutte, D. (2010). Sexual behavior in male adolescents and young adults with autism spectrum disorder and borderline/mild mental retardation. Sexuality and Disability, 28(2), 93-104. https://doi.org/10.1007/s11195-009-9145-9
Hénault, I., & Attwood, T. (2002). The sexual profile of adults with Asperger’s Syndrome: The need for understanding, support and sex education. Inaugural World Autism Congress, Melbourne, Australia.
Hénault, I. (2006). Asperger’s syndrome and sexuality: From adolescence through adulthood. Jessica Kingsley Publishers Ltd.
Holmes, L. G., & Himle, M. B. (2014). Brief report: Parent–child sexuality communication and autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 44(11), 2964-2970. https://doi.org/10.1007/s10803-014-2146-2
Iwu, R. U., Onoja, A. I., Ijioma, B. C., Ngumah, M. O., & Egeruoh, A. S. (2011). The integration of sexuality education in secondary school Biology curriculum for sustainable development: Teachers perception. International Journal of Science and Technology Education Research, 2(4), 62-66. http://www.academicjournals.org/IJSTER
Kalyva, E. (2010). Teachers’ perspectives of the sexuality of children with autism spectrum disorders. Research in Autism Spectrum Disorders, 4(3), 433-437. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2009.10.014
Katz, N., & Zemishlany, Z. (2006). Criminal responsibility in Asperger’s syndrome. Israel Journal of Psychiatry and Related Sciences, 43(3), 166–173. PMID: 17294982
Kemigisha, E., Bruce, K., Ivanova, O., Leye, E., Coene, G., Ruzaaza, G. N., ... & Michielsen, K. (2019). Evaluation of a school based comprehensive sexuality education program among very young adolescents in rural Uganda. BMC Public Health, 19(1), 1-11. https://doi.org/10.1186/s12889-019-7805-y
Kellaher, D. C. (2015). Sexual behavior and autism spectrum disorders: An update and discussion. Current Psychiatry Reports, 17(4), 1-8. https://doi.org/10.1007/s11920-015-0562-4
Larson, S. K., Nielsen, S., Hemberger, K., & Klug, M. G. (2021). Addressing puberty challenges for adolescents with autism spectrum disorder: A survey of occupational therapy practice trends. The American Journal of Occupational Therapy, 75(3), 7503180020. https://doi.org/10.5014/ajot.2021.040105
Minshew, N. L., & Keller, T. A. (2010). The nature of brain dysfunction in autism: functional brain imaging studies. Current Opinion in Neurology. 23, 124-130. https://doi.org/10.1097/WCO.0b013e32833782d4
Klett, L. S., & Turan, Y. (2012). Generalized effects of social stories with task analysis for teaching menstrual care to three young girls with autism. Sexuality and Disability, 30(3), 319-336. https://doi.org/10.1007/S11195-011-9244-2
Koller, R. (2000). Sexuality and adolescents with autism. Sexuality and Disability, 18(2), 125-135. doi: 10.1023/A:1005567030442
Maich, K., & Sider, S. (2019). Special education needs and dis- abilities in secondary education (Canada). In Bloomsbury education and childhood studies. Bloomsbury Academic. https://doi.org/10.5040/9781474209441.0054
Mehzabin, P., & Stokes, M. A. (2011). Self-assessed sexuality in young adults with high functioning autism. Research in Autism Spectrum Disorders, 5(1), 614-621. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2010.07.006
Mellanby, A. R., Phelps, F. A., Crichton, N. J., & Tripp, J. H. (1995). School sex education: an experimental programme with educational and medical benefit. BMJ, 311(7002), 414-417. https://doi.org/10.1136/bmj.311.7002.414
Murrie, D. C., Warren, J. I., Kristiansson, M., & Dietz, P. E. (2002). Asperger's syndrome in forensic settings. International Journal of Forensic Mental Health, 1(1), 59-70. https://doi.org/10.1080/14999013.2002.10471161
Νόβα- Καλτσούνη, X. (2006). Μεθοδολογία εμπειρικής έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες. Gutenberg.
Παπαϊωάννου, Δ. Β. Ι. A Sex and Relationships Health Education project in a Greek senior high school. Εκπαιδευτική Επικαιρότητα, α(4), 28-35.
Parchomiuk, M. (2018). Sexuality of persons with autistic spectrum disorders (ASD). Sexuality and Disability, 1-16. https://doi.org/10.1007/s11195-018-9534-z
Plexousakis, S., Georgiadi, M., Halkiopoulos, C., Gkintoni, E., Kourkoutas, E., & Roumeliotou, V. (2020). Enhancing sexual awareness in children with autism spectrum disorder: A case study report. In Cases on teaching sexuality education to individuals with autism (pp. 79-98). IGI Global.
Ray, F., Marks, C, & Bray-Garretson, H. (2004). Challenges to treating adolescents with Asperger’s syndrome who are sexually abusive. Sexual Addiction & Compulsivity, 11, 265–285. https://doi.org/10.1080/10720160490900614
Robson, C. (2007). Η έρευνα του Πραγματικού Κόσμου. Gutenberg.
Schöttle, D., Briken, P., Tüscher, O., & Turner, D. (2017). Sexuality in autism: Hypersexual and paraphilic behavior in women and men with high-functioningautism spectrum disorder. Dialogues in clinical neuroscience, 19(4), 381. https://doi.org/10.31887/DCNS.2017.19.4/dschoettle
Stankova, T., & Trajkovski, V. (2021). Sexual education of persons with autistic spectrum disorders: Use of the technique: ‘Social stories’. Sexuality and Disability, 39(2), 377- 393. https://doi.org/10.1007/s11195-020-09655-y
Stokes, M. A., & Kaur, A. (2005). High-functioning autism and sexuality: Α parental perspective. Autism, 9, 266–289. https://doi.org/10.1177/1362361305053258
Stokes, M., Newton, N., & Kaur, A. (2007). Stalking, and social and romantic functioning among adolescents and adults with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 37(10), 1969-1986. https://doi.org/10.1007/s10803-006-0344-2
Τσαγκαλίδου, Χ. (2017). Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση παιδιών και εφήβων με αυτισμό ή/και νοητική αναπηρία: Οι αντιλήψεις των γονέων. Πανελλήνιο Συνέδριο Επιστημών Εκπαίδευσης, 1(2017), 1426–1436. https://doi.org/10.12681/edusc.1752
Tarnai, B. (2006). Review of effective interventions for socially inappropriate masturbation in persons with cognitive disabilities. Sexuality and Disability, 24(3), 151. https://doi.org/10.1007/s11195-006-9016-6
Tissot, C. (2009). Establishing a sexual identity: Case studies of learners with autism and learning difficulties. Autism, 13(6), 551-566. https://doi.org/10.1177/1362361309338183
Travers, J., & Tincani, M. (2010). Sexuality education for individuals with autism spectrum disorders: Critical issues and decision making guidelines. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 284-293. https://www.jstor.org/stable/23879812
Utay, J., & Utay, C. (2005). Improving social skills: A training presentation to parents. Education, 126(2), 251-258. https://link.gale.com/apps/doc/A142057912/AONE?u=anon~539ddea1&sid= googleScholar&xid=4ad13d85
Vargas, D. L., Nascimbene, C., Krishnan, C., Zimmerman, A. W., & Pardo C. A. (2005). Neuroglial activation and neuroinflammation in the brain of patients with autism. Annals of Neurology, 57(1), 67-81. https://doi.org/10.1002/ana.20315
Visser, K., Greaves-Lord, K., Tick, N. T., Verhulst, F. C., Maras, A., Van der Vegt, E. J. M. (2017). A randomized controlled trial to examine the effects of the tackling teenage psychosexual training program for adolescents with autism spectrum disorder. Journal of Child Psychology and Psychiatry, and Allied Disciplines, 58(7), 840–850. https://doi.org/10.1111/jcpp.12709
Weeks, J. (2003). Sexuality. Routledge.
