Το θέατρο ως εκπαίδευση – το θεατροπαιδαγωγικό εργαστήρι ως πολιτική δράση


Δημοσιευμένα: Δεκ 20, 2024
Λέξεις-κλειδιά:
θεατροπαιδαγωγικό πεδίο θεατροπαιδαγωγικό εργαστήρι ιστορία θεάτρου στην εκπαίδευση παιδαγωγικές αρχές αισθητικές καταβολές θεατρικές καταβολές εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα
Νάσια (Αθανασία) Χολέβα
https://orcid.org/0000-0002-6729-2621
Περίληψη

Η παρούσα μελέτη διερευνά τις παιδαγωγικές, αισθητικές και θεατρικές καταβολές του θεατροπαιδαγωγικού τοπίου στην Ελλάδα και διεθνώς. Επιχειρείται μια κριτική βιβλιογραφική επισκόπηση στην πορεία από τη γέννησή του, την εξέλιξή του σε διαφορετικές Σχολές και παραδείγματα ανά τον κόσμο, μέχρι και την σημερινή του εικόνα στην Ελλάδα. Στη συνέχεια εξετάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά ενός θεατροπαιδαγωγικού εργαστηρίου και κυρίως αυτά που καθιστούν την συμμετοχή σε αυτό ως δράση με πολιτικές παραμέτρους. Στο τελευταίο μέρος της μελέτης συγκρίνονται οι τρεις απαραίτητες παράμετροι της Εκπαίδευσης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΑΔ) με τις λειτουργίες του θεατροπαιδαγωγικού εργαστηρίου, και εξάγεται το συμπέρασμα πως το τελευταίο εξ ορισμού δύναται και πράγματι εξυπηρετεί τις ανάγκες της ΕΑΔ αποτελεσματικά.


 


 

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Επιστημονική Αρθογραφία
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Αρτώ, Α. (1971). Το θέατρο της σκληρότητας. Στο Π. Μάτεσις (Eπιμ.), Αρχιτέκτονες του σύγχρονου θεάτρου (Λ. Μαντζοπούλου, Μτφρ.) (141-161). Δωδώνη.
Αυδή, Α., & Χατζηγεωργίου, Μ. (2007). Η τέχνη του δράματος στο σχολείο. 48 προτάσεις για εργαστήρια θεατρικής αγωγής. Μεταίχμιο.
Adigüzel, O. (2009). Το εκπαιδευτικό δράμα στο τουρκικό εκπαιδευτικό σύστημα: παρελθόν και παρόν. H στάση των εκπαιδευόμενων δασκάλων απέναντι στο εκπαιδευτικό δράμα (Ό. Κέκη, Μτφρ.). Εκπαίδευση & Θέατρο, 10, 78-88. https://bit.ly/3OLIQmw
Ahmed, S.J. & Hughes, J. (2015). Still wishing for a world without ‘theatre for development’? A dialogue on theatre, poverty and inequality. Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and Performance, 20(3), 395-406. https://doi.org/10.1080/13569783.2015.1059265
Asimidou, A., Lenakakis, A., & Tsiaras, A. (2021). The contribution of drama pedagogy in developing adolescents’ self-confidence: A case study. Drama Australia Journal, 45(1), 45-58. https://doi.org/10.1080/14452294.2021.1978145
Beauchamp, H. (1998). Τα παιδιά και το δραματικό παιχνίδι. Εξοικείωση με το θέατρο (Ε. Πανιτσκά, Μτφρ.). Τυπωθήτω.
Bethlenfalvy, A. (2019). Living through extremes in process drama. Károli Gáspár Református Egyetem.
Boal, A. (1979). Theatre of the oppressed. Penguin Books.
Boal, A. (2006). The aesthetics of the oppressed. Routledge.
Bolton G. (2007) A History of Drama Education: A Search for Substance. In L. Bresler (Ed.), International Handbook of Research in Arts Education, 16. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-1-4020-3052-9_4
Brook, P. (1980). The empty space. Penguin Books.
Bruner, J. (1960). The culture of education. Harvard University Press.
Burns, B. (2018). Η δυναμική της διαφωνίας: συντονίζοντας μια συζήτηση στην εποχή του λαϊκισμού. Εκπαίδευση & Θέατρο, 19, 124-131. https://tinyurl.com/2s3kx345
Γκόβας, Ν. (Επιμ.). (2002). Το θέατρο στην εκπαίδευση: μορφή τέχνης και εργαλείο μάθησης. Πρακτικά από τη 2η Διεθνή Συνδιάσκεψη για το θέατρο στην εκπαίδευση. Πανελλήνιο Δίκτυο για το θέατρο στην εκπαίδευση.
Γκροτόφσκι, Γ. (2010). Για ένα φτωχό θέατρο. (Κ. Μηλτιάδης, Μτφρ.). Κοροντζή.
Γραμματάς, Θ. (2014). Το θέατρο στην εκπαίδευση: καλλιτεχνική έκφραση και παιδαγωγία. Διάδραση.
Choleva, N., Lenakakis, A., & Pigkou-Repousi, M. (2021b). Communicating vessels: Drama and human rights education in in-service teacher training. Human Rights Education Review, 4(3), 65–88. https://doi.org/10.7577/hrer.4186
Cummins, J. (2001). Negotiating identities: Education for empowerment in a diverse society (2nd ed.). California Association for Bilingual Education.
Dewey, J. (2007). The school and society. Cosimo.
Dewey, J. (2020). Democracy and education. The Free Press.
Elliott, T. A. (2016). An overview of education and drama in South Africa. Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and Performance, 21(1), 57–59. https://doi.org/10.1080/13569783.2015.1127150
Eriksson, S., Heggstad, K. M., Heggstad, K., & Cziboly, Á. (2014). ‘Rolling the DICE’. Introduction to the international research project drama improves Lisbon key competences in education. Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and Performance 19(4), 403- 408. https://doi.org/10.1080/13569783.2014.954814
Essinger, H. (1990). Intercultural education in multiethnic societies. The Bridge, 52, 22-31.
Fagan, C. (2019). The art of not-knowing in learning environments: in praise of artist-residencies in schools. https://tinyurl.com/k6tu73md
Fleming, M. (2001a). Starting drama teaching (5th ed.). Fulton Publishers.
Fleming, M. (2001b). Teaching drama in primary and secondary school. Fulton Publishers.
Freire, P. (1976). Education, the practice of freedom. Writers and Readers Publishing Collective.
Ζώνιου, X. (2019). Αρχές διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στην εμψύχωση θεατρικών/θεατροπαιδαγωγικών εργαστηρίων. Στο Ν. Χολέβα (Επιμ.), Κι αν ήσουν εσύ; Θεατροπαιδαγωγικές δραστηριότητες για την ευαισθητοποίηση στα ανθρώπινα δικαιώματα και σε θέματα προσφύγων (σσ. 78-91). Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. https://bit.ly/3yutiyr
Zeng, C. (2019). An overview of current trends in drama education in the People’s Republic of China. Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and Performance, 24(4), 472- 477. https://doi.org/10.1080/13569783.2019.1643710
Gallagher, K., Rodricks, D., & Jacobson, K. (2020). Global youth citizenry and radical hope. Enacting community-engaged research through performative methodologies. Springer.
Ganguly, S. (2010). Jana Sanskriti: Forum theatre and democracy in India. Routledge.
Gardner, H. (1991). The unschooled mind: how children think and how schools should teach. Basic Book.
Goleman, D. (1997). Emotional intelligence. Why it can matter more than IQ. Bantam Books.
Heathcote, D. (1980). Subject or system. In L. Johnson & C. O’ Neil (Eds.), Dorothyh heathcote: collected writings on education and drama (pp. 61-89). Hutchinson.
Hentschel, U. (2012). On the role of theatre in current discourse of cultural literacy. Στο Ν. Γκόβας, Μ. Κατσαρίδου, & Δ. Μαυρέας (Επιμ.), Θέατρο & εκπαίδευση: Δεσμοί αλληλεγγύης. Πρακτικά από την 7η Διεθνή Συνδιάσκεψη για το Θέατρο στην Εκπαίδευση (σσ. 49-51). Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.
Hornbrook, D. (1998). Education and dramatic art (2nd edition). Routledge.
Jun, X., & Yueqin, Z. (2021). China – drama and citizenship in China: a practitioner's story. In N. McGuin, N. Ikeno, I. Davies, & E. Sant (Eds.), International perspectives on drama and citizenship education. Acting globally (pp. 41-48). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003058144
Κατσαρίδου, Μ. (2014). Η θεατροπαιδαγωγική μέθοδος. Μία πρόταση για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας σε διαπολιτισμική τάξη. Σταμούλη.
Κλαδάκη, Μ. & Μαστροθανάσης, Κ. (2023). Αναδυόμενες τεχνολογίες στο εφαρμοσμένο θέατρο και το εκπαιδευτικό δράμα. Gutenberg.
Κλαδάκη, Μ. & Μαστροθανάσης, Κ. (2024). Θέατρο στην εκπαίδευση. Σύγχρονες τάσεις, εξελίξεις και προοπτικές. Πατάκης.
Κοντογιάννη, Α. (2000). Η δραματική τέχνη στην εκπαίδευση. Ελληνικά Γράμματα.
Κοντογιάννη, Α. (2009). Μαύρη αγελάδα - άσπρη αγελάδα: δραματική τέχνη στην εκπαίδευση και διαπολιτισμικότητα. Τόπος.
Κοντογιάννη, Ά. (2018). Από το ά-τοπο, ά-χρονο και ά-χρωμο της φυλακής, στις αποχρώσεις ζωής της δραματικής τέχνης στην εκπαίδευση μέσω του εθελοντισμού. Εκπαίδευση & Θέατρο, 19, 26-37.
Κουρετζής, Λ. (1991). Το θεατρικό παιχνίδι. Καστανιώτη.
Katz, S. R., & McEvoy Spero, A. (2015). The challenges and triumphs of teaching for human rights in US schools. In S. R. Katz & A. McEvoy Spero (Eds.), Bringing human rights education to US classrooms (pp. 15-28). Palgrave ΜacMillan. http://doi.org/10.1057/9781137471130
Λενακάκης, Α. (2013). Η διεθνής συμφωνία για τη δεοντολογία και τη συμπεριφορά του θεατροπαιδαγωγού ως αφορμή για διάλογο και προτάσεις. Εκπαίδευση & θέατρο, 14, 27-34. https://tinyurl.com/3r9audfz
Λενακάκης, Α. (2014a). Ο θεατροπαιδαγωγός: Το προφίλ ενός καινοτόμου εκπαιδευτικού. Στο Θ. Γραμματάς (Επιμ.), Το θέατρο στην εκπαίδευση. Καλλιτεχνική έκφραση και παιδαγωγία (σσ. 172-215). Διάδραση.
Λενακάκης, Α. (2014b). Ο Hans -Wolfgang Nickel και η θεατροπαιδαγωγική: η ιστορία και η εξέλιξη του παιχνιδιού και του θεάτρου στην εκπαίδευση στη Γερμανία. Μια συνέντευξη στον Α. Λενακάκη. Εκπαίδευση & Θέατρο, 15, 35-43. https://bit.ly/3QU8x6h
Λενακάκης, Α. (2015). Θεατροπαιδαγωγική και διαπολιτισμικότητα. Στο Κ. Μπίκος & Ε. Ταρατόρη (Επιμ.), Μελετήματα και ερωτήματα της παιδαγωγικής επιστήμης (σσ. 347-364). Κυριακίδης.
Λενακάκης, Α. (Επιμ.). (2024). Τέχνη, διαδίκτυο και δημιουργικότητα: Εκπαιδευτικές προσεγγίσεις και εφαρμογές. ΤΕΠΑΕ ΑΠΘ. https://doi.org/10.12681/sece-auth.209
Λενακάκης, Α., & Κολτσίδα, Μ. (2019). Το θεατροπαιδαγωγικό εργαστήριο ως τόπος κοινωνικής και πολιτικής εξάσκησης. Στο Γ. Κατσιαμπούρα, Τ. Λιάμπας, & Π. Παυλίδης (Eπιμ.), Η κριτική εκπαίδευση για το σχολείο των κοινωνικών αναγκών. Πρακτικά 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Κριτικής Εκπαίδευσης (σσ. 422-433). Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, ΑΠΘ.
Λενακάκης Α., & Παρούση, Α. (2019). Η τέχνη του κουκλοθέατρου στην εκπαίδευση. Παιχνίδι συγκλίσεων και αποκλίσεων. Gutenberg.
Lenakakis, A. (2024). The contribution of drama/theatre pedagogy in revealing and enhancing the social role of art in education. In V. Pavlou (Ed.), Critical arts education for sustainable societies. A handbook for arts educators (pp. 83-93). Frederick Univiersity, Cyprus.
Leng, K. (2024). Multistakeholder engagement towards effective delivery of culture and arts education. Keynote at the World Alliance for Arts Education [WAAE] Global Arts Education Summit, Athens, 17-19 October, 2024.
Μάγος, K. (2022). Το πέταγμα του Ερόλ. Κριτική διαπολιτισμική εκπαίδευση στην προσχολική και πρωτοσχολική ηλικία. Gutenberg.
Μπάρμπα, Ε. (2001). Θέατρο. Μοναξιά, δεξιοτεχνία, εξέγερση (Κ. Α. Θεμελής, Μτφρ.). ΚΟΑΝ.
Μπρεχτ, Μπ. (2000). Οι διάλογοι από την αγορά του χαλκού (Α. Γλυτζουρής & Θ. Σαρηγιάννη, Μτφρ.). Δωδώνη.
McGregor, L., Tate, M., & Robinson, K. (1977). Learning through drama. Heinemann Educational Books Ltd.
McLaren, P. (2010). Κριτική παιδαγωγική: μια επισκόπηση. Στο Π. Γούναρη & Γ. Γρόλλιος (Επιμ.), Κριτική παιδαγωγική (Β. Παππή, Μτφρ.), (σσ. 278-330). Gutenberg.
Mead, G. H. (1967). Mind, self and society. University Chicago Press.
Neelands, J. (2004). Beginning drama: 11-14 (2nd ed.). David Fulton Publishers.
Neelands J., & Goode, T. (2015). Structuring drama work. A handbook of available forms in theatre and drama. Cambridge University Press https://doi.org/10.4324/9781003058144
O’Sullivan, C., & Price. N. (2019). Perceptions of play and drama in education in early years classrooms in China. Drama Research: International Journal of Drama in Education 10(1), 1-41. https://tinyurl.com/2p9amzvk
O’Toole, J. (1992). The process of drama. Negotiating art and meaning. Routledge.
O’Toole, J. (2010). A preflective keynote: IDIERI 2009. Research in Drama Education, 15(2), 271-292. https://doi.org/10.1080/13569781003700177
Πανελλήνιος Επιστημονικός Σύλλογος Θεατρολόγων. (2021). Καταστατικό σωματείου (τροποποιήσεις). https://tinyurl.com/37fabww3
Παπαδόπουλος, Σ. (2010). Παιδαγωγική του θεάτρου. Σ. Παπαδόπουλος.
Παπαδόπουλος, Σ. (2014). Για την ιστορία του θεάτρου στην εκπαίδευση. Στο Θ. Γραμματάς, Το θέατρο στην εκπαίδευση 147-176. Διάδραση.
Πατσαλίδης, Σ. (2014). Το θέατρο και ο νέος θεατής μετά το μεταμοντερνισμό. Θεάτρου Πόλις, 1, 20-37. https://tinyurl.com/2eajevny
Πίγκου-Ρεπούση, Μ. (2019). Εκπαιδευτικό δράμα: από το θέατρο στην εκπαίδευση. Θεωρητική χαρτογράφηση του πεδίου. Καστανιώτης.
Pammenter, D. (2008). On the raising of questions: the sharpening of contradictions and cultural action as transformation. Education & Theatre, 9, 21-32. https://tinyurl.com/yc54v2r4
Pammenter, D. (2018). Στοχασμοί για το θέατρο ως εκπαίδευση, για την ανάπτυξη του ανθρώπου και την οικοδόμηση του μέλλοντος (Τζ. Καραβίτη, Μτφρ.). Εκπαίδευση & Θέατρο, 19, 116-123. https://tinyurl.com/ynbt6ra6
Piaget, J. (1997). Origins of intelligence in the child. Routledge.
Pigkou-Repousi, M. (2020). The politics of care in indifferent times: youth narratives, caring practices, and transformed discources in Greek education amid economic and refugee crises. In K. Gallagher, D. J. Rodricks, & K. Jacobson (Eds.), Global youth citizenry and radical hope. Enacting community-engaged research through performative methodologies (pp. 111-134). Springer.
Συμβούλιο της Ευρώπης. (2018). Πλαίσιο αναφοράς για το δημοκρατικό πολιτισμό (Μ. Παΐζη, Μτφρ.). Συμβούλιο της Ευρώπης. https://tinyurl.com/3pa4jutt
Στανισλάβσκι, Κ. (1977). Πλάθοντας ένα ρόλο. Γκόνης.
Schechner, R., & Schuman, M. (Eds.). (1976). Ritual, play, and performance. Seabury Press.
Slade, P. (1954). Child drama. University of London Press Ltd.
Somers, J. (2008). Αφήγηση, εκπαιδευτικό δράμα και το πακέτο εξερεύνησης. Εκπαίδευση & Θέατρο, 9, 117-128. https://tinyurl.com/ef2y6t9r
Somers, J. (2012). Drama in schools. Making the educational and artistic argument for its inclusion, retention and development. Στο Ν. Γκόβας, Μ. Κατσαρίδου, & Δ. Μαυρέας, Δ. (Επιμ.), Θέατρο & εκπαίδευση: δεσμοί αλληλεγγύης. Πρακτικά από την 7η διεθνή συνδιάσκεψη για το θέατρο στην εκπαίδευση (σσ. 110-118). Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. https://tinyurl.com/22x86pdx
Τσελφές, Β., & Παρούση, Α. (2015). Θέατρο και επιστήμη στην εκπαίδευση. Κάλλιπος, Ανοιχτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις. http://hdl.handle.net/11419/4042
Tüzün, T., & Adigüzel, O. (2022). Play and theater pedagogy according to Hans Wolfgang Nickel: a narrative research. Yaratici Drama Dergisi, 17(1), 73-102. https://tinyurl.com/5taffrca
Ulubey, Ö. (2018). The effect of creative drama as a method on skills: a meta-analysis study. Journal of Education and Training Studies, 6(4), 63-78. https://doi.org/10.11114/jets.v6i3.2968
Ulubey, Ö., & Aykaç, M. (2016). Effects of human rights education using the creative drama method on the attitudes of pre-service teachers. The Anthropologist, 23(1-2), 267-279. https://doi.org/10.1080/09720073.2016.11891950
United Nations. (2011). Declaration on human rights education and training. (A/RES/66/137). https://tinyurl.com/3fkju3wm
Unstundag, T. (1999). The effects of creative drama used in the teaching of citizenship and human rights education. Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and Performance, 4(1), 145. https://doi.org/10.1080/1356978990040115
Upton, M., & Grossman, M. (2019). The Dury’s Out: Participatory drama and applied theatre processes as ways of addressing radicalized thinking – a pilot study. Applied Theatre Research, 7 (1), 51-66. https://doi.org/10.1386/atr_00005_1
Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: the development of higher psychological processes. Harvard University Press.
Φανουράκη, Κ. (2016). Το θέατρο στην εκπαίδευση με τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Στοιχεία διδακτικής μεθοδολογίας. Παπαζήσης.
Χολέβα, Ν. (2023). Η πρόσβαση στην τέχνη, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση μέσα από κείμενα αναφοράς διεθνών οργανισμών. Στο Α. Λενακάκης & Χ. Κανάρη (Επιμ.), Πολιτισμός, Τέχνες και Συμπερίληψη (σσ. 687-709). Σοφία.
Χολέβα, Ν. & Λενακάκης, Α. (2019). Η συμβολή της βασικής θεατροπαιδαγωγικής επιμόρφωσης του προγράμματος «Κι αν ήσουν εσύ;» στην καθημερινή πρακτική των εκπαιδευτικών για μια εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα. Στο Ν. Χολέβα (Επιμ.), Κι αν ήσουν εσύ; θεατροπαιδαγωγικές δραστηριότητες για την ευαισθητοποίηση στα ανθρώπινα δικαιώματα και σε θέματα προσφύγων (σσ. 49-65). Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. https://tinyurl.com/2p92hzae
Xiajing, Z. (2021). The current state of academic research in drama education in mainland China: a response to Chenchen Zeng’s article in RiDE 24:4. Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and Performance, 26(2), 306-311. https://doi.org/10.1080/13569783.2021.1904869
Wagner, B. J. (1990). Dorothy Heathcote; Drama as a learning medium. Stanley Thornes Publishers Ltd.
Watanabe, T. (2021). Japan – at the forefront of change. In N. McGuin, N. Ikeno, I. Davies, & E. Sant (Eds.), International perspectives on drama and citizenship education. Acting globally (pp. 105-115). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003058144
Way, B. (1967). Development through drama. Humanities Press.