Ο αντιλαμβανόμενος ρόλος των εκπαιδευτικών στην προαγωγή της ψυχικής υγείας των μαθητών/τριών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης: Αναζήτηση υποστήριξης και τεχνική συμβουλευτική

pdf
Δημοσιευμένα: Dec 20, 2024
DOI: https://doi.org/10.12681/dial.38778
Λέξεις-κλειδιά:
Ψυχική υγεία μαθητές/τριες τεχνική συμβουλευτική εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης,
Πασχαλίνα Χριστίδου
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
https://orcid.org/0009-0009-3387-0567
Βασιλική Ανθοπούλου
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
https://orcid.org/0009-0001-2048-9662
Λητώ Ελένη Μιχαλοπούλου
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
https://orcid.org/0000-0002-9746-0307
Περίληψη

Ένας σημαντικός αριθμός μαθητών και μαθητριών, συμπεριλαμβανομένων των μαθητών/τριών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, αντιμετωπίζει σε κάποιο βαθμό προβλήματα ψυχικής υγείας. Η πρόληψη, ο εντοπισμός και η υποστήριξη τέτοιων δυσκολιών μέσα στο σχολικό πλαίσιο θεωρούνται κρίσιμα, καθώς το σχολείο είναι συνήθως το πρώτο και μοναδικό μέρος όπου τα παιδιά λαμβάνουν υποστήριξη. Οι εκπαιδευτικοί μπορεί να διαδραματίσουν έναν σημαντικό ρόλο στην προαγωγή της ψυχικής υγείας των μαθητών και μαθητριών τους, αλλά μπορεί επίσης να αισθάνονται ότι χρειάζονται και οι ίδιοι/ες στήριξη σε αυτόν τον ρόλο. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να εξετάσει πώς οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με δυσκολίες ψυχικής υγείας των μαθητών/τριών τους επηρεάζουν την αναζήτηση στήριξης των εκπαιδευτικών, όταν δηλαδή αναζητούν υπηρεσίες τεχνικής συμβουλευτικής και επιδιώκουν τη συνεργασία με επαγγελματίες ψυχικής υγείας στο σχολείο (π.χ., ψυχολόγους). Εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Δυτική Θεσσαλονίκη (N = 124) συμπλήρωσαν ηλεκτρονικά ένα ερωτηματολόγιο που αποτελούνταν από δημογραφικού τύπου ερωτήσεις, κλίμακες που μετρούσαν την αντιλαμβανόμενη επάρκεια, την αντιλαμβανόμενη ευθύνη και τα αρνητικά συναισθήματα των εκπαιδευτικών ως προς τη ψυχική υγεία των μαθητών/τριών τους, καθώς και τρεις κλίμακες που αφορούν την εφαρμογή της τεχνικής συμβουλευτικής και συγκεκριμένα την αποδοχή, την καταλληλότητα και το πόσο εφαρμόσιμη είναι στο σχολικό πλαίσιο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το υψηλό αίσθημα ευθύνης των εκπαιδευτικών για ζητήματα ψυχικής υγείας των μαθητών/τριών τους φαίνεται να προβλέπει θετικά την απόφασή τους να αξιοποιήσουν την τεχνική συμβουλευτική. Επιπλέον, το αν την αξιολογούν ως κατάλληλη και αν την αποδέχονται δε φάνηκε να επηρεάζει την επιλογή τους για αξιοποίησή της. Τα αποτελέσματα πλαισιώνονται εντός της ευρύτερης δημοσιευμένης βιβλιογραφίας. Παρουσιάζονται ερευνητικές προεκτάσεις και προτάσεις για εφαρμογή.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Νέοι ερευνητές
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στον/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).

To Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και να χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου.

Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά, και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Αθανασιάδου, Χ. (2011). Η συμβουλευτική ψυχολογία στο σχολικό πλαίσιο. Hellenic Journal of Psychology, 8, 289-308.
Antoniou, A. S., Polychroni, F., & Vlachakis, A. N. (2006). Gender and age differences in occupational stress and professional burnout between primary and high-school teachers in Greece. Journal of Managerial Psychology, 21(7), 682-690. https://doi.org/ 10.1108/02683940610690213
Brown, D., Pryzwansky, W.B., & Schulte, A.C. (2006). Ψυχολογική διαλεκτική συμβουλευτική. Εισαγω-γή στη θεωρία και την πρακτική εφαρμογή. Τυπωθήτω.
Daniilidou, A. (2023). Risk and protective factors and coping strategies for building resilience in Greek general and special education teachers. Journal of School and Educational Psychology, 3(2), 66–83. https://doi.org/10.47602/josep.v3i2.48
DeFouw, E. R., Julie Sarno Owens, Pastrana, F. A., Lee, M., & Evans, S. W. (2024). Exploring how general education teachers use school‐based consultation. Psychology in the Schools, 61(2), 582–600. https://doi.org/10.1002/pits.23071
European Union & OECD. (2022). Health at a glance: Europe 2022: State of health in the EU cycle. Organisation for Economic Co-operation and Development. https://doi.org/10.1787/507433b0-en
Ekornes, S. (2017). Teacher stress related to student mental health promotion: Τhe match between perceived demands and competence to help students with mental health problems. Scandinavian Journal of Educational Research, 61(3), 333–353. https://doi.org/10.1080/00313831.2016.1147068
Erchul, W. P., & Martens, B. K. (2010). School consultation: Conceptual and empirical bases of practice. Springer.
Erchul, W. P., & Sheridan, S. M. (2014). Overview: The state of scientific research in school consultation. In W. P. Erchul &S. M. Sheridan (Eds.), Handbook of research in school consultation (pp. 3–117). Taylor & Francis.
Fagan, T. K. (2000). Practicing school psychology: A turn-of-the-century perspective. American Psychologist, 55(7), 754–757. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.7.754
Fitzsimons, E., Goodman, A., Kelly, E., & Smith, J. P. (2017). Poverty dynamics and parental mental health: Determinants of childhood mental health in the UK. Social Science & Medicine, 175(43-51), 43–51. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2016.12.040
Friedrich, A. A., Mendez, L. M. R., & Mihalas, S. T. (2010). Gender as a factor in school-based mental health service delivery. School Psychology Review, 39(1), 122–136. https://doi.org/10.1080/02796015.2010.12087794
Gonzalez, J. E., Nelson, J. R., Gutkin, T. B., & Shwery, C. S. (2004). Teacher resistance to school-based consultation with school psychologists. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 12(1), 30–37. https://doi.org/10.1177/10634266040120010401
Graham, A., Phelps, R., Maddison, C., & Fitzgerald, R. (2011). Supporting children’s mental health in schools: Teacher views. Teachers and Teaching, 17(4), 479–496. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13540602.2011.580525
Guiney, M. C., Harris, A., Zusho, A., & Cancelli, A. (2014). School psychologists’ sense of self-efficacy for consultation. Journal of Educational and Psychological Consultation, 24(1), 28–54. https://doi.org/10.1080/10474412.2014.870486
Gunawardena, H., Leontini, R., Nair, S., Cross, S., & Hickie, I. (2024). Teachers as first responders: classroom experiences and mental health training needs of Australian schoolteachers. BMC Public Health, 24(1), 268. https://doi.org/10.1186/s12889-023-17599z
Hatzichristou, C. (2004). Alternative school psychological services: Development of a model linking theory, research, and service delivery. In N. M. Lambert, I. Hylander, & J. Sandoval (Eds.), Consultee-centered consultation: Improving the quality of professional services in school and community organizations (pp. 115–132). Lawrence Erlbaum.
Hatzichristou, C., & Polychroni, F. (2014). The Preparation of School Psychologists in Greece. International Journal of School & Educational Psychology, 2(3), 154–165. https://doi.org/10.1080/21683603.2014.934633
Herman, K. C., Reinke, W. M., & Frey, A. J. (2020). Motivational interviewing in schools: Strategies for engaging parents, teachers, and students. Springer Publishing Company.
Humphrey, N., & Wigelsworth, M. (2012). Modeling the factors associated with children’s mental health difficulties in primary school: A multilevel study. School Psychology Review, 41(3), 326–341. https://doi.org/10.1080/02796015.2012.12087513
Κουρκούτας Η., Μακρή-Μπότσαρη Ε., Hart, A., Kassis, W., & Σταύρου Π. (2019). Συμβουλευτική υπο-στήριξη εκπαιδευτικών για την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας και τη διαχείριση προ-βληματικών συμπεριφορών στο σχολείο: Δεδομένα από ένα πρόγραμμα παρέμβασης. Ψυχο-λογία: το περιοδικό της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας, 24(1), 9–31. https://doi.org/10.12681/psy_hps.22428
Kring, A. M., Davison, G. C., Neale, J. M., & Johnson, S. (2010). Abnormal Psychology. Στο Ε. Αυδή & Π. Ρούσση (Επιμ.), Ψυχοπαθολογία (σσ. 34–47). Gutenberg.
Λεξικό Ψυχολογίας Αμερικανικής Ψυχολογικής Ένωσης. (n.d.). Behavioral consultation. https://dictionary.apa.org/behavioral-consultation
Maclean, L., & Law, J. M. (2022). Supporting primary school students’ mental health needs: Teachers’ perceptions of roles, barriers, and abilities. Psychology in the Schools, 59(11). https://doi.org/10.1002/pits.22648
Moon, J., Williford, A., & Mendenhall, A. (2017). Educators’ perceptions of youth mental health: Implications for training and the promotion of mental health services in schools. Children and Youth Services Review, 73(384-391), 384–391. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2017.01.006
Μπίμπου-Νάκου, Ι., & Στογιαννίδου, Α. (2006). Πλαίσια συνεργασίας ψυχολόγων και εκπαιδευτικών για την οικογένεια και το σχολείο. Τυπωθήτω.
Newman, D. S., Hazel, C. E., Barrett, C. A., Chaudhuri, S. D., & Fetterman, H. (2017). Early-career school psychologists’ perceptions of consultative service delivery: The more things change, the more they stay the same. Journal of Educational and Psychological Consultation, 28(2), 105–136. https://doi.org/10.1080/10474412.2017.1378106
Newman, D. S., & Rosenfield, S. A. (2024). Building competence in school consultation: A developmental approach (2nd ed.). Routledge.
O’Connor, E., O’Connor, M., Gray, S., & Goldfeld, S. (2018). Profiles of mental health competence and difficulties as predictors of children’s early learning. School Mental Health, 10(4), 402–416. https://doi.org/10.1007/s12310-018-9252-9
Owens, J. S., Schwartz, M. E., Erchul, W. P., Himawan, L. K., Evans, S. W., Coles, E. K., & Schulte, A. C. (2017). Teacher perceptions of school consultant social influence strategies: Replication and expansion. Journal of Educational and Psychological Consultation, 27(4), 411–436. https://doi.org/10.1080/10474412.2016.1275649
Reinke, W. M., Stormont, M., Herman, K. C., Puri, R., & Goel, N. (2011). Supporting children’s mental health in schools: Teacher perceptions of needs, roles, and barriers. School Psychology Quarterly, 26(1), 1–13. https://doi.org/10.1037/a0022714
Rosenfield, S. (2013). Consultation in the schools—Are we there yet? Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 65(4), 303–308. https://doi.org/10.1037/a0035652
Rothì, D. M., Leavey, G., & Best, R. (2008). On the front line: Teachers as active observers of pupils’ mental health. Teaching and Teacher Education, 24(5), 1217–1231. https://doi.org/10.1016/j.tate.2007.09.011
Σταύρου, Μ., Φωτίου, Α., Καναβού, Ε., & Κοκκέβη, Ά. (2023). Η ψυχοκοινωνική υγεία των εφήβων: η κατάσταση στην Ελλάδα το 2022 και διαχρονικά. Σειρά Tευχών Αποτελεσμάτων από την Πα-νελλήνια Έρευνα για τις Συμπεριφορές που Συνδέονται με την Υγεία των Έφηβων-Μαθητών (Έρευνα HBSC/WHO). Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστη-μών & Ιατρικής Ακριβείας «ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΕΦΑΝΗΣ».
Tatar, M., & Da’as, R. (2011). Teacher’s perceptions of their significance towards their students: the effects of cultural background, gender, and school role. European Journal of Psychology of Education, 27(3), 351–367. https://doi.org/10.1007/s10212-011-0075-4
Thornberg, R. (2014). Consultation barriers between teachers and external consultants: A grounded theory of change resistance in school consultation. Journal of Educational and Psychological Consultation, 24(3), 183–210. https://doi.org/10.1080/10474412.2013.846188
Tysinger, P. D., Tysinger, J. A., & Diamanduros, T. (2009). Teacher expectations on the directiveness continuum in consultation. Psychology in the Schools, 46(4), 319–332. https://doi.org/10.1002/pits.20378
UNICEF (2021, October). Adolescent mental health. Unicef Data. https://data.unicef.org/topic/child-health/mental-health/
Weiner, B. J., Lewis, C. C., Stanick, C., Powell, B. J., Dorsey, C. N., Clary, A. S., Boynton, M. H., & Halko, H. (2017). Psychometric assessment of three newly developed implementation outcome measures. Implementation Science, 12, 108. https://doi.org/10.1186/s13012-017-0635-3
World Health Organization (2021, November 17). Mental health of adolescents. World Health Organization. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/adolescent-mental-health
World Health Organization (2022, June 8). Mental disorders. World Health Organization. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-disorders
Xavier, C.B., Guille, P., Gemma, S., Esther, S. L., Angel, M. H., & Asun, P. B. (2023). Understanding the relationship between gender and mental health in adolescence: the Gender Adherence Index (GAI). European Child & Adolescent Psychiatry, 33, 229–240. https://doi.org/10.1007/s00787-023-02150-7
Χατζηχρήστου, Χ. (2023). Σχολική ψυχολογία. Τυπωθήτω.
Χατζηχρήστου Χ. (2003). Ψυχολογική διαλεκτική συμβουλευτική στο σχολικό πλαίσιο. Ψυχολογία: το περιοδικό της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας, 10(2+3), 343–361. https://doi.org/10.12681/psy_hps.24023