Πρόδρομα μοντέλα των φυσικών επιστημών στη σκέψη παιδιών 3-8 ετών: οντότητες μεταξύ βιωματικής και επιστημονικής γνώσης
Δημοσιευμένα:
Dec 24, 2025
Ενημερώθηκε:
2025-12-24
Λέξεις-κλειδιά:
Προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία, σχολική επιστημονική γνώση, πρόδρομα μοντέλα
Περίληψη
Το ζήτημα της προσέγγισης του των Φυσικών Επιστημών στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία, αποτελεί τις τελευταίες δεκαετίες ένα ζήτημα έρευνας και εφαρμογής διαφορετικών γνωστικών περιοχών όπως η Ψυχολογία της μάθησης, η Επιστημολογία της γνωστικής ανάπτυξης, η Προσχολική Παιδαγωγική, η Διδακτική των Φυσικών Επιστημών. Η πολυπλοκότητα που απορρέει αναγκαστικά από την πολύπλευρη ή μονόπλευρη προσέγγιση επιμέρους ερωτημάτων, μερικές φορές δημιουργεί επιστημολογικές συγχύσεις που οδηγούν στην απόσβεση κρίσιμων ερωτημάτων για μια ορθολογική προσπάθεια μετατόπισης από τη βιωματική και αυθόρμητη σχέση της σκέψης των μικρών παιδιών σε δομικά ή/και λειτουργικά στοιχεία των Φυσικών Επιστημών. Ταυτοχρόνως η ανάδυση εκπαιδευτικών προτάσεων με χαλαρή θεωρητική θεμελίωση οι οποίες, για διάφορους λόγους, αποκτούν ευρεία διάδοση, προσθέτουν νέες παραμέτρους ασάφειας, τουλάχιστον στο ζήτημα της διάστασης της γνωστικής ανάπτυξης των μικρών παιδιών. Στο άρθρο αυτό γίνεται προσπάθεια να αποτυπωθεί η έννοια του "πρόδρομου" μοντέλου ως νοητικής οντότητας που παρεμβάλλεται μεταξύ της επιστημονικής σχολικής γνώσης και των εμπειριών των παιδιών, οικοδομείται στη σκέψη τους διαμέσου κατάλληλων δραστηριοτήτων και αποτελεί ένα σταθερό εργαλείο που προετοιμάζει τη νόηση των παιδιών για τη συγκρότηση των σχολικών επιστημονικών μοντέλων. Παράλληλα, εάν η σχετική έρευνα δείχνει ότι κάποια παιδιά στην ηλικία των 3-8 ετών είναι σε θέση να συγκροτούν ένα πρόδρομο μοντέλο στη σκέψη τους για κάποιο συγκεκριμένο φαινόμενο, αυτό μπορεί να αποτελεί στόχο των δραστηριοτήτων σε κάθε τύπου παιδαγωγικό πλαίσιο που επιλέγεται.
Λεπτομέρειες άρθρου
- Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
-
Ραβανής Κ. (2025). Πρόδρομα μοντέλα των φυσικών επιστημών στη σκέψη παιδιών 3-8 ετών: οντότητες μεταξύ βιωματικής και επιστημονικής γνώσης. Διάλογοι! Θεωρία και πράξη στις επιστήμες αγωγής και εκπαίδευσης, 11, 7–27. https://doi.org/10.12681/dial.41730
- Ενότητα
- Ειδικό Θέμα
Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.
Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στον/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).
To Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και να χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου.
Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά, και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Allard, É., & Samson, G. (2025). Potential effects of an arts and science interdisciplinary intervention on kindergarten children’s construction of scientific concepts. McGill Journal of Education. https://mje.mcgill.ca/article/view/9926
Ampartzaki, M., Kalogiannakis, M., & Papadakis, S. (2021). Deepening our knowledge about sustainability education in the early years: Lessons from a water project. Education Sciences, 11(6), 251, https://doi.org/10.3390/educsci11060251
Ampatzidis, G., & Ergazaki, M. (2025). Pre-service early years teachers’ understanding of Nature of Science. Research in Science Education. https://doi.org/10.1007/s11165-025-10261-1
Βελλοπούλου, Α., Καμπεζά, Μ., Μπιρμπίλη, Μ., & Παπανδρέου, Μ. (2023). “Ξαναδιαβάζοντας” το (νέο) Πρόγραμμα Σπουδών για το νηπιαγωγείο 6 χρόνια μετά: Η περίπτωση του προγράμματος των Φυσικών Επιστημών. Στο Κ. Πλακίτση, Ε. Σταμούλης, Ε. Κολοκούρη & Α.-Χ. Κορνελάκη (Επιμ.), Ερευνητικές και διδακτικές προσεγγίσεις για τις Φυσικές Επιστήμες στην Προσχολική Εκπαίδευση (σσ. 108-128). Πατάκης.
Beisly, A., & Moffitt, A. (2024). Mixing it up: Exploring Fizzical-Science through play. Theory and Practice in Child Development, 4(1), 108-117. https://doi.org/10.46303/tpicd.2024.7
Bush, A., & Alibakhshi, A. (2025). Bridging the early Science gap with Artificial Intelligence. In CHI EA '25: Proceedings of the Extended Abstracts of the CHI Conference on Human Factors in Computing Systems, Article No.: 115, https://doi.org/10.1145/3706599.3721261
Γκούσκου, Ε., & Κολιόπουλος, Δ. (2012). Εκπαιδευτικές δραστηριότητες για παιδιά προσχολικής ηλικίας σε ένα μουσείο Ζωολογίας. Στο Κ. Πλακίτση (Επιμ.), Κοινωνιογνωστικές και κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις στη διδακτική των φυσικών επιστημών στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία (σσ. 202-213), Αθήνα, Εκδ. Πατάκη.
Canedo Ibarra, S. P., & Gómez Galindo, A. A. (2022). Social interaction in the construction of a floating and sinking Precursor Model during Preschool Education. In J.-M., Boilevin, A. Delserieys & K. Ravanis (Eds), Precursor Models for teaching and learning science during early childhood (pp. 53-73). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-08158-3_4
Chachlioutaki, M.-E., & Pantidos, P. (2024). Speech and gesture complementarity in a preschooler’s conceptualization of mechanical equilibrium. Education Sciences, 14(4), 338. https://doi.org/10.3390/educsci14040338
Chen, S., Sermeno, R., Hodge, K. N., Geesa, R. L., Song, H. S., Izci, B., Froh, Z., & Murphy, S. (2025). Aligning early childhood science teaching beliefs, practices, and children’s learning outcomes: The impact of a professional development program. Frontiers in Psychology, 16, 1580018. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2025.1580018
Christidou, V., Bonoti, F., & Hatzinikita, V. (2021). Drawing a scientist: Using the Emo-DAST to explore emotional aspects of children’s images of scientists. Research in Science & Technological Education, 41(4), 1287-1308. https://doi.org/10.1080/02635143.2021.1998770
Christodoulakis, N., & Adbo, K. (2024). An analysis of the development of preschoolers’ Natural Science concepts from the perspective of Framework Theory. Education Sciences, 14(2), 126. https://doi.org/10.3390/educsci14020126
Δημητρίου, Α. (2013). Έννοιες για τη φύση και το περιβάλλον στην προσχολική ηλικία. Ερευνητικά δεδομένα, μεθοδολογικές προσεγγίσεις και εκπαιδευτικές εφαρμογές. Επίκεντρο.
Δημητρίου, Α., & Αϊβαλιώτου, Ε. (2016). Η συνεκπαίδευση των παιδιών προσχολικής και σχολικής ηλικίας με και χωρίς ειδικές ανάγκες στις Φυσικές Επιστήμες. Ερευνώντας τις απόψεις των εκπαιδευτικών. Στο Β. Τσελφές (Επιμ.), Προσχολική ηλικία : οι Φυσικές Επιστήμες στην εκπαιδευτική σχέση παιδιών και εκπαιδευτικών (σσ. 89-105). Εκδόσεις Άρτεμις Πετροπούλου.
Desli, D., & Dimitirou, A. (2014). Teaching Mathematics and Science in early childhood: Prospective kindergarten and primary school teachers’ beliefs. Review of Science, Mathematics and ICT Education, 8(2), 25-48. https://doi.org/10.26220/rev.2072
Εργαζάκη, Μ., Σαλταπίδα, Κ., & Ζόγκζα, Β. (2010). Ανιχνεύοντας τις ιδέες των μικρών παιδιών για τα μικρόβια. Στο Κ. Πλακίτση (Επιμ.), Κοινωνιογνωστικές και κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις στη διδακτική των φυσικών επιστημών στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία (σσ. 275-299). Εκδόσεις Πατάκη.
Ergazaki, M., Valanidou, E., Kasimati, M. C., & Kalantzi, M. (2015). Introducing a Precursor Model of inheritance to young children. International Journal of Science Education, 37(18), 3118-3142. https://doi.org/10.1080/09500693.2015.1121551
Ζαχαρής, Γ., & Τσιτουρίδου, Μ. (2021). Διερεύνηση της αποδοχής και χρήσης των φορητών συσκευών ως υποστηρικτικών εργαλείων μάθησης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Θέματα Επιστημών και Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση, 14, 95-108. http://ouranos.edu.uoi.gr/thete/index.php/thete/article/view/377
Ζόγκζα, Β. (2007). Η βιολογική γνώση στην παιδική ηλικία. Μεταίχμιο.
Fragkiadaki, G., & Ravanis, K. (2016). Genetic research methodology meets Early Childhood Science Education research: A Cultural-Historical study of child’s scientific thinking development. Cultural-Historical Psychology, 12(3), 310-330. https://doi.org/10.17759/chp.2016120319
Fragkiadaki, G., Frangedaki, E. M., Zachariadi, I., & Christidou, V. (2024). Scientific toys in early childhood settings: Teaching and learning about light and shadows. Research in Science Education. https://doi.org/10.1007/s11165-024-10223-z
García-Rodeja, I., Barros, S., & Sesto, V. (2024). Inquiry-Based activities with woodlice in early childhood education. Education Sciences, 14(7), 710. https://doi.org/10.3390/educsci14070710
García-Rodeja, I., Rodríguez Rouco, E. V., Lorenzo Flores, M. y Sesto Varela, V. (2023). Construyendo modelos precursores sobre la flotabilidad de objetos macizos a los seis años. Enseñanza de las Ciencias, 41(2), 137-154. https://doi.org/10.5565/rev/ensciencias.5718
Genzling, J.-C., & Pierrard, M.-A. (1994). La modélisation, la description, la conceptualisation, l’explication et la prédiction. In J.-L. Martinand et al. (Éds), Nouveaux regards sur l’enseignement et l’apprentissage de la modélisation en sciences (pp. 47-78). INRP.
Hadzigeorgiou, Y. (2016). Imaginative Science Education. The central role of imagination in Science Education. Springer Cham.
Haldón Lahilla, J., Pedreira Álvarez, M., & Lemkow-Tovias, G. (2022). Propuesta de análisis de la intervención de la persona adulta en un espacio de ciencia de libre elección. Enseñanza de las Ciencias. Revista de investigación y experiencias didácticas, 40(3), 109-103. https://doi.org/10.5565/rev/ensciencias.5505
Ioannou, M., Kaliampos, G., & Ravanis, K. (2024). Condensation and precipitation of water vapour: the emergence of a precursor model through the Engineering Design Process. Education Sciences, 14(7), 757. https://doi.org/10.3390/educsci14070757
Jégou, C., Gobert, J., Delserieys, A., & Ergazaki, M. (2022). A system to identify young children’s reasoning about variations within populations. In J.-M., Boilevin, A. Delserieys & K. Ravanis (Eds), Precursor Models for teaching and learning science during early childhood (pp. 193-217). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-08158-3_11
Jelinek, J. A. (2020). Children’s Astronomy. Shape of the earth, location of people on earth and the day/night cycle according to polish children between 5 and 8 years of age. Review of Science, Mathematics and ICT Education, 14(1), 69-87. https://doi.org/10.26220/rev.3345
Καλογιαννάκης, Μ., & Ρεκούμη, Χ. (2014). Δημιουργία εργαστηρίου Φυσικών Επιστημών για τη διδασκαλία γεωλογικών φαινομένων σε παιδιά προσχολικής ηλικίας: H περίπτωση της διδασκαλίας των σπηλαίων. Στο Π. Καριώτογλου & Π. Παπαδοπούλου (Επιμ.), Φυσικές Επιστήμες και Περιβάλλον στην Προσχολική Εκπαίδευση (σσ. 247-264). Αθήνα: Gutenberg.
Κρητικός, Γ., Φεσάκης, Γ., & Δημητρακοπούλου, Α. (2023). Τεχνολογικό περιβάλλον μάθησης STEAM με επίκεντρο τη διδασκαλία του μαγνητισμού στο Νηπιαγωγείο. Στο Κ. Πλακίτση, Ε. Σταμούλης, Ε. Κολοκούρη & Α. Χ. Κορνελάκη (Επιμ.), Ερευνητικές και Διδακτικές Προσεγγίσεις για τις Φυσικές Επιστήμες στην Προσχολική Εκπαίδευση (σσ. 319-334). Πατάκης.
Kaliampos, G. (2021). Early childhood Special Science Education: Setting the frame of a newly born and well-promising trend. Review of Science Mathematics and ICT Education, 15(2), 61-76. https://pasithee.library.upatras.gr/review/article/view/3795
Kaliampos, G., & Ravanis, K. (2019). Thermal conduction in metals: Mental representations in 5-6 years old children’s thinking. Jurnal Ilmiah Pendidikan Fisika ‘Al-BiRuNi’, 8(1), 1-9. https://doi.org/10.24042/jipfalbiruni.v8i1.3737
Kaliampos, G., Ioannou, M., Pantidos, P., & Ravanis, K. (2024). The transformation of children’s mental representations of 5-6 year olds for coagulation: Precursor models through a storytelling approach. Journal of Physics: Conference Series, 2871, 012010. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1742-6596/2871/1/012010
Kallery, M., Psillos, D., & Tselfes, V. (2009). Typical didactical activities in the Greek early-years Science classroom: Do they promote science learning? International Journal of Science Education, 31(9), 1187-1204. https://doi.org/10.1080/09500690701824850
Kampeza, M., & Delserieys Pedregosa, A. (2024). Symbolic representation of young children in science: Insights into preschoolers’ drawings of change of state of matter. Education Sciences, 14(10), 1080. https://doi.org/10.3390/educsci14101080
Kampeza, M., Vellopoulou, A., Fragkiadaki, G., & Ravanis, K. (2016). The expansion thermometer in preschoolers’ thinking. Journal of Baltic Science Education, 15(2), 185-193. https://doi.org/10.33225/jbse/16.15.185
Kambouri-Danos, M., Ravanis, K., Jameau, A., & Boilevin, J.-M. (2019). Precursor Models and early years Science learning: A case study related to the water state changes. Early Childhood Education Journal, 47(4), 475-488. https://doi.org/10.1007/s10643-019-00937-5
Kanaki, K., & Kalogiannakis, M. (2022). Assessing algorithmic thinking skills in relation to age in Early Childhood STEM Education. Education Sciences, 12(6), 380. https://doi.org/10.3390/educsci12060380
Katsidima, M. A., Lavidas, K., Kornelaki, A. C., & Kaliampos, G. (2023). An investigation on alternative ideas on thermal phenomena of pupils with and without learning difficulties. SN Social Sciences, 3, 15. https://doi.org/10.1007/s43545-022-00603-5
Koliopoulos, D., & Argyropoulou, M. (2011). Constructing qualitative energy concepts in a formal educational context with 6-7-year-old students. Review of Science, Mathematics and ICT Education, 5(1), 63-80. https://doi.org/10.26220/rev.89
Konstantinidou, Z., Brentas, F., & Stamatoglou, M. (2024). The connections children develop between science and mathematics: An example of temperature measurement in the kindergarten. Contemporary Mathematics and Science Education, 5(1), ep24004. https://doi.org/10.30935/conmaths/14385
Kornelaki, A. C., & Plakitsi, K. (2018). Thunderbolt hunt. Educational program for students from 5 to 9 years old in the archaeological Museum of Ioannina. World Journal of Education, 8(4), 87-101. https://doi.org/10.5430/wje.v8n4p87
Koutsikou, M., & Christidou, V. (2022). Address and involvement in e-books about COVID-19 for young children: An analysis of the visual mode. Journal of Visual Literacy, 41(2), 153-170. https://doi.org/10.1080/1051144X.2022.2057650
Laurandeau, M., & Pinard, A. (1972). La pensée causale. Presses Universitaires de France.
Lemeignan, G., & Weil-‐Barais, A. (1997). Η οικοδόμηση των εννοιών στη φυσική. Η διδασκαλία της Μηχανικής. Τυπωθήτω.
Lorenzo Flores, M., Sesto Varela, V., & García-Rodeja, I. (2018). Una propuesta didáctica para la construcción de un modelo precursor del aire en la Educación Infantil. Ápice. Revista De Educación Científica, 2(2), 55-68. https://doi.org/10.17979/arec.2018.2.2.4628
Lurçat, L. (1985). Imprégnation et transmission à l’école maternelle. Revue Française de Pédagogie, 71, 39-46. https://www.persee.fr/doc/rfp_0556-7807_1985_num_71_1_1544
Μπαγάκης, Γ., Παραμυθιώτου, Μ., Σιόλου, Κ., Μερίκου, Μ., & Αγγέλη, Ε. (2006). Μεθοδολογία δραστηριοτήτων φυσικών επιστημών στην προσχολική εκπαίδευση. Μια περίπτωση αυτομόρφωσης και κριτικής υποστήριξης νηπιαγωγών. Μεταίχμιο.
Marchal-Gaillard, V., Marzin-Janvier, P., Boilevin, J.-M., & Grimault‑Leprince, A. (2022). Contribution of Early Childhood Education to a sustainable society: Influences from home in preschool children’s understanding of composting in France. Early Childhood Education Journal, 50, 1247-1261. https://doi.org/10.1007/s10643-021-01260-8
Mudzielwana, N. P., & Maphosa, C. (2022). The teaching of science process skills in early childhood development classrooms. Early Child Development and Care. https://doi.org/10.1080/03004430.2022.2058941
Νάτσιου, Γ., Μπιρμπίλη, Μ., & Τσιτουρίδου, Μ. (2018). Η εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες μέσα από την εμπειρία και τις αντιλήψεις φοιτητών/τριών. Στο Μ. Καλογιαννάκης (Επιμ.), Διδάσκοντας Φυσικές Επιστήμες στην Προσχολική Εκπαίδευση. Προκλήσεις και προοπτικές (σσ. 235-258). Gutenberg.
Napal Fraile, M., Vázquez Bienzobas, L., Zudaire Ripa, I., & Uriz Doray, I. (2024). The effect of adult intervention in the development of science process skills. In K. Korfiatis, M. Grace, & M. Hammann (Eds), Shaping the future of Biological Education Research. Contributions from Biology Education research. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-44792-1_4
Nielsen, K. B., & Holmegaard, H. T. (2025). The fox, the flowers, and the poking stick: The worlds of young children and their encounters with school science. Cultural Studies of Science Education. https://doi.org/10.1007/s11422-024-10244-0
Nikolopoulou, A., Fili, S., Founta, M., & Starakis, I. (2024). Kindergarten students’ and pre-service teachers’ perceptions regarding the frequency of the Moon’s appearance at night. International Journal of Early Years Education, 32(1), 137-157. https://doi.org/10.1080/09669760.2023.2278468
Παπαμιχαήλ, Γ. (1986). Η ιδεολογία του παιδαγωγικού αυθορμητισμού στο χώρο της προσχολικής εκπαίδευσης. Στο Μ. Ηλιού (Επιμ.), Προσχολική αγωγή και κατάρτιση νηπιαγωγών (σσ. 184-197). Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Pahl, A., Fuchs, H. U., Zanella, S., & Corni, F. (2025). Interaction of physical and narrative experiencing of heat transfer phenomena by kindergarten children. Journal of Physics: Conference Series, 2950. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1742-6596/2950/1/012007
Pantidos. P., & Kaliampos, G. (2023). Designing teaching activities based on the Precursor Model for electricity in early childhood education. Mediterranean Journal of Education, 3(2), 97-106. https://doi.org/10.26220/mje.4502
Papantonis Stajcic, M., & Nilsson, P. (2024). Teachers’ considerations for a digitalised learning context of preschool Science. Research in Science Education, 54, 499-521. https://doi.org/10.1007/s11165-023-10150-5
Pavlou, Y., Zacharia, Z. C., & Papaevripidou, M. (2024). Comparing the impact of physical and virtual manipulatives in different science domains among preschoolers. Science Education, 108, 1162-1190. https://doi.org/10.1002/sce.21869
Peikos, G., & Sofianidis A. (2024). What Is the future of Augmented Reality in Science teaching and learning? An exploratory study on primary and pre-school teacher students’ views. Education Sciences, 14(5), 480. https://doi.org/10.3390/educsci14050480
Plakitsi, K. (Ed.). (2013). Activity theory in formal and informal science education. Sense Publishers.
Pourtois, J., & Desmet, H. (2002). La pédagogie de l'imprégnation. In J. Pourtois & H. Desmet (Eds.), L'éducation postmoderne (pp. 201-207). Presses Universitaires de France. https://shs.cairn.info/l-education-postmoderne--9782130526544-page-201?lang=fr
Ravanis, K. (2020). Precursor models of the Physical Sciences in Early Childhood Education students’ thinking. Science Education Research and Praxis, 76, 24-31. https://serp.ecedu.uoi.gr/wp-content/uploads/2022/07/SERP_76_2020_AFIEROMA-11oSECE_f.pdf
Ravanis, K. (2021). The Physical Sciences in Early Childhood Education: Theoretical frameworks, strategies and activities. Journal of Physics: Conference Series, 1796, 012092. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1796/1/012092
Ravanis, K., & Boilevin, J.-M. (2022). What use is a Precursor Model in early Science teaching and learning? Didactic perspectives. In J.-M., Boilevin, A. Delserieys & K. Ravanis (Eds), Precursor Models for teaching and learning science during early childhood (pp. 33-49). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-08158-3_3
Ravanis, K. Charalampopoulou, C. Boilevin, J.-M., & Bagakis, G. (2005). La construction de la formation des ombres chez la pensée des enfants de 5-6 ans: procédures didactiques sociocognitives. Revue de Recherches en Éducation: Spirale, 36, 87-98. https://www.persee.fr/doc/spira_0994-3722_2005_num_36_1_1327
Resta-Schweitzer, M., & Weil-Barais, A. (2007). Éducation scientifique et développement intellectuel du jeune enfant. Review of Science, Mathematics & ICT Education, 1(1), 63-82. https://doi.org/10.26220/rev.102
Rukiyah, M., & Kanedi, M. (2017). Early elementary science instruction: Does more time on science or science topics/skills predict science achievement in the early grades? AERA Open, 5(3), 2332858419861081. https://doi.org/10.1177/2332858419861081
Samara, V., & Kotsis, K. T. (2023). A teaching intervention for magnetism using STEM in kindergarten. International Journal of Professional Development, Learners and Learning, 5(2), ep2312. https://doi.org/10.30935/ijpdll/13667
Solomonidou, C., & Kakana, D.-M. (2000). Preschool children's conceptions about the electric current and the functioning of electric appliances. European Early Childhood Education Research Journal, 8(1), 95-111. https://doi.org/10.1080/13502930085208511
Siry, C., Cabe-Trundle, K., & Saçkes, M. (2023). Science education during the early childhood years: Research themes and future directions. In N. G. Lederman, D. L. Zeidler, & J. S. Lederman (Eds.), Handbook of research on Science Education (Vol. 3, pp. 29-57). Routledge.
Χρηστίδου, Β., & Χατζηνικήτα, Β. (2003). Πως χειρίζονται τα παιδιά προσχολική και πρώτης σχολικής ηλικίας την αιτιότητα για τη θρέψη και την ανάπτυξη των φυτών; Ερευνώντας τον κόσμο του παιδιού, 5, 197212. https://doi.org/10.12681/icw.18127
Zamalloa, T., Salgado, M., & Berciano, A. (2025). How to promote scientific practices in early childhood education: The teachers’ role. International Journal of Science and Mathematics Education. https://doi.org/10.1007/s10763-025-10557-8
Zarkadis, N., & Papageorgiou, G. (2024). Exploring prospective preschool teachers’ argumentation skills on the Greenhouse Effect. European Journal of Education and Pedagogy, 5(3), 15-23. https://doi.org/10.24018/ejedu.2024.5.3.843
Zoupidis, A., Tselfes, V., & Kariotoglou, P. (2021). Pre-service early childhood teachers’ beliefs that influence their intention to use inquiry-based learning methods. International Journal of Early Years Education, 31(3), 738-752. https://doi.org/10.1080/09669760.2021.1890552
Zoupidis, A., Tselfes, V., Papadopoulou, P., & Kariotoglou, P. (2022). Study of Kindergarten teachers’ intentions to choose content and teaching method for teaching Science. Education Sciences, 12(3), 198. https://doi.org/10.3390/educsci12030198
Weil-Barais, A. (1984). L'étude des connaissances des élèves comme préalable à l'action didactique. Bulletin de Psychologie, 38, 157-160.
Weil-Barais, A. (2001). Constructivist approaches and the teaching of science. Prospects, 31(2), 187-196. https://doi.org/10.1007/978-3-031-08158-3_2
Weil-Barais, A. (2022). What is a precursor model? In J.-M. Boilevin, A. Delserieys & K. Ravanis (Eds.), Precursor Models for teaching and learning Science during early childhood (pp. 11-32). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-08158-3_2
