Το Θέατρο-Ντοκουμέντο ως μέσο καλλιέργειας και ενίσχυσης της "ιδιότητας του πολίτη" σε ενήλικες μαθητές του Σχολείου 18 Άνω (Πρόγραμμα Απεξάρτησης)

pdf (English) PDF
Δημοσιευμένα: Dec 28, 2024
DOI: https://doi.org/10.12681/edth.37311
Λέξεις-κλειδιά:
Θέατρο Ντοκουμέντο Δραματική Τέχνη ενεργή πολιτειότητα εκπαίδευση ενηλίκων κοινωνική επανένταξη απεξάρτηση
Ρουμπίνη Δαφνή
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Περίληψη

Το άρθρο αναφέρεται σε έρευνα δράσης που πραγματοποιήθηκε στο Σχολείο του 18 Άνω για να διερευνήσει την επίδραση του Θεάτρου-Ντοκουμέντο ως μέσου για την καλλιέργεια της «ιδιότητας του πολίτη» των ενήλικων μαθητών του σχολείου. Για τον σκοπό αυτό, σχεδιάστηκε ένα πρόγραμμα δώδεκα παρεμβάσεων που βασίστηκε σε τεχνικές του Θεάτρου Ντοκουμέντο και του Εκπαιδευτικού Δράματος και εφαρμόστηκε σε 11 μαθητές του σχολείου κατά το σχολικό έτος 2022-2023. Ακολουθήθηκε μεικτή ερευνητική προσέγγιση, με στόχο τη σφαιρικότερη προσέγγιση των ερευνητικών ερωτημάτων. Η ανάλυση των ποσοτικών δεδομένων έδωσε ενδείξεις βελτίωσης της «ιδιότητας του πολίτη» της πειραματικής ομάδας, δεν κατέδειξε όμως στατιστικά σημαντικές διαφοροποιήσεις πριν και μετά τις παρεμβάσεις. Αντίθετα, η ανάλυση των ποιοτικών δεδομένων υπέδειξε βελτίωση των «πολιτειακών» δεξιοτήτων (συνεργασία, κριτική ανάλυση), των στάσεων (συμμετοχής και προς τη διαφορετικότητα), αλλά και του ενδιαφέροντος και της προσωπικής συμμετοχής, και μάλιστα η βελτίωση αυτή σχετίζεται με τις τεχνικές του Θεάτρου Ντοκουμέντο.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Επιστημονική Αρθρογραφία
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Ρουμπίνη Δαφνή, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Η Ρουμπίνη Δαφνή είναι φιλόλογος, απόφοιτη του Τμήματος Κλασικής Φιλολογίας και του Τμήματος Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ. Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας και Πολιτισμού στο ΑΠΘ και Δραματικής Τέχνης και Παραστατικών Τεχνών στην Εκπαίδευση και τη Διά Βίου Μάθηση στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Τα τελευταία 16 χρόνια εργάζεται ως φιλόλογος σε σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Γυμνάσιο Πόρου, Μουσικό Σχολείο Χαλκίδας, Καλλιτεχνικό Σχολείο Περιστερίου και Σχολείο 18 Άνω). Ασχολείται με το θέατρο και συμμετέχει ως ηθοποιός σε ερασιτεχνική θεατρική ομάδα από το 2014. Είναι μέλος του Πανελλήνιου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.

Αναφορές
Apostolaki, P. (2018). Η τέχνη ως θεραπεία: Το παράδειγμα της δραματοθεραπείας στη μονάδα απεξάρτησης 18 Άνω [Art as therapy: The example of dramatherapy in the drug rehabilitation programme 18 Ano] [Master’s thesis, Panteion University]. Pandemos Digital Library Repository. http://pandemos.panteion.gr/index.phpop=record&pid=iid:18568&lang=
Arendt, H. (1998). The human condition (2nd ed.). The University of Chicago Press.
Avdi, A., & Hadjigeorgiou, M. (2007). Η τέχνη του δράματος στην εκπαίδευση: 48 προτάσεις για εργαστήρια θεατρικής αγωγής [The art of drama in education: 48 proposals for drama in education workshops]. Metaichmio.
Boal, A. (1995). The rainbow of desire (A. Jackson, Trans.). Routledge.
Boal, A. (2006). The aesthetics of the oppressed (A. Jackson, Trans.). Routledge.
Boal, A. (2013). Θεατρικά παιχνίδια για ηθοποιούς και για μη ηθοποιούς [Games for actors and non-actors] (M. Papadima, Trans.). Sofia.
Choleva, N., Lenakakis, A., & Pigkou-Repousi, M. (2021). Communicating vessels: Drama and human rights education in in-service teacher training. Human Rights Education Review, 4(3), 65–88. https://doi.org/10.7577/hrer.4186
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας [Research methods in education] (S. Kyranakis, M. Mavraki, Ch. Mitsopoulou, P. Bithara & M. Filopoulou, Trans.). Metaichmio.
Cosgrove, S. (1982). The Living newspaper: History, production and form [Doctoral dissertation, University of Hull]. Repository@Hull. https://hull-repository.worktribe.com/output/4211273
The Council of Ontario Drama and Dance Educators. (n.d.). Lesson 4: Creating composite characters. Retrieved June 9, 2024 from https://www.code.on.ca/section/lesson-4-creating-composite-characters-1
European Education and Culture Executive Agency. (2017). Citizenship education at school in Europe, 2017. European Commission. https://data.europa.eu/doi/10.2797/536166
Freire, P. (1974). Η αγωγή του καταπιεζόμενου [Pedagogy of the oppressed] (G. Kritikos, Trans.) Kedros.
Freire, P. (1994). Pedagogy of hope: Reliving pedagogy of the oppressed. Continuum.
Gallagher, K. (2018). Radical Hope: Classroom and theatre workshops as spaces of creative dialogue for what young people care about and hope for: Kathleen Gallagher in conversation with Myrto Pigkou-Repousi. Education & Theatre, 19, 130–135.
Gallagher, K., Carwell, N., & Rodricks, D. (2017). Παρακολουθώντας τη δημιουργία μιας κοινότητας μέσω του θεάτρου [Witnessing community-making through theatre]. Ekpaidefsi & Theatro, 18, 12–19.
Giotis, L., Kallivoka, M., Vlachou, I. & Palmos (2018). Δραματοθεραπεία μέσα από την «Τρικυμία» του Shakespeare [Drama therapy through Shakespeare’s “The Tempest”]. Tetradia Psychiatrikis, 9–10, 41–56.
Hoskins, B. L., & Mascherini, M. (2009). Measuring active citizenship through the development of a composite indicator. Social Indicators Research, 90, 459–488. https://doi.org/10.1007/s11205-008-9271-2
Howe, R. B., & Covell, K. (2005). Empowering children: Children’s rights education as a pathway to citizenship. University of Toronto Press.
Illeris, K. (2003). Adult education as experienced by the learners. International Journal of Lifelong Education, 22(1), 13–23. https://doi.org/10.1080/02601370304827
Jacobson, K. (2017). Αίσθηση του πραγματικού: Συγκινησιακές διαστάσεις του θεάτρου-ντοκουμέντο και του θεάτρου της πραγματικότητας [Feling real: Affective dimensions of documentary theatre and reality-based theatre]. Ekpaidefsi & Theatro, 18, 112–115.
Jeffers, A. (2006). Refugee perspectives: The practice and ethics of verbatim theatre and refugee stories. Platform, 1(1), 1–17.
Johnson, L., & Morris, P. (2010). Towards a framework for critical citizenship education. The Curriculum Journal, 21(1), 77–96. https://doi.org/10.1080/09585170903560444
Joint Ministerial Decision 166082/D2/2016, Έγκριση λειτουργίας σχολικών τμημάτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που λειτουργούν στη Μονάδα Απεξάρτησης του «18 ΑΝΩ» του Ψ.Ν.Α. [Approval of the operation of secondary education classes in the “18 ANO” Rehabilitation Unit of the Psychiatric Hospital of Attica], Official Government Gazette of the Hellenic Republic (Government Gazette 3375 B΄/2016).
Katsarou, E. (2010). Έρευνα-δράση: Επιστημολογικά, μεθοδολογικά και ηθικά ζητήματα [Action research: Epistemological, methodological and ethical Issues]. In M. Pourkos & M. Dafermos (Eds.), Qualitative Research in Psychology and Education (pp. 555–569). Topos.
Katsarou, M. (2018). Χρήση, απεξάρτηση και επανένταξη: Ο υποτιμημένος ρόλος της εκπαίδευσης στη θεραπεία και στην πρόληψη της υποτροπής [Addiction, detoxification and social reintegration for ex drug abusers: The underestimated role of education in treatment and relapse prevention]. Exartisis, 31, 12–27.
Keating, A. (2014). Education for citizenship in Europe: European policies, national adaptations and young people’s attitudes. Palgrave Macmillan.
Keating, A. (2016). Educating tomorrow’s citizens: What role can schools play? Foro de Educación, 14(20), 35-47.
Kosti, A. (2016). Η δραματική τέχνη στην εκπαίδευση ως μέσο για την καλλιέργεια ιστορικής ενσυναίσθησης σε μαθητές γυμνασίου [Drama in education as a means of cultivating historical empathy in high school students] [Doctoral dissertation, University of the Peloponnese]. National Archive of PhD Theses. http://hdl.handle.net/10442/hedi/37390
Krzywosz-Rynkiewicz, B., & Zalewska, A. M. (2017). Measuring young people’s citizenship activity. Citizenship Teaching & Learning, 12(2), 141–150.
Law 4368/2016, article 26, Αντισταθμιστική εκπαίδευση [Compensatory education], Official Government Gazette of the Hellenic Republic (Government Gazette A’ 21/21.2.2016).
Lenakakis, A. (2008). Η θεατροπαιδαγωγική ως νέο μοντέλο παρέμβασης στην αγωγή ατόμων με εμπόδια στη ζωή και στη μάθηση [Theatre pedagogy as a new education programme model for people with learning and other disabilities]. In E. Kourkoutas & J. P. Chartier (Eds.), Children and adolescents with psychosocial and learning disorders (pp. 455–470). Topos.
Louka, M. (2022, October 2). «Το τελευταίο αντικείμενο που πήρα από την πατρίδα» – Μαρτυρίες προσφύγων που συγκλονίζουν [“The last thing I took from home” – Touching refugee testimonies]. The Magazine. https://www.news247.gr/magazine/to-teleftaio-antikeimeno-pou-pira-apo-tin-patrida-martiries-prosfigon-pou-sigklonizoun/
Matsa, K. (2006). Κοινωνικός αποκλεισμός και τοξικομανία: Όψεις της βιοπολιτικής της εξουσίας [Social exclusion and drug addiction: Aspects of the biopolitics of power]. Koinonia & Psychiki Ygeia, 1, 66–76.
Matsa, K. (Ed.). (2008a). Οι ομάδες τέχνης στο 18 Άνω (Μονάδα Απεξάρτησης ΨΝΑ) [The art groups at 18 Ano (Rehab Unit of Psychiatric Hospital of Attica)]. Vivliotechnia.
Matsa, K. (2008b). Ψυχοθεραπεία και τέχνη στην απεξάρτηση: Το «παράδειγμα» του 18 ΑΝΩ [Psychotherapy and art in addiction: The “example” of 18 ANO]. Agra.
Matsa, K. (2017). Παρίες ανάμεσα στους παρίες: Τοξικομανείς και ψυχοπαθολογία [Pariahs among pariahs: Drug addicts and psychopathology]. Agra.
Mertler, C. (2016). Action research: Improving schools and empowering educators (5th ed.). Sage Publications.
Mills, G. (2011). Action research: A guide for the teacher researcher. Pearson.
Moely, B., Mercer, S., Ilustre, V., Miron, D., & McFarland, M. (2002). Psychometric properties and correlates of the Civic Attitudes and Skills Questionnaire (CASQ): A measure of students’ attitudes related to service-learning. Michigan Journal of Community Service Learning, 8(2), 15–26.
Morris, K. (2014). Documentary theatre: Pedagogue and healer with their voices raised. Florida Atlantic University.
Mouffe, C. (1992). Democratic citizenship and the political community. In C. Mouffe (Ed.), Dimensions of radical democracy: Pluralism, citizenship, community (pp. 225–239). Verso.
Mpania, M. (2023). Art Therapy με έμφαση στο θέατρο στην απεξάρτηση, η εμπειρία του 18 Άνω: Ιστορική Καταγραφή - Παρατηρήσεις αποτελεσμάτων [Art therapy with an emphasis on theatre in rehab, the 18 Ano experience: Historical Record – Observations of results] [Unpublished undergraduate thesis]. National and Kapodistrian University of Athens.
Neelands, J. (2007). Taming the political: The struggle over recognition in the politics of applied theatre. Research in Drama Education, 12(3), 305–317. https://doi.org/10.1080/13569780701560388
Nicholson, H. (2005). Applied drama: The gift of theatre. Palgrave Macmillan.
Papadi, M. (2012a). Εκπαιδευτική επανασύνδεση και θεραπεία απεξάρτησης: Ένα απρόσμενο γεγονός; [Educational reconnection and addiction treatment: An unexpected event?]. Tetradia Psychiatrikis, 120, 68–71.
Papadi, M. (2012b). Θεραπεία απεξάρτησης και εκπαιδευτική επανασύνδεση [Addiction treatment and educational reconnection]. Exartisis, 19, 32–36.
Patton, M. (2002). Qualitative research & evaluation methods (3rd ed.). Sage Publications.
Pigkou-Repousi, M. (2012). Ensemble theatre and citizenship education: How ensemble theatre contributes to citizenship education [Unpublished doctoral dissertation]. University of Warwick.
Pigkou-Repousi, M. (2016a). Συλλογικό θέατρο και θέατρο της πραγματικής αφήγησης ως μεθοδολογίες για συμμετοχή των νέων στα κοινά [Ensemble theatre and narrative theatre as methodologies for youth civic engagement]. Ekpaidefsi & Theatro, 17, 70–75.
Pigkou-Repousi, M. (2016b). Two drama models for youth civic engagement. In Ch. Zoniou (Ed.), YouthDOCs: Documentary theatre & video on youth culture, personal identity and contemporary reality: A handbook for practitioners & teachers (pp. 95–100). Directorate of Secondary Education of Eastern Attica.
Pigkou-Repousi, M. (2019). Εκπαιδευτικό δράμα: Από το θέατρο στην εκπαίδευση [Educational drama: From theatre to education]. Kastaniotis.
Pourkos, M. (2010). Η διαμάχη μεταξύ ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες: Διευρύνοντας τις προοπτικές στη μεθοδολογία και τον ερευνητικό σχεδιασμό [The controversy between qualitative and quantitative research in social sciences: Expanding perspectives on methodology and research design]. In M. Pourkos & M. Dafermos (Eds.), Qualitative research in social sciences (pp. 132–176). Topos.
Stamati, E. (2019). Το θέατρο ντοκουμέντο ως θεατρικό είδος. Το θέατρο ντοκουμέντο ως εκπαιδευτικό εργαλείο [Documentary theatre as a theatrical genre: Documentary theatre as an educational tool] (Publication No. GRI-2019-25237) [Master’s thesis, Aristotle University of Thessaloniki]. https://ikee.lib.auth.gr/record/306500
Tsiolis, G. (2015). Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων: Διλήμματα, δυνατότητες, διαδικασίες [Qualitative data analysis: Dilemmas, possibilities, processes]. In G. Pyrgiotakis & Ch. Theofilidis (Eds.), Research methodology in social sciences and education (pp. 473–498). Pedio.
Tudorache, A.-L. (2021). Εγχειρίδιο θεάτρου εφημερίδα [Handbook of newspaper theatre]. A.R.T. Fusion Association.
Turner, B. S. (1997). Citizenship studies: A general theory. Citizenship Studies, 1(1), 5–18. https://doi.org/10.1080/13621029708420644
Ververopoulou, Z. (2018). Διαδικασίες και δοκιμές πολιτότητας στο νέο θέατρο-ντοκουμέντο [Exploring issues of citizenship in new documentary theatre]. In A. Altouva & K. Diamantakou (Eds.), Theatre and Democracy: Proceedings of the Fifth Panhellenic Theatre Studies Conference (pp. 167–176). National and Kapodistrian University of Athens.
Vitsilaki-Soroniati, C., Gkasouka, M., Fokiali, P., Chionidou, M., Vasileiadis, A., Efthymiou, I., Doukakis, S., Zimpidis, D., & Siomadis, V. (2007). Τήρηση φακέλου εργασιών μαθητή: Αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού [Keeping a student portfolio: Evaluation of educational material]. Organisation of Teacher Training (O.EP.EK). http://www.oepek.gr/pdfs/meletes/oepek_meleth_12.pdf
Zaganiaris, P., Matsa, K., & Destounis, G. (2019). «Πεθαίνω σαν χώρα»: Από τότε έως σήμερα [“Dying as a country”: From then to now]. In L. Giotis, D. Maravelis, A. Pantagoutsou, & E. Giannoulis (Eds.), The contribution of psychotherapies through art to psychiatric therapeutics (pp. 213–217). Vita.
Zoniou, Ch. (2017). Παραστάσεις θεάτρου-ντοκουμέντο με νέους, εφήβους, παιδιά και μη επαγγελματίες ενήλικες: Ένας πρακτικός οδηγός για εμψυχωτές [Documentary theatre performances with young people, adolescents, children and non-professional adults: A practical guide for facilitators]. Ekpaidefsi & Theatro, 18, 42–49.
Κανένας δεν βάζει το παιδί του σε μια βάρκα, εκτός αν το νερό είναι πιο ασφαλές από την ξηρά – Δύο ποιήματα [No one puts their children in a boat unless the water is safer than the land – Two poems] (2020, March 3). Selidodeiktis. https://tinyurl.com/ypvnjsyk