Η συμμετοχή εκπαιδευτικών σε προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και η αμφίδρομη σχέση της με τη συγκρότηση της επαγγελματικής τους ταυτότητας

PDF
Δημοσιευμένα: Jul 28, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/ppej.22115
Λέξεις-κλειδιά:
Περιβαλλοντική εκπαίδευση επαγγελματική ταυτότητα εκπαιδευτικών ποιοτική έρευνα δευτεροβάθμια εκπαίδευση
Γιώργος Τσιώλης
Πανεπιστήμιο Κρήτης
https://orcid.org/0000-0003-1733-1466
Μαρία Λατζουράκη
Πανεπιστήμιο Κρήτης
https://orcid.org/0000-0002-1069-2771
Περίληψη

Η περιβαλλοντική εκπαίδευση (Π.Ε.) έχει εισαχθεί στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα από το 1991. Λειτουργεί με τη πραγματοποίηση προγραμμάτων στα οποία η συμμετοχή τόσο των μαθητών όσο και των εκπαιδευτικών είναι εθελοντική. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται τα ευρήματα ποιοτικής έρευνας, η οποία μελέτησε τις ιδιαίτερες λογικές που κινητοποιούν εκπαιδευτικούς της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για να συμμετάσχουν σε προγράμματα Π. Ε. Σε αντίθεση με έρευνες ανίχνευσης κινήτρων, που εστιάζουν κάθε φορά σε συγκεκριμένους μεμονωμένους παράγοντες, οι οποίοι εμφανίζονται να ωθούν το άτομο για την ανάληψη της μιας ή της άλλης δράσης, στην παρούσα έρευνα υιοθετήθηκε μια ολιστική προσέγγιση της κινητοποίησης προς δράση (της ανάληψης πρωτοβουλίας στο πλαίσιο περιβαλλοντικών προγραμμάτων), η οποία θέτει στο επίκεντρο την προβληματική της ταυτότητας. Για τις ανάγκες της έρευνας διενεργήθηκαν 14 ημι-δομημένες συνεντεύξεις με εκπαιδευτικούς, οι οποίοι υπηρετούν σε τέσσερα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης νομού της Κρήτης και έχουν οργανώσει προγράμματα Π.Ε. Από τη (θεματική) ανάλυση του υλικού προέκυψε μια τυπολογία διαφορετικών λογικών συμμετοχής των εκπαιδευτικών στα προγράμματα αυτά. Η διαφοροποίηση των λογικών αυτών εδράζεται στους διαφορετικούς τρόπους εγκιβωτισμού τους στο πλαίσιο των διαμορφούμενων επαγγελματικών ταυτοτήτων. Η έρευνα κατέδειξε, επίσης, ότι η σχέση μεταξύ της διαδικασίας διαμόρφωσης της επαγγελματικής ταυτότητας των εκπαιδευτικών και της συμμετοχής τους σε προγράμματα Π.Ε. είναι αμφίδρομη. 

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ διατίθενται με άδεια Creative Commons 3.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο). To Εργαστήριο Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών  έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Εργαστηρίου Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικά Συγγραφέων
Γιώργος Τσιώλης, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Τμήμα Κοινωνιολογίας

Αναπληρωτής Καθηγητής

Μαρία Λατζουράκη, Πανεπιστήμιο Κρήτης

MSc, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Αναφορές
Bakhtin, M. (1981). The Dialogic Imagination: Four Essays. Austin: University of Texas Press.
Bakhtin, M. (1986). Speech Genres and Other Late Essays. Austin: University of Texas Press.
Beck, U. (1995). Eigenes Leben. Skizzen zu einer biographischen Gesellschaftsanalyse. In U. Beck, W. Vossenkuhl, & U. E. Ziegler (Eds.): Eigenes Leben. Ausflüge in die unbekannte Gesellschaft, in der wir leben. Mit Photos von Timm Rautent, (pp. 9-15). München: Verlag: C.H. Beck.
Beijaard, D., Meijer, P. C., & Verloop, N. (2004). Reconsidering research on teachers' professional identity. Teaching and Teacher Education, 20 (2), 107–128. DOI: 10.1016/j.tate.2003.07.001
Brinkmann, S. (2013). Qualitative Interviewing. Understanding Qualitative Research. Oxford, New York: Oxford University Press.
Braun, V., & Clarke, V. (2012). Thematic analysis. In H. Cooper, (Ed.), APA Handbook of Research Methods in Psychology (pp. 51-77). Washington, DC: American Psychological Association.
Brown, A. D. (2015). Identities and Identity Work in Organizations. International Journal of Management Reviews, 17, 20–40. DOI: 10.1111/ijmr.12035
Bruner, J. (1990). Acts of Meaning, MA: Harvard University Press.
Bryman, A. (2017). Μέθοδοι Κοινωνικής Έρευνας. (Επιστ. επιμ. Α. Αϊδίνης, Μτφρ. Π. Σακελλαρίου). Αθήνα: Gutenberg
Bukor, E. (2015). Exploring Teacher Identity from a Holistic Perspective: Reconstructing and Reconnecting Personal and Professional Selves. Teachers and Teaching 21 (3), 305–327. DOI: 10.1080/13540602.2014.953818
Coldron, J., & Smith, R. (1999). Active location in teachers’ construction of their professional identities. Journal of Curriculum Studies, 31(6), 711–726. DOI: 10.1080/002202799182954
Cooley, C. H. (1902). Human Nature and the Social Order, New York: Charles Scribner's Sons, [revised edn 1922].
Day, C. (1999). Developing teachers, the challenge of lifelong learning. London, Philadelphia: Falmer Press.
Day, C., Kington, A. Stobart, G. & Sammons P. (2006). The Personal and Professional Selves of Teachers: Stable and Unstable Identities. British Educational Research Journal 34 (4), 601–616. DOI: 10.1080/01411920600775316
Erikson E. (1959). Identity and the Life Cycle, New York: International Universities Press.
Flick, U. (2017). Εισαγωγή στην ποιοτική έρευνα. (Επιστ. επιμ. Ν. Ναγόπουλος, Μτφρ. Ν. Ζιώγας). Αθήνα: Προπομπός.
Gee, J.P. (2000 – 2001). Identity as an analytic lens for research in education. Review of Research in Education, 25, 99-125. DOI: 10.1.1.462.2577&rep=rep1&type=pdf
Giddens, A. (1991). Modernity of Self-Identity: Self and Society in the Late Modern Age. Cambridge: Polity Press.
Goffman, E. (1959). The Presentation of Self in Everyday Life. University of Edinburgh. Social Sciences Research Centre.
Hwang S. (2011). Narrative Inquiry for Science Education: Teachers’ repertoire‐making in the case of environmental curriculum. International Journal of Science Education, 33(6), 797-816, DOI:10.1080/09500693.2010.481800
Καρατσινίδου, Χ. (2007). Η Λογοτεχνία και η Τέχνη στο Φως της Διαλογικότητας. Στο Μ. Πουρκός, (Επίμ.) Λογοτεχνία, Διαλογικότητα, Ψυχολογία. Κριτικές Προσεγγίσεις (Σελ. 89-105) Αθήνα: Ατραπός.
Kelchtermans, G., & Vandenberghe, R. (1994). Teachers’ professional development: A biographical perspective. Journal of curriculum studies, 26, 45 - 62. DOI:10.1080/0022027940260103
Kerby, A. (1991). Narrative and the self. Bloomington: Indiana University Press.
Κυμιωνής, Γ. (2007). Η περιβαλλοντική εκπαίδευση ως προαιρετική δραστηριότητα στα σχολεία. Προσανατολισμοί και προοπτικές. Διδακτορική Διατριβή. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης. Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Lasky, S. (2005). A sociocultural approach to understanding teacher identity, agency and professional vulnerability in a context of secondary school reform. Teaching and Teacher Education, 21 (8), 899-916. DOI:10.1016/j.tate.2005.06.003
Λιαράκου, Γ. & Φλογαΐτη, Ε. (2007). Από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη, Προβληματισμοί, Τάσεις και Προτάσεις. Αθήνα: Νήσος.
Mason, J. (2011). Η διεξαγωγή της ποιοτικής έρευνας. (Επιστ. επιμ. Ν. Κυριαζή, Μτφρ. Ε. Δημητριάδου). Αθήνα: Πεδίο.
Mead, G. H. (1934). Mind, Self and Society, Chicago: University of Chicago Press.
Mishler, E. (1999). Storylines: Craft Artists’ Narratives of Identity. Massachusetts: Harvard University Press.
Πουρκός, Μ. (2007). Η Αφήγηση στην Ψυχολογία: Προς μια Διαλογική Προσέγγιση. Στο Μ. Πουρκός, (Επίμ.) Λογοτεχνία, Διαλογικότητα, Ψυχολογία. Κριτικές Προσεγγίσεις (Σελ. 145-198) Αθήνα: Ατραπός.
Robson, C. (2010). Η Έρευνα του Πραγματικού Κόσμου (Επιστ. επιμ. Κ. Μιχαλοπούλου, Μτφρ. Β. Νταλάκου & Κ. Βασιλικού). Αθήνα: Gutenberg.
Sachs, J. (2005). Teacher education and the development of professional identity: Learning to be a teacher. In P. M. Denicolo, & M. Kompf (Eds.), Connecting Policy and Practice: Challenges for Teaching and Learning in Schools and Universities (pp. 5-21). London: Routledge, Taylor and Francis Group. https://doi.org/10.4324/9780203012529
Seidman, I. (2006). Interviewing as Qualitative Research. A Guide for Researchers in Education and Social Sciences. (3η έκδοση). New York & London: Teacher College Press.
Smith, B., & Sparkes, A. C. (2008). Contrasting perspectives on narrating selves and identities: An invitation to dialogue. Qualitative Research, 8 (1), 5–35. DOI:10.1177/1468794107085221
Somers, M.R. (1994). The narrative Construction of Identity: A Relational and Network Approach. Theory and Society, 23, 635-649. DOI:10.1007/BF00992905
Swennen, J. M. H., Jones, K., & Volman, M. L. L. (2010). Teacher educators: their identities, sub-identities and implications for professional development. Professional Development in Education, 36 (1&2), 131-148.
https://doi.org/10.1080/19415250903457893
Τσιώλης, Γ. (2006). Ιστορίες Ζωής και Βιογραφικές Αφηγήσεις: Η Βιογραφική Προσέγγιση στην Κοινωνιολογική Ποιοτική Έρευνα. Αθήνα: Κριτική.
Τσιώλης, Γ. (2014). Μέθοδοι και τεχνικές ανάλυσης στην ποιοτική κοινωνική έρευνα. Αθήνα: Κριτική.
Τσιώλης Γ. (2018). Η θεματική ανάλυση ποιοτικών δεδομένων. Στο Ζαϊμάκης, Γ. (Επιμ.) Ερευνητικές διαδρομές στις Κοινωνικές Επιστήμες. Θεωρητικές – Μεθοδολογικές Συμβολές και Μελέτες Περίπτωσης. (Σελ. 97-125). Πανεπιστήμιο Κρήτης. Εργαστήριο Κοινωνικής Ανάλυσης και Εφαρμοσμένης Κοινωνικής έρευνας. Ρέθυμνο.
Φρυδάκη, Ε. (2015). Η επαγγελματική ταυτότητα του εκπαιδευτικού και το μέλλον της διδασκαλίας. Αθήνα: Κριτική.
Watson, T. J. (2008). Managing Identity: Identity Work, Personal Predicaments and Structural Circumstances. Organization, 15, 121-143. DOI:10.1177/1350508407084488